38
Баптың атауы
Өлшем
бірлігі
2014ж.
2015ж.
2016 ж.
Қаңтар-
қыркүйек
2017 ж.
Ауылшаруашылығының нақты
көлем индексі, % алдыңғы
жылға, оның ішінде
%
99,7
106
108,8
99,9
өсімдік шаруашылығы
92,8
109,6
115,3
95,5
малшаруашылығы
104,9
103,5
103,7
102,9
Ауылшаруашылық өнімінің НКИ төмендеуі 2014 жылы өсімдік шаруашылық өнімін
шығаруды 12% климаттық жағдайға қатысты кемітумен байланысты.
Ауылшаруашылықты дамытудағы артық болатын негізгі бағыттар –малшаруашылығы,
ол ауылшаруашылық саласының ішкі жалпы өнім көлемінін 56,7% алып отыр (2015 жыл).
Екінші бағыт- дəнді дақыл егу (дəн, картоп, көкөністер).
Жалпы, соңғы 3 жылда ауыл шаруашылығы бойынша өнім (қызмет) оң динамика
көрсетуде: 2014 жылы 143 812,9 млн. теңге жəне 2015 жылы 197 273,0 млн. теңге, ал 2016
жылы – 229 594,2 млн.теңге, 2017 жылдың қаңтар-қыркүйек айларында - 175186,9 млн.теңге
(өткен жылғы асы мерзімдегі НКИ көрсеткіші бойынша – 99,9%).
Егіншілік шаруашылығында жалпы өнім шығарудың (қызмет) болмашы бəсеңсуі
байқалады: 2014 жылы 55738,8 млн.теңгеден, 2015 жылы 84 875,7 млн. теңгеге дейін, 2016
жылы 96417,5 млн.теңгеге дейін өсу байқалған, 2017 жылдың қаңтар-қыркүйегі үшін –
71493,5 млн.теңге (НКИ – 95,5%).
Мал шаруашылығында жалпы өнім өндіру (қызмет) өсу тенденциясы байқалады: 2014
жылы 87 539,1 млн. теңгеден 2015 жылы 111812,2 млн. теңгеге дейін, 2016 жылы 132694,7
млн.теңге болса, 2017 жылдың қаңтар-қыркүйек аралығында – 103283,0 млн.теңге (алдыңғы
жылдың сəйкес кезеңіне қатысты НКИ 102,9%-ға тең).
Мал шаруашылық өнімдерін өндіру жəне іске асыру көлемін арттыруға мал
шаруашылығын дамытуға мемлекеттік қолдау көрсету түрткі болды. Солай, тек 2014 жылы
мал шаруашылығына бюджеттен 3,7 млрд. теңге, 2015 жылы – 6,1 млрд. теңге, 2016 жылы –
6,1 млрд.теңге, ағымдағы жылдың алғашқы 9 айында – 2,3 млрд. теңге субсидия алды.
Ауыл шаруашылық дақылдарын егу аймағы 1121,9 мың.гектар құрады.
Облыста белсенді түрде ауыл шаруашылық дақылдарын игеруге жаңа технологиялар
енгізілуде.
2015 жылы ылғалды қорғау технологиясы жердің жалпы алаңының 80,9%, ал 2016 жылы
78,3% қолданылды, ол 2017 жылы егін алаңдарының өсуімен байланысты, су үнемдеу
тамшылап суғару технологиясын қолданып картоп жəне көкөніс отырғызу алаңы 1 069,5
гектар жетті. Ауыл шаруашылық культурасының өнімділігі жəне жалпы жинау табиғат-
климаттық жағдайларға байланысты. Солай, 2014 жылы дəнді жəне бұршақ культураларын
жайлы жалпы жинау 650,8 мың тонна, 2015 жылы – 638 мың тоннаны құрады. 2016 жылы дəн
өндіру көлемі 955,9 мың тонна құраса, 2017 жылдың 9 айында 789,0 мың тонна құрады.
Сараптама көрсетіп отырғандай, қазіргі заманғы техникамен жабдықталған
ауылшаруашылық кəсіпорындары ауа райына көп тəуелді еме, ауыл шаруашылық дақылдарын
өсіру технологиялары бар жəне өсіру ауданына сəйкес келетін сұрыптары бар.
Малшаруашылық өнімінің артуы мал басын арттырудағы, мал өнімділгі мен құс
өніміндегі агроөндірістік кешеннің жұмыстарын толыққанды арттыруға ықпал етіп отыр.
ІҚМ барлық санаттар бойынша мал басы 2014 жылы 467,1 мың бас, 2015 жылы -472,5
мың басқа жетті, 2016 жылы – 480,2 мың бас, 2017 жылдың 1 қазанда – 508,9 мың басқа жетті.
