8-вариант
Реакция тәртібі және молекулярлығы.
Химиялықреакцияларолардыңмолекулярлық
немесехимиялықреакциялардыңтәртібінің
негізіндебөлінеді.
• Химиялықреакцияныңмолекулярлығы
молекулалардың (немесебасқабөлшектердің)
санынатең, химиялықайналымныңқарапайым
әрекетібірмезгілдежүзегеасырылатын
әрекет.Мұндайбөлшектердіңсанынабайланысты
моно (бірмолекулалық), ди (екі) молекулалықжәне
три (үш) молекулалықреакцияларбөлінеді.
Реакцияныңмолекулярлығытеориялықтұжырымдама.
Молекулярлықтабиғаттыбілуүшін, осы реакцияның
қандайсатыларарқылымолекулалардыңөзара
әрекеттесужолыменжүргенінелестету
қажет.Молекулярлықтанайырмашылығыреакцияның
тәртібіэкспериментальдықұндылықболыптабылады.
Бұл реакция жылдамдығыныңалғашқыөнімдердің
концентрациясынаэксперименттіктәуелділігіне
байланысты.Қарапайымреакцияларүшінолардың
стехиометриялықтеңдеулерінетолықсәйкес
келетіндіктен, тәртібі мен молекулярлық саны сандық
түрдесәйкескеледі.
Реакция тәртібі мен оның молекулярлық тәртібіне сәйкес
келмеу себептері келесідей.
А.Реагенттердің бірі үлкен мөлшерде. Содан кейін, реакция
кезінде оның концентрациясы шамалы өзгереді және
Гульдберг-Вааге заңының теңдеуінде тұрақты деп санауға
болады.
• В.Егербұл реакция гетерогендіболса, ондаоныңжағдайына
байланыстыхимиялықреакцияныңтәртібіөзгереді.
• С.Каталитикалықреакциялардыңтәртібімолекулярлықтан
ерекшеленуімүмкін. Себебістехиометриялықтеңдеуде
осындайреакциялардыңкүрделімеханизмікөрсетілмеген
• D.Ақырсоңында, бірнешесатыдаорыналатынкүрделі
реакция үшін реакция жылдамдығынанегізгіәсеретуібелгілі
біраралықсатысыменшығарылуымүмкін, бұлбарлық
реакцияныңтәртібінанықтайды.
«Химиялық реакциялардың тәртібі» негізінде нөлдік,
бірінші, екінші және үшінші ретті реакциялар болып
бөлінеді.Егер реакция нөлдік тәртіпте болса, онда
• мұнда -dC = kd
• 0-ден -ге дейінгі уақыт аралығындағы C0-дан C-ға
дейінгіаралықтаинтегралданғаннанкейін: С - С0 =
-k С = С0 - k .
• Демек, нөлдік реакция кезінде концентрация уақытпен
сызықтытүрдеазаяды. Теңдеунөлдікреакцияның
кинетикалықтеңдеуіболыптабылады.
Химиялық өндірістің ағынды суларын тазалау. Су айналым циклдарын құру.
Өндірісті сумен жабдықтау жүйесі туралықты және айналымды деп екіге бөлінеді. Туралықта су бастапқы қайнар көзден бір реттік пайдаланудан кейін кәсіпорынның сыртына бұрып жібереді, ал айналымда өңделген су салқындатқаннан және тазалағаннан кейін жүйеге пайдалану үшін қайтарылады, яғни цикл қайталанады (су айналымды болады).
Туралықты сумен жабдықтаудағы негізгі кемшілігі - өңделген судың су қоймасына жіберу қажеттілігі. Бұл жүйелер тек ескі кәсіпорындарда қолданылады.
Айналымды сумен жабдықтауда бірінші қайнар көзден циклдағы қайтымсыз шығынды толтыру үшін жіберіледі (тазалау, булау нәтижесінде). Бұл жүйелер мақсатты түрде суды тазалау мен өңдеу міндеттерін шешуге мүмкіндік береді, сонымен бірге оның сапасын және құрал – жабдықтардың тиімді жұмыс істеуіне жағдай жасайды.
Өндірістік айналым су жабдықтау кестесі өзіне құрылыс кешенін қосып алады, су қоймасынан суды қабылдауды қамтамасыз етеді, тазалау, өңдеу, салқындату іс-әрекеттерін толық орындайды. Сумен жабдықтаудың айналым жүйесі жабық, жартылай жабық және аралас болып бөлінеді.
Жабық жүйеде технологиялық ағыстың салқындауы жабық жылу алмасқыш аппаратта судың айналымымен жүзеге асады. Су айналымы жабық радиаторда ауамен салқынданады. Жартылай жабық жүйеде технологиялық ағыстар жабық жылу алмасқышта салқынданады.
Өндірістік сужабдықтаушының жартылай тұйық жүйесін қарапайым схема түрінде былай көрсетуге болады:
1-таза су; 2- бір рет қолданғаннан кейігі су; НС- насостық станция; П- өндіріс; К- қосымша суды қабылдау камерасы; О-суды салқындатқыш. Q-өңделген судың саны; Qn -өндіріске берілетін судың саны ; Qnu- өндірісте жоғалған судың саны; q жоғ –салқындатқыштан судың жоғалуы; Qқос- жүйедегі қосымша судың саны; Qв- суды өңдеу үшін реагентті шығару.
Шикізат ресурстарын ұтымды және кешенді пайдалану.
Шикізатты ұтымды және кешенді пайдалану оның қолданылмаған санын азайтуға, дайын өнімдердің ассортиментін көбейтуге, бұрын қалдықта кеткен шикізат бөлігінен жаңа өнім шығаруға ықпал етеді. Мысалы, түсті металлургияда әрқашанда минералды шикізаттан алынатын элементтер саны өсіп отырады. Жердің биосферасында табылған 90 элементтен түсті металлургия кәсіпорындарында келесідей элементтер алынған.
а) өндірістік үрдістің әрбір сатысында өнім шығарудың көтерілуі қалдықтар санының азаюына әкеп соғады және шикізаттардың кешенді пайдалануын жоғарылатады.
б) Түбегейлі жаңа және жұмыс жасап тұрған технологияларды дамыту. Бұл технологиядағы ең негізгі кезең болуға тиісті.
в) Тұйықталған су және газ айналымдарының циклын құру экологиялық қауіпсіздік позициясы тұрғысынан қарағанда негізгі мәселелердің біріне жатады.
г) Кәсіпорынды кооперациялау,аумақтық өндірістік кешенді құру. Көптеген жағдайда бір өндірістің қалдықтары екіеші бір өндірістің шикізаты болып табылады.
Температураның артуына байланысты реакцияның жылдамдық константасы келесідей өзгереді: ; =2.76* ; ; =137,4* . Химиялық реакцияның жылдамдық константасының температуралық коэффициентін табыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
