28
және базарларды қайта жаңғырту үшін қолдау шараларының болуына қарамастан,
аталған құралдары пайдалану заңнаманың дамымағандығымен тежеледі.
Өңірде бөлшек сауданы әрі қарай дамыту ҚР 2020 жылға дейін қызмет
көрсету саласын дамыту бағдарламасын ескерумен, сауда базарларын жаңарту,
электрондық сауданы дамыту, заманауи сауда нысандарын дамыту бағытында
жүргізіледі.
Саланың даму жағдайына SWOT-талдау:
Күшті жақтар(S)
1.
Алматы қ. ірі тұтыну нарығына ұтымды жақын
орналасуы;
2. Облыс аумағынан Еуропа-Қытай халықаралық
дәліздерінің
өтуі
үшін
географиялық
қолайлы
орналасуына қарай маңызды тарнзиттік әлеуетінің
болуы;
3. Сауда көлемдерін дамыудың және халықтың
жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етудің оң серпіні;
4. Әлеуметтік маңызды тауарларға бөлшек сауда
бағасы мониторингінің қалыптасқан жүйесі.
Мүмкіндіктер (O)
1.
КО елдерімен өткізу нарығын кеңейту, сондай-ақ
Қытаймен шекаралық ынтымақтастықты дамыту;
2.
ҚР 2020 жылға дейін қызмет көрсету саласын
дамыту бағдарламасының аясында бөлшек сауданы
мемлекеттік қолдау шараларын пайдалану;
3. Халық санының өсуіне және облысқа
жоғары білікті мамандарды тартуға қолайлы жағдай
жасау;
4. Жаңа
өндірістерді дамыту мүмкіндігіне
негізделетін жұмыспен қамту өсімінің келешегі..
Әлсіз жақтар (W)
1. Облыста ішкі тұтыну нарығының шектеулі көлемі
және логистиканың жеткіліксіз дамуы;
2. Бөлшек сауда секторының облыс орталығында және 4
ауданда шоғырлануы (12 ауылдық аудандарда сауда және
қызмет көрсету саласының жеткіліксіз деңгейде дамуы);
3. Бөлшек сауда, ретсіз сауда мәселелері бойынша,
қоғамдық тамақтану, қызмет көрсету саласы бойынша заңнама
олқылықтары, сондай-ақ нормативтік-құқықтық актілерде
заманауи терминологияның болмауы;
4.
Өңірдің бөлшек сауда секторының нашар инвестициялануы;
5. Дайын өнімнің экспортқа бағытталуының нашарлығы.
Қауіптер (T)
1.
ЕАЭО және БСҰ аясында бәсекелестіктің
күшеюі;
2.
Азық-түлік
тауарларын
және
оларды
жасауға арналған шикізаттың сырттан әкелінуіне
жоғары
тәуелділік
облыстың
азық-түлік
қауіпсіздігіне қауіп тудырады;
3.
Бөлшек сауда базарларының көлеңкелі
тауар айналымының өсуі;
4.
Ескірген сауда нысандарының төмен бәсеке
қабілеттілігінің консервациясы.
Негізгі мәселелер:
сауда қызметін реттеу саласында нашар заңнамалық қамтамасыз етілу;
сауда базарларында көлеңкелі айналым деңгейінің жоғары болуы;
ішкі сауда инфрақұрылымының жеткіліксіз даму деңгейі.
Инфляция
2014 жылмен салыстырғанда инфляция деңгейінің артуы байқалады, атап
айтсақ, 2016 жылы инфляция 108,1%-ті құрады (ҚР бойынша – 108,5%)
(азық-
түлік тауарлары – 109,6% (ҚР бойынша – 109,7%), азық-түліктік емес тауарлар – 109,0%
(ҚР бойынша – 109,5%), ақылы қызметтерге – 105,3% (ҚР бойынша – 106,1%)
. 2014
жылы инфляция деңгейі 107,0%-ті құраған (ҚР бойынша- 107,4%).
Инфляцияны тежеу және негізгі азық-түлік тауарларына бағаны
тұрақтаныдру мақсатынд апта сайын ауыл шаруашылығы жәрмеңкелері
өткізіледі. Облыстың тауар өндірушілерімен 1652 меморандумдар жасалды.
2016 жылы 1231 ауыл шаруашылығы жәрмеңкелері өткізілді, онда 3054,9
млрд. теңгеге өнім өткізілді.
