«Ақпаратты Қазақстан 2020» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі есеп»

ИДМ ірі өнеркәсіптік компанияларда мерзімді сұрау жүргізеді және АКТ инфрақұрылымын дамытуды ұсынады. Бүгінгі күні өнеркәсіптік кәсіпорындар әкімшілік және өндірістік объектілерінде АКТ инфрақұрылымын дамыту бойынша жеке және қарқынды жұмыс атқаруда. Жаңа ақпараттық жүйелер енгізілуде және «Қазақтелеком» АҚ-дан кәсіпорын объектілеріне дейін талшықты-оптикалық желілер салынуда. «Интернет» желісі неғұрлым тез (100 Мбит/сек артық) жылдамдықпен қамтамасыз етілуде. Сондай-ақ, өнеркәсіптік кәсіпорындар цехтарының арасында резервте сақтай отырып, талшықты-оптикалық байланыс құралы бойынша байланыс каналдары құрылуда.

Сонымен қоса, АКТ инфрақұрылымын дамыту мақсатында өнеркәсіптік кәсіпорындар өздігінен жаңғыртылуда. Жақсартылған қуатты (процессоры - core duo, сore quad және т.б.), бағдарламалық жасақтама (Windows 8 және 7, Microsoft Office 2010, Sanna, Компас – График V13) жаңа есептеуші техникалар және Kaspersky Internet Security және Kaspersky 2014 антивирустарды сатып алу жүргізілуде.

АКТ инфрақұрылымын дамытуға өнеркәсіптік кәсіпорындарда қосымша қаражат қарастырылды. Мысалы, «КВК» ЖШС-де 2014 жылы локальді-есептеуші желілер сымдыдан сымжызға қайта жабдықталды. «Ақтөбе хромдық байланыстырушы зауыты» АҚ 2015 жылы видео бақылау жүйелерін және Технологиялық процесті автоматты түрде басқару технологияларын енгізді.

Қазақстанда анағұрлым автоматтандырылған және инновациялық өнеркәсіптік кәсіпорындардың АКТ инновациясы бойынша рейтингтерді құру және жариялау бойынша жұмыстар 2017 жылдан басталады.

Жергілікті атқару органдары келесі ақпарат ұсынылды.

Алматы облысысның Акиматының ақпаратына сәйкес, Атырау, Қарағанды Маңғыстау , Павлодар, Солтүстік – Қазақстан, Оңтүстік – Қазақстан облысытарында өнеркәсіптік мекеме ЖШС «ЖігерМұнайСервис», ЖШС «Теміржолжылу–Қарағанды», көмір қазандықтары, «Эфес Казахстан» ЖК АҚ, ЖШС «КАЗТРАНСМЕТАЛЛ», ЖШС «Экспериментальный завод №1», ЖШС «КИАМЗ«Геомаш», ЖШС «Караганды Су», ЖШС «Корпорация Караганды-Нан», ЖШС «Айза», ШЖҚ «Жігер-Су», РМК «Жезказганредмет», ЖШС «Шахтинсктеплоэнерго», ЖШС «Караганда Энергоцентр», ЖШС «Қамқор Локомотив» және ЖШС «POWER BETON», ЖШС «АКВА-Трейдинг», ТОО «Завод стеклопластикалық труба»

ЖШС «Петро Казахстан». өнеркәсіпті басқаруда автоматтандырылған жүйе элементтері соның ішінде телеметрикалық датчиктер мен геоақпараттық жүйелер қолданылады.

Алдыңғы қатарлы технологияларды дамудың ынталандыру мақсатында ҚР ИДМ тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасының кәсiпорындарында автоматизация, роботизацияландыру және цифровизацияландыру қаңдай деңгейінде болғаны талдау жүргізілді.

Салалық қауымдастықтар және Қазақстан Республикасы «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы арқылы 764 кәсіпорындардан ақпарат алынды.

764 кәсіпорындардан 205 (27%) кәсіпорын автоматтандыру, роботизацияландыру қандай деңгейінде болғаның көрсеттi, оның ішінен 155 кәсіпорын (76% ) 5-ші және одан аса деңгейі бар екенің көрсетті.

Анықтама. Әлемдiк тәжiрибеде автоматтандырудың келесi деңгейлерiне бөледi:

I деңгейі: Толық қолмен iстелген жұмыс (құралдар пайдаланбайды);

II деңгейі: Статикалық құралды пайдалану (мысалы, бұрауыш);

III деңгейі: Иiлгмелі құралды пайдалану(мысалы, гайка кiлт);

IV деңгейі: Жарты автоматты құралды пайдалану (мысалы, шуруповерт);

V деңгейі: Нақты бір жұмысқа арналған, автоматтық машинада жұмыс (мысалы, токарлық станогi);

VI деңгейі: Әр түрлi мiндеттерді жасау үшін реконфигурациялауға автоматтық машинадағы жұмыс мысалы, ЧПУ станогі);

VII деңгейі: Толық автоматтық жұмыс. машина пайда болатын сұрақтар мен ауытқулардың бәрiн шешедi. (тысалы, автономдық жұмыстар).

