|
 Ақпарат дегеніміз бұл
|
| Дата | 14.05.2018 | | өлшемі | 20,23 Kb. | | #13446 |
| - Ақпарат– ЭЕМ арқылы ақпаратты жинау, сақтау, түрлендiру, жеткiзу және оны пайдалану заңдылықтары мен тәсiлдерiн зерттейтiн жаңа ғылыми пән. Ақпаратты оқытудың маңыздылығы бұл ғылымның тек ЭЕМ-дердi пайдалану мүмкiндiктерi мен олардың жұмыс iстеу принциптерiн түсiндiрiп ғана қоймай, қоғамдық өмiрде және адамдар арасында ақпаратты кеңiнен тарату заңдары мен тәсiлдерi туралы түсiнiктерiн бередi.
- Бiз барлығымыз бала кезiмiзден бастап ақпарат алмасу процесiне қатысамыз. Кiтап, газет, журнал оқығанда, радио тыңдап, теледидар көргенде, мұғалiммен, ата-анамен, достармен әңгiмелескенде ақпарат алады.
- Ақпаратты жазу мүмкiндiгi пайда болғаннан бастап, ақпарат алмасу тек ауызба ауыз айтумен немесе әртүрлi қимылдармен ғана емес, оқу –жазу арқылы да берiледi. Оқи бiлу және ойын жазып жеткiзе бiлу адамзаттың сауаттылығының белгiсi болды.
- Ақпарат – таңбалар мен сигналдар түрiнде берiлген әлемнiң, заттың бейнесi болып саналады. Ақпарат алу дегенiмiз – бiздi қоршаған құбылыстар мен нысандардың өзара байланыстары, құрылымы немесе олардың бiр-бiрiне қатысуы жөнiнде нақты мағлұматтар мен мәлiметтер алу деген сөз.
- Информация латынның «information» деген сөзiнен шыққан. Ол түсiндiру, баяндау, бiлу деген ұғымдарды бiлдiредi. Ақпаратты ауызша немесе жазбаша
- түрде, қимыл не қозғалыс түрiнде бередi.
- XV ғасырда мәлiметтi қағазға басып шығару станогының пайда болуы кiтап шығару iсiн жолға қойып, адам ойын тiкелей көпшiлiкке жеткiзуге мүмкiндiк жасады.
- XIX-XX ғасырлардағы телеграфтың, телефонның, радионың шығуы ақпаратты кез келген қашықтыққа жылдам жеткiзуге мүмкiндiк бередi.
- Мәлiметтердi iздеу мен өңдеудiң бұрын болмаған жаңа мүмкiндiктерiн XX ғасырдың ортасында шыққан электрондық есептеуiш машина бердi. ЭЕМ-дер бастапқы кезде есеп-қисап жұмыстарын автоматтандыру үшiн шығарылды. Кейiннен олардағы мәлiметтердi магниттiк таспаларға жазып, қағазға басып, ЭЕМ экранына шығару қасиеттерi бар екенi анықталды.
- ХХ ғасырдың соңы адамзаттың индустриялық эрадан ақпараттық эранға өтумен ерекшеленедi. Осыған байланысты ақпаратты ала бiлу, оны өңдеу мен күнделiктi iсте пайдалану өркениеттi дамудың қажеттi шарты болып табылады.
- Жаңа бағдарламалардың дамуы көптеген адамдарға кәсiптiк ақпараттық технологияларды пайдалана бiлудiң аса қажеттiгiн
- бiлдiредi.
- Ақпарат – адамнан да ерте туған құбылыс. Табиғат өзiнiң даму барысында жұмбақталған ақпаратты өсiмдiктер мен тiрi ағзалар арқылы берiп отырған.
- Зат пен энергия біздің әлемнің өте маңызды 2 мәні. Сол сияқты әлемнің 3-ші маңызды мәні – ақпарат. Адамдардың күнделікті өмірдегі іс-әрекеті(оқуы, жұмыс істеуі және өзара байланысы)ақпарат алмасуы жүзеге асады.Өмірдегі кез келген ақпарат өзімізге, заттарға қатысты айтылып, айналамызды болып жатқан оқиғалардан тығыз байланыста болады.