Бағаның өсуін тежеу жұмысы жалғасады.
Негізгі мәселелер:
тауарлар мен қызметтерге баға құруға әсер ететін валюта нарығы
курсының ауытқуы;
29
бәсекеге қабілетті өндірістердің болмауы, сатып алынатын азық-түлік
тауарларының көпшілігі импортталады;
табиғи монополиялар субъектілері қызметтеріне тарифтер мен бағаның
өсуі.
Сыртқы экономикалық қызмет
2016 жылы 2014 жылмен салыстырғанда облыстың сыртқы сауда айналымы
25,1%-ке азайып, 1539,4 млн. АҚШ долларын құрады, экспорттық жеткізулер -12,1%-ке
(318,6 млн. АҚШ долл.)
, импорт 27,9%-ке азайды
(1220,8 млн. АҚШ доллар)
.
Алматы облысы 2016 жыл ішінде әлемнің 107 елімен сыртқы сауда қызметін
жүргізді, 69 елге экспорттық тауарлар шығарылып, 96 елден импорт әкелінді.
Экспорт бойынша негізгі әріптестер болып Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан,
Ауғанстан, Тәжікстан, Украина, Түркменстан, Қытай, Монғолия табылады. Импорт
бойынша сауда әріптестері – Ресей, Қытай, Түркия, Германия, Италия.
201, жылдың қорытындысы бойынша облыс экспорты 318,6 млн. АҚШ
долларын құрады, өткен жылғы кезеңмен салыстырғанда экспорт 17,4%-ке өсті.
Оның ішінде ЕуроАЗЭО елдерімен, Еуропамен, ЕО тыс елдермен, Азия,
Америка, Африка, Аустралия және Мұхит елдерімен - 180,6 млн. АҚШ долларына,
өткен жылғы кезеңмен салыстырғанда экспорт 12,5%-ке төмендеді.
Алматы облысының Кедендік Одақ елдерімен (Ресей, Белорусия, Қырғызстан,
Армения) сыртқы сауда айналымы 567,0 млн. АҚШ долларын құрады, оның ішінде
экспорт – 138,0 млн. АҚШ долларын, импорт 429,0 млн. АҚШ долларын құрады,
2015 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда экспорт – 2,1%-ке және импорт 1,3%-
ке төмендеді.
2016 жылдың қорытындылары бойынша Қытайға экспорттық жеткізулер –
42,9%-ке, Азияға – 12,0%-ке, Африкаға 6,5 есе артты.
Саланың даму жағдайына SWOT- талдау:
Күшті жақтар (S)
1.
Ұтымды геостратегиялық жағдай. Облыс «Батыс
Еуропа-Батыс Қытай» транзиттік дәлізі болып табылады;
2. Елдің басқа өңірлеріне және экспортұа өнім
жеткізуге мүмкіндік беретін дамыған ауыл шаруашылығы
өндірісі және өңдеу өнеркәсібі;
3. Елдің көптеген өңірлерінен экспорттық ағымдарды
қамтамасыз ететін көлік инфрақұрылымының дамығандығы.
Мүмкіндіктер (O)
1. КО елдерімен өткізу нарығын кеңейту, сондай-
ақ Қытаймен шекаралық ынтымақтастықты дамыту;
2.
Тауар
өндірушілердің
өнімдерінің,
тауарларының және қызметтерінің сыртқы нарықта
бәсеке қабілеттілігін арттыру;
3. Облыс аумағында шетелдік және бірлескен
кәсіпорындарды көбейту.
Әлсіз жақтар (W)
1. Экспорттық әлеуетті пайдалану мүмкіндігін
шектейтін өнім мен қызмет көрсету өндірісінің
жеткіліксіз бәсеке қабілеттілігі;
2. Облыстың бірқатар ірі әріптес елдермен сыртқы
экономикалық қызмет бойынша сауда теңгерімінің теріс
сальдосы сақталады.
Қауіптер (T)
1.
Облысқа импорт көлемінің артуы;
2.
Жергілікті өндірушілер өнімдерінің әлсіз
бәсеке қабілеттілігі олардың нарықтан шығуына
алып келуі мүмкін.
Негізгі мәселелер:
недостаточное развитие инфраструктуры в приграничных территориях;
слабая конкурентоспособность экспортоориентированных производств.
Достарыңызбен бөлісу: |