Қазақстан Республикасындағы жеке кәсiпорындардың жағдайы төменде көрсетілген.

Бүгінгі таңда Қостанай облысында «СарыаркаАвтоПром» ЖШС кәсіпорнында CKD өндірісте «SANG YONG NOMAD» процесі роботталған. Бас конструкторда 4 робот, ал қалған процестерде қолмен балқыту қолданылады.

Қораптарды бояу цехында екі робот екінші грунтты енгізу үшін, тағы екі робот базалық эмаль жасау үшін және тағы да екі робот лактау үшін қолданылады. Барлығы 6 робот қолданылады.

Жинақтау цехында ТРИМ желісінде жылжымайтын шыныні желімдеу үшін роботталған кешен пайдаланылады.

CKD өндірістің жоғарыда аталған процестерінде роботтарды қолдану технологиялық операциялардың жауапкершілігімен және шығарылатын өнімдер сапасының сәйкестігін сақтаумен байланысты болып табылады.

Қораптарды бояу цехының өндірістік процестерінің адам өмірі мен денсаулығына деген қауіптілік дәрежесі өте жоғары, сондықтан роботталған процестердің саны басқарларына қарағанда артық.

Бояу цехында бар роботтандырылған процестердi пайдалану және роботтардың бағдарламалық қамтамасыз етуіне тиiстi өзгерiстерiн енгiзу құрастырудың және барлық жабдықтардың жаңғырту жоспарланады. Процесстердi роботизацияландыру мақсатында денсаулық және адам өмiрі үшiн қауiп-қатері биiк деңгеймен «Тыныс» АҚ-да газдандырылатын үлгiлерге арналған құю өндiрiсiнiң барлық процесстерін толық автоматтандыру цехы құрылған.

Ферросплавтар өндіретін Ақсу зауытында - «ТНК «Қазхром» АҚ филиалында «таспа тесiктерi» ашу және жабу үшін машиналар алынып енгізілуі жұмыс iстейтiн адамдар үшiн тәуекелдердi төмендетуге едәуiр септігін тигізеді. Индустрияландыру картасы шеңберiнде ферросплавтардың Ақсу зауытында - «ТНК «Қазхром» АҚ № 4 цехтың пайдалануына орай жұмыс жүргiзілуде, бағытталған жоғары көмiртектi феррохромның өндiрiсiнде қол еңбегі ықшамдалған. Өндірістік процесстердің көбісі автоматтандырылған және де адам көмексіз жүзеге асырылады.

«Өскемен арматуралық зауыт» АҚ-да осы кезде автоматтандырудың екi жобасы енгiзілуде. Бірінші жоба - корпус бөлшектерiн пiсiру үшiн шибер және сыналы ысырмаларға арналған роботтандырылған пісіру комплексі. Екінші жоба - шиберді хромдауға арналған процесстерді басқаруға арналған, процесстерді автомматтандыру басқару жүйесі.

Жоғарыда айтылғанға орай, қауіпсіздікті қамтамасыз ету, өндірістік еңбекті күшейту және экологияға жағымсыз әсер төмендету үшін отандық кәсіпорындардың технологиялық және өндірістік процесстерін роботизацияландыру маңызды процесс болып есептеледі.

Өнеркәсіптік кәсіпорындардың көбісі, соның ішінде «Мұнаймаш» АҚ, «ПАМЗ» АҚ және «КТЗ» АҚ автоматтандырылған есептік технологиялармен жабдықталған, Siemens, altiver және sew-eurodrive сияқты жаңа заманғы котроллер және қосымша электронды блогтар негізінде жұмыс істейді.

Сондай-ақ, отандық кәсіпорындарда, соның ішінде «Мұнаймаш» АҚ-да, «ЗИКСТО» АҚ-да, «Ютария ltd» өндірістік инновациялық компаниясы» АҚ-да 1С платформасындағы Корпоративті-ақпараттық басқару жүйесі енгізілген, ол кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін көрсету ұшін қолданылады. Внедрено программное обеспечение 1С: 8.2 «Қазақстан үшін бухгалтерлік есеп», «Өндіріс үшін шығын есебі» және «Қызмет ақы және қыхметкерлерді басқару» бағдарламалық жасақтама енгізілген.

Қазіргі уақытта жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары «зияткерлік» деп аталатын жабдықты қолданады, ол технологиялық үдерістердің мүмкіндіктерін пайдалана отырып, өтіп жатқан өндірістік үдеріс туралы толық ақпаратты ұсынады.

Сондай-ақ әзірлеу мерзімін елеулі түрде қысқартуға және жаңа үлгілерді енгізуге, өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін киімді автоматтандырылған жобалау жүйесі (бұдан - киімді АЖЖ) енгізілді.

Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарында ІТ-қызметтерді дамыту стратегиясы қолданыстағы бизнес-үдерістерді автоматтандыру деңгейін жоғарылату бойынша, өнімділікті арттыру, сапаны басқару жүйесін енгізу және жоспарлауды оңтайландыру бойынша бизнестің міндеттерін тиімді шешуді тұспалдайды.

Министрлік кәсіпорындар мен ғылыми ұйымдар арасында ынтымақтастықты дамыту мақсатында «Салаларды технологиялық дамытуға инновациялық гранттар беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 23 желтоқсандағы № 1225 бұйрығы бекітілді, осы бұйрық шеңберінде нысаналы технологиялық бағдарламаны (бұдан әрі – НТБ) іске асыру тетігі қарастырылған.

НТБ - мемлекеттің, кәсіпкерлік субъектілерінің және ғылымның өзара іс-қимылына негізделген кәсіпорындардың (салалардың) технологиялық міндеттерін шешу жөніндегі шаралар кешені.

2015 жылы НТБ-ға 26 өтінім қабылданды, қазіргі кезде 13 өтінім грант беру туралы қорытынды шығару үшін Технологиялық саясат жөніндегі кеңестің қарауына жолдау үшін іріктеліп алынды.

Инновациялық грантарды беру бойынша түсіндірме жұмыстарын өткізу шеңберінде жыл бойы республиканың барлық облыстарында кездесулер өткізілді.

Энергия үнемдеу саласына энергосервистік шарттың халықаралық танылған механизмі арқылы стратегиялық инвесторларды жұмылдыру мақсатында 2015 жылдың 17 қарашасында № 407-V «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне индустриялық-инновациялық саясат мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу» Қазақстан Республикасы Заңы Министрлікпен құрастырылып және Мемлекет Басшысымен қол қойылды.

Осы Заң 2012 жылдың 13 қаңтарындағы «Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңына энергия тиімділігі Картасын қалыптастыру және жүргізу тәртібін анықтауға, энергия тиімділігі Картасына жобаларды іріктеу және қосуға қатысты қосымшалар қарастырады. Өз ретінде, энергия тиімділігі Картасы бұл қаржыландыру көздері, жобаларды іске асыру бойынша іс-шаралар кестелері мен жоспарлары көрсетілген энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласындағы жобалардың жиынтығы.

Энергия тиімділігі Картасы аясында 15 жоба жүзеге асады («Қазпочта» АҚ 13,7 млн. теңгеге, «Қазақмыс» ЖШС 168 млн. теңгеге, «Талдықорған көлік-электр желілік компаниясы» АҚ 72,9 млн.теңгеге, USAID 3 жобасы 42,2 млн. теңгеге, «Өндіруші кәсіпорын «ОРТАЛЫҚ» ЖШС 25 млн. теңгеге, «Каустик» АҚ 19,53 млн. теңгеге, «AlemGaz» ЖШС 7,1 млн. теңгеге, «Қазфосфат» ЖШС 21,8 млн.теңгеге, БҰҰДБ 5 жоба 29,76 млн. теңгеге).

2016 жылдың 28 қазанында энергия үнемдеу саласында ҚР Инвестиция және даму министрлігі (уәкiлеттi құрылым), Оңтүстік-Қазақстан облысы әкiмдiгі (жергiлiктi атқарушы орган) және «Шымкентцемент» АҚ (Мемлекеттік энергетикалық тізім субъектісі) арасында үш жақты ерiктi келiсiмге қол қойылды. Келiсiм шеңберiнде МЭТ субъектісі 5 жыл ішінде өнiм бiрлiгiне үлестi энергия тұтынуды шамасынан кем емес 15 %ға төмендетуге міндетті. Өз кезегiнде ИДМ салық кодексiне сәйкес, қоршаған ортаға эмиссияға төлемге мөлшерлеменi жоғарылатпаудын құқығы болады.

Сонымен бiрге, 2016 жылы «Тұрақты қалалар төмен көміртекті даму» жобаның шеңберiнде грант қаражаттары 3 миллион АҚШ долларлық көлемiнде «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ арқылы энергия тиiмдi жобалардың қаржы қолдауының тетiктерi бойынша апробация және жасау жұмыстары жүргiзілді. Энергия тиiмдi жобаға көрсетiлетiн белгiлер, қаржы қолдауының өткiзуiнiң сұлбаларын ұйғарымның мақсатымен, ағымдағы жыл күзде БҰҰ дамудың бағдарламасымен, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, екiншi деңгейдегi банктiмен, «Электр энергетикасын дамыту және үнемдеу институты» АҚ және энергетикалық қызмет көрсету компаниялар арасында кеңес өткізілді. Пайыздық ставканың жәрдем беруi және жобалардын кепiлдiгін беру сияқты қаржы қолдауының механизмдерін қарастыру, Даму қорын қаржы серiктесi ретінде анықтау, Институтты энергия тиімділік жобаларды қаржыландыру механизмді құру үшін техникық серік ретінде аңықтау туралы шешім шығарылды. ИДМ және Даму қоры арасында келiсiмге қол қоюы жоспарланады.