Қасымова Ә.Ә.,Оспанов Е. А. оқытушылар $$$umkd year$2013


Сөзжасам (Словообразование)



жүктеу 3,91 Mb.
бет7/12
Дата17.01.2018
өлшемі3,91 Mb.
#7577
түріЖұмыс бағдарламасы
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12



Сөзжасам

(Словообразование)

Сөзжасам – тіл білімінің жеке саласы. Сөзжасам – атау (номинация) жасау қызметін жүзеге асырады.

Қазақ тілінің қазіргі кезде әбден қалыптасқан сөзжасам жүйесі бар, ол – әрине ұзақ уақыттағы дамудың нәтижесі. Тіліміздің сөзжасам жүйесінің негізі көне түркі тілінен басталып, содан бері дамып, толығып, күрделеніп, сұрыпталып, қазіргі жүйелі дәрежеге жеткен.

Қазақ тілінің сөзжасам жүйесінде көне замандардан бері қарай қолданылып әбден орныққан, қалыптасқан сөзжасамның негізгі үш тәсілі бар:



  • синтетикалық тәсіл;

  • аналитикалық тәсіл;

  • лексика-семантикалық тәсіл.


1-тапсырма. Төмендегі жұрнақтармен зат есімдер жасаңыз.

-ғар,/-гер, -қар/-кер

Іс, жауын, тәлім, зер, дәрі, заң, бал, қызмет, талап, саясат, мұра.


2-тапсырма. Төмендегі жұрнақтармен зат есімдер жасаңыз.

-лық/-лік, -дық/-дік, -тық/-тік

Бас, оқу, мемлекет, мәтін, сызба, дыбыс, ақпарат, сан,мультимедия, тәжірибе, компьютер.


3-тапсырма. Төмендегі сөздердің қандай тәсілмен жасалғанын анықтаңыз.

Пернетақта, телекөпір, ғаламтор, пікірталас, телекөрермен, жолдорба, баспасөз, бағдаржол, шартбелгі, дыбысбейнелеуіш, құлаққап.


4-тапсырма. Сұхбатты рөлге бөліп оқыңыз.

  • Қызықты ақпараттарды интернет арқылы тауып алуға болады.

  • Маған үйретші.

  • Міне, интернетке қосылдық. Сенің почтаң қай порталда болсын: kz әлде comда ма ?

  • Мынау – сенің адресің, пароліңді ұмытпа.

  • Қазір біреуге хат жазып, почтаның қалай істейтінін тексеруге болады. Жақсы болды, бәрі істеп тұр!

  • Ал мен өз достарым мен сыныптастарымның адрестерін қалай білем?

  • Көріп тұрсың ба, сенің жәшігіңде «Менің әлемім» деген сілтеме бар. Кіресің де, тіркелесің. «Білімі» деген бөлімді толтырасың. Міне сенің мектебіңдегі оқығандардың бәрі.!

  • Кейбір суреттің астында қызыл плашка жанып-сөніп тұр. Бұл не?

  • Олар қазір сайтта, біз олармен хабарласа аламыз.

  • Әрине, Сенің суретіңді де орналастырайық.

  • Түсіндірші, суретті ұялы телефоннан компьютерге қалай көшіруге болады?

  • Bluetooth не USB-сымын пайдаланыңыз.

  • Рахмет саған! Хатты жібердім, енді жауабын асыға күтіп отырмын.

  • Шын мәнінде, бұл өте оңай. Ертең келіп, почтаңды тексереміз.


5-тапсырма. Қазақ тіліне аударыңыз.

Искусственный интеллект. Интеллект (от латинского слова, означающего «знание», «рассудок») – это разум, способность мыслить. Компьютер разума не имеет. Но можно составить такую программу, что машина будет воспринимать человеческий голос ( а не только сигналы от клавиатуры или мыши). Будет самостоятельно «распозновать» предметы, «самообучаться» и т.п. Когда разрабатывают такие компьютерные системы, говорят о создании искусственного интеллекта.

* * *

Тәкәппарлық

Вениямин Франклин деген даңқты білім иесі, Америка жұртының кісісі, он сегіздегі жас күнінде, Медера деген қаланың бір қарт адамына қонақ болып, шығар уақытта қарт ішкі бір есіктен шығарып салуға алып келіпті. Франклин бұл кісіге келе жатып, алдында не барын аңғармай, есікке жақындағанда қарт дауыстапты:



  • Еңкей, еңкей, - деп.

Сүйдегенше болмай, есік аласа екен, маңдайшасына Франклин маңдайымен тарс ете түсіпті. Сонда қарт күліп айтты дейді:

- Бұл кішкентай реніш сізге екіншіде ақыл болар; ұмытпағайсың, сен жассың, өмірің алдыңда, басыңды тым жоғары ұстамай, төмен иіңкіреп жүрсең, мұнан да артық неше соққылардан құтыларсың.

Бұл сөзді Франклин сексен жасқа келгенше ұмытпай, әрдайым айтушы еді:

- Сол қарттың ақылы маған көп пайда болды және көзіммен көрдім, басын жоғары көтерген тәкәппарлардың нешеуінің әлек болғанын, - дейді.