Жылқы санының 2014 жылы – 22,1 мың басқа (231,7 мың бас), 2015 жылы – 13,6 мың
басқа (245,3 мың бас), 2016 жылы 263,9 мың басқа, 2017 жылдың 1 қазанында 282,3 мың басқа
артқаны байқалады.
39
Сонымен қатар, құс саны 2014 жылы 3464,7 мың бастан 3462,2 мың басқа, 2015 жылы
3 462,0 мың басқа өсіп отыр, 2016 жылы – 3262,2 мың бас, 2017 жылдың 1 қазанында құс саны
4006,6 мың басты құрайды.
Соңғы үш жылда ауыл шаруашылық кəсіпорындарында: ІҚМ басы – 32%, жылқы –
40,9%-ға өсті, фермерлік щаруашылықтарда ІҚМ басы 19,8%-ға, жылқылар басы – 23,7%-ға
өссе, тұрғындар шаруашылықтарында жылқылар басы 9,8%-ға артты.
Асыл тұқымды ядроны құру бойынша асыл тұқымды мал басын дамытуды қамтамасыз
ету бойынша мақсатты бағытталған жұмыстар арқасында ауылшаруашылық жануарларының
базасы құрылды. Солай, асыл тұқымды жануарлар мал басын өсіруге мемлекеттік қолдау
көмектеседі. Асыл тұқымды малды сатып алуға, ұрықтандыру жəне асыл тұқымдандыру
жұмыстары жүргізіледі, шетелдік асыл тұқымды мал əкелу, сонымен қатар асыл бұқаларды
күтіп ұстауға субсидия бөлінеді.
«2017-2021 жылдарға арналған агроөнеркəсіптік кешенді дамыту бағдарламасы»
бағдарламасының аясында 2016 жылы облыста экспортқа бұқаның 1374 басы шығарылған,
жалпы салмағы 168,2 тонна құрайды.
Облыс бойынша «ҰБХ «КазАгро» АҚ қатысуымен сомасы 3236 млн.теңге құрайтын екі
жоба жүзеге асырылуда.
«Ірі қара мал етінің экспорттық шаруашылықтары саласындағы əлеуетін дамыту»
жобасы аясында 2014 жылы 532 асыл тұқымды мал басы шетелден алып келінді, 2015 жылы –
1055 бас, 2016 жылы – РФ 509 бас асыл тұқымды ірі қара мал алынған.
2016 жылы Абай ауданында «АПХ «Сарыарқа» ЖШС 3000 басқа бағу алаңын салу
жобасын қолданысқа енгізді. «Жаке» КХ Бұхаржырау ауданында тамақтандыру алаңының
құрылысын жалғастыруда жəне Абай ауданында «Нияз Батыр» ПК 3000 мал басына құрылыс
басталды.
Тауарлық малды дамыту, оның генетикалық əлеуеті мен өнімдік сапаларын жақсартуға
арналған «Сыбаға» бағдарламасы бойынша, 2014 жылдан 2016 жылға дейінгі аралықта 17,3
мың асыл тұқымды аналық мал басы жəне бұқалар сатып алынды.
2017 жылдың 9 айында «Сыбаға» бағдарламасы бойынша 877 мал басы (асыл тұқымды
аналық – 835 бас, бұқа айғыры – 42 бас), «Құлан» бағдарламасы бойынша 314 жылқы, «Алтын
Асық» бағдарламасы бойынша 471 қой сатып алынды.
2.1.1.3.2.
Тамақ өнімі өндірісі
Тамақ өнімі көлемі 2016 жылы 113211 млн. теңгеге жəне 5% жалпы өңдеу өндірісінің
көлеміне жетті.
2014 жылы НКИ 104,3%, 2015 жылы – 98,8%, 2016 жылы – 97,8% құраса, 2017 жылдың
9 айында – 99,9 % құрады.Өнім өндірім көлемінің НКИ төмендеуі кəсіпорындардағы тауарды
өткізудің төмендеумен байланысты.
Кесте 19.
Қарағанды облысының тамақ өнімдерінің негізгі экономикалық көрсеткіштері
Баптың атауы
Өлшем
бірлігі
2014ж.
2015ж.
2016 ж.
Қаңтар–
тамыз
2017ж.
Өнім өндірісі көлемі
млн.теңге
86 793
93 433
113 211
81 339
НКИ
%
104,3
98,8
97,8
99,9
Өңдеу өндірісінің үлес салмағы
%
9,1%
6,6%
5,8%
5,0%
2016 жылдың қорытындысы бойынша тамақ өнімі өндірісі құрылымында ұн тарту
өндірісі көп орын алып отыр, өсімдік жəне мал майы (18,4%), крахмал жəне крахмал өндірісі
Достарыңызбен бөлісу: |