- Ақпарат хат ретінде
- Ақпарат – қарастылатын жүйе қалпы. Хабар – заттанған ақпарат. Ақпарат жіберушіден қабылдаушыға бағытталған хабардың сапасы болып табылады. Ақпарат әрқашан бірнәрсе (параметр өлшемі, оқиғаның болғаны, т.б.) туралы. Осылай қарастырылған ақпарат мағынасы ұқыпты болуы шарт емес. Ол ақиқат немесе жалған, тіпті сүюдің даусы болуы мүмкін. Тіпті үзілісті шудың байланыс арнасын толтыруы, түсініспеушілік әкелу мүмкіндігі осы мағынасы бойынша ақпарат болып есептеледі. Дегенмен, жалпы айтсақ, ақпарат мөлшері көбейген сайын хабар дәлірек болады.
- Ақпарат деректерді өңдеу, реттеу және оларды қабылдаушыға жаңа білім болатындай ұйымдастыру нәтижес болып табылады. Байланыс теориясы нәтиженің (шығыстың) анықсыздығының сандық өлшемі болып табылады. Мысалға, “мыңдаған биттерден тұратын ақпарат” деп айта аламыз. Байланыс теориясында жиі Клод Шеннонның есімімен байланысты ақпарат энтропиясы деген ұғым пайдаланылады (төменде қара). Ақпараттың келесі бір түрі Фишер (R.A. Fisher) енгізген ұғым – Фишер ақпараты. Бұл статистиканы бағалау теориясында және жалпы ғылымдарда пайдаланылады. Байқалмайтын параметр (unobserved) жайлы хабардың алып жүретін ақпарат мөлшері Фишер ақпараты болып табылады. Оны жүйені сипаттайтын ықтималдық функциясы ілімінен есептеп шығуға болады.
- Мысалы, қалыпты (normal) ықтималдық функциясы бойынша Фишер ақпараты заң variance керісі болып табылады. Ықтималдық заңы туралы ілімсіз Фишер ақпараты қалыпты (normal) ықтималдықпен тарайтын деректің екінші моментіне керісінен есептеуге болады. Тіпті ақпарат пен деректер бір-бірімен алмастырылып жиі қолданылатынына қарамастан олар екі түрлі ұғым. Деректер байланысы жоқ ақпараттар жинағы болып табылады және сәйкесінше өңделмейінше пайдасыз болап табылады. Өңделу барысында өзара жетерліктей байланыс табылса, және олардың маңызы бар болса ғана ол ақпарат санатына ауысады. Сондықтан жәй деректер түрлі мақсаттарға пайдаланылуы мүмкін. Яғни деректер әлдебір ақпарат қамтымайынша жарамсыз болады.
- Ақпарат энтропиясын өлшеу
- Ақпаратқа хабар ретінде қарау 1948 жылғы Клод Шеннонның әйгілі "Байланыстың Математикалық Теориясы" атты мақаласынан кейін қалыптасты. Мақала Байланыс теориясының негізін қалады және ақпарат ұғымына техникалық мағына беріп қана қоймай оған мөлшерін анықтады. Егер құрылғы бірдей ықтималдықпен N хабардың бірін жіберсе, онда “жиыннан хабар таңдалған кездегі ақпарат мөлшері” екі негіздегі логарифм N-ге тең (Бұл мөлшер өздік-ақпарат деп аталады). Сол мақалада Шеннон былай жалғастырады: Логарифм негізін таңдау ақпаратты өлшеу өлшем бірлігіне сәйкес келеді. Егер негізі 2 болса нәтижесінде ақпарат бірлiктері бинарлық сандар, немесе қысқаша Тюки (J. W. Tukey) енгізген биттер болар еді. Екі бірқалыпты дәрежесі бар құрылым, мысалы – реле, бір бит ақпарат сақтай алады. Осындай N құрылым N бит сақтай алады. Алгоритмдік байланыс теориясы ақпаратты өлшеудің қосымша жолын береді.
- Шеннон ақпараты тізімнің әр белгісі үшін, олар статистикалық кездейсоқ болғандықтан, дәл осындай ақпарат өлшемін берер еді, ал әр жаңа белгі өлшемін үлкейтер еді. 123456789101112131415161718192021 Адамдық көзқараспен қарағанда дәстүрлі ақпарат теориясы мен алгоритмдік ақпарат теорияларының шектеулері бар. Мысалға, хабар мазмұны дегенде Шеннон “Жиі хабарлардың мәні бар… бұл байланыстың семантикалық жағы инженерлік мәселелерге маңызды емес.
- ақпаратты үш деңгейде қарастыруға болады
- Ақпаратты қандай да бір қабылдап алушы кісі үшін тек тілдегі белгілер арасындағы қатынас қарастырылып бұл жерде оның мазмұны ескерілмейді.
- Семантикалық сүзгі мәлімдеменің мазмұнын меңгеруге мүмкіндік береді. Мәлімдеменің мазмұны-белгілі бір түрде реттелген білім болып табылады.
- Прогматикалық сүзгі ақпаратты қабылдаушының іс жүзінднгі қызмет барысында шешетін мәліметтеріне байланысты, мәлімдемені бағалауына мүмкіндік береді.
- Ақпаратты қорғау құралдары - мемлекеттік құпия болып табылатын мәліметтерді қорғауға арналған техникалық, криптографиялық, программалық және басқа да құралдар, олар жүзеге асырылған құралдар, сондай-ақ, ақпарат қорғаудың тиімділігін бақылау құралдары.
- Ақпараттық қорғау жүйесі жобалау әр түрлі жағдайда жүргізілуі мүмкін және бұл жағдайларға негізгі екі праметр әсер етеді: ақпарат қорғау жүйесіне арнап әзірленіп жатқан деректерді өңдеудің автоматтандырылған жүйесінің қазіргі күй-жағдайы және ақпаратты қорғау жүйесін жасауға кететін қаржы мөлшері.
- Ақпаратты қорғау жүйесін жобалау мен әзірлеу келесі тәртіп бойынша жүргізуге болады:
- - қорғанылуы көзделген деректердің тізбесін және бағасын анықтау үшін деректер өңдеу жүйесін қойылған талдау жасау;
- - ақпарат қорғау жүйесінің беріктілігінің сапасын бағалау.
- - орталықтанған бақылау мен басқару құралдарын әзірлеу;
- - ықтимал бұзушының үлгісін таңдау;
- - пайдаланылатын қорғаныш құралдарының әрқайсысының беріктілігін сапасы мен саны жағынан бағалау;
- Ақпараттық қауіпсіздіктің өте маңызды 3 жайы
- Қол жетерлік (оңтайлық) - саналы уақыт ішінде керекті ақпараттық қызмет алуға болатын мүмкіндік. Ақпараттың қол жеткізерлігі - ақпараттың, техникалық құралдардың және өңдеу технологияларының ақпаратқа кедергісіз (бөгетсіз) қол жеткізуге тиісті өкілеттілігі бар субъектілердің оған қол жеткізуін қамтамасыз ететін қабілетімен
- сипатталатын қасиеті.
- Жасырындылық - заңсыз қол жеткізуден немесе оқудан қорғау.
- Тұтастық - ақпараттың бұзудан және заңсыз өзгертуден қорғанылуы. Ақпарат тұтастығы деп ақпарат кездейсоқ немесе әдейі бұрмаланған (бұзылған) кезде есептеу техника құралдарының немесе автоматтандырылған жүйелердің осы ақпараттың өзгермейтіндігін қамтамасыз ететін қабілетін айтады.
- Қауіпсіз жүйе - белгілі бір тұлғалар немесе олардың атынан әрекет жасайтын үрдістер ғана ақпаратты оқу, жазу, құрастыру және жою құқығына ие бола алатындай етіп ақпаратқа қол жеткізуді тиісті құралдар арқылы басқаратын жүйе.
- Сенімді жүйе - әр түрлі құпиялық дәрежелі ақпаратты қатынас құру құқығын бұзбай пайдаланушылар тобының бір уақытта өңдеуін қамтамасыз ету үшін жеткілікті ақпараттық және программалық құралдарды қолданатын жүйе.
- Компьютерде барлық ақпараттар сандар, әріптер, арнайы белгілер т.б сияқты таңбалардан тұрады да, әрбір таңба компьютер жадында екілік жүйеде жазылады.
- Ақпараттың өлшем бірліктері
- 1 бит – 0 немесе 1
- 1 байт – 8 бит
- 1килобайт – 1024 бит
- 1 мегабит – 1024 Кб – 1048576 байт
- 1гигобайт – 1024Мб – 1 073 741 824 байт
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