&&&

$$$003-011-002$3.3.11.2 №11 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары



Сұрақтарға жауап беріңіз.

  1. Қандай компьютер мультимедиалық деп аталады?

2. Ақпараттың өлшем бірліктерін көрсетіңіз.

3. Ақпараттың ең үлкен және ең кіші бірлігін атаңыз.

&&&

$$$003-012-000$3.3.12 Практикалық сабақ №12

Компьютердің құрамына кіретін құрылғылар. Сөзжасамның тәсілдері.

&&&

$$$003-012-001$3.3.12.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №12



Сабақ мақсаты:

Берілген гармматикалық және лексикалық тақырыптардың мазмұнын ашып мейлінше академиялық білімдерін арттыру:



  • Компьютердің құрмына кіретін құрылғыларға сипаттама беру;

  • Сөзжасам тәсілдерін анықтау, берілген тапсырмаларды орындау.


Әдістемелік нұсқау

Компьютердің құрамына кіретін негізгі құрылғылар

Компьютер – бұл бір ғана аспап емес, сыртқы және ішкі, негізгі және қосымша түрлі құрылғылардың жиынтығы (1.2-сурет).

IBM PC негізгі құрылғыларына жүйелік қорап, монитор, пернетақта, тінтуір жатады. Қосымша немесе шеткері құрылғыларды бірнеше топқа бөліп қарастыруға болады:

- ақпаратты енгізу құрылғылары (мәтіналғы (сканер), дигитайзер, сандық фотокамера, сызбалық планшет);

- ақпаратты шығару құрылғылары (басып шығарғыш (принтер), плоттер);
- енгізу және шығару қызметтерін бірге атқаратын құрылғылар (модем, дыбыстық бейімдеуіш, желілік бейімдеуіш). 

Жүйелік қорап компьютердің негізгі тораптарын қамтиды:


- жүйелік (аналық) тақша;

- процессор;

- оперативті жады;

- тұрғылықты диск;

- алмалы дискілермен жұмыс істеуге арналған диск жетегі;

- CD және DVD диск жетектері;

- бейнесызбалық бейімдеуіш;

- дыбыстауыш (дыбыстық бейімдеуіш);

- желілік тақша;

- енгізу-шығару порттары (ажыратқыштар);



- қоректендіру блогы. 

Аналық тақша – компьютердің барлық құрылғыларын бір-бірімен байланыстырып отырады. Оның жазық бетінде процессор, есте сақтайтын оперативті құрылғы (оперативті жады) орналасқан.

Процессор – ақпаратты өңдеп, копьютердің барлық қалған бөліктерін басқарады. Басқаша айтқанда, өте үлкен интегралды микросхема ретіндегі копьютердің «миы».

Жылдамәрекеттілік – процессордың ең маңызды сапасы. Қазіргі микросхемалар секундына миллиардталған оңай операцияларды орындайды. Процессор оперативті жадыдағы өңделген ақпаратты қабылдайды. Процессор оперативті жадымен үздіксіз байланыста болады.

Оперативті жады – микросхема жиынтығынан тұрады. Оперативтегі жадыдағы ұяшықтарда ақпарат электрлі қуат көзі кодталады. Бірақ компьютерді өшіргенде қуат көзі өшеді.

Жад сыйымдылығы – ең көп ақпаратты сақтайтын құрылғы. Сыйымдылық байтпен өлшенеді.

Ақпаратты енгізу және шығару. Қодталған ақпаратты шығарып, қайта кіргізу үшін әртүрлі техникалық құрылғылар болады.

Пернетақта – түймешелерді баса отырып, компьютерге мәтін жазылады. Басқа түймешелер компьютердің басқа жұмыстарын басқарады. Бағдаржолмен экранда бар әртүрлі шартбелгілерді ашып-жауып алуға болады.


Жаңа сөздерді жаттаңыз.

жүйелік қорап – системный блок

ақпаратты енгізу құрылғылары – устройства для ввода информации

мәтіналғы – сканер

сызбалық планшет – графический планшет

ақпаратты шығару құрылғылары – устройства для извлечения информации

дыбыстық бейімдеуіш – звуковой адаптер

желілік бейімдеуіш – сетевой адаптер

негізгі тораптары – основной узел

жүйелік (аналық) тақша –системный (материнская) плата

оперативті жады – оперативная память

тұрғылықты диск – жесткий диск

CD және DVD диск жетектері – CD және DVD дисковые проводники


бейнесызбалық бейімдеуіш – видеографический адаптер

желілік тақша – сетевая плата

енгізу-шығару порттары (ажыратқыштар) – ввод-вывод портов

қоректендіру блогы – питательный блок

қоржын –папка

пернетақта – клавиатура

жазғы –принтер

бағдаржол – курсор

шартбелгі- значок

алмалы табақша- съемный диск

біріктіруші – сумматор

басылым – версия

мәзір – меню

ұяшық – ячейка

қуат көзі – заряд

қоректендіру блогы




жүктеу 3,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау