52
Текстің редакциялауы, программаны аударуы, оның құрастыруы,
орындалуы үрдіс болуы мүмкін. Бір программаны аудару ол бір үрдіс, ал
келесі программаны аудару – ол басқа үрдіс.
Аударғыш дегеніміз программалық модульдердің қосымы және бір
программа ретінде жұмыс кӛрсетеді, бірақ аударғыштың ӛңдейтін деректері
әртүрлі.
Қор түсініктемесі де үрдіс сияқты операциялық жүйесінде негізгі болып
саналады. Қорды үлестіру және басқару механизмдерін ұлғартуын процесс
концепциясы анықтайды. Жүйе ішінде үлестірілетін әрбір объектті қор деп
атайды. Ең бірінші есептеу жүйелерінде орындалып жатқан программаның
толық орындалуынан кейін келесі программа орындалатын. Орталық
санашық есептерді орындап , деректерді енгізу-шығару операцияларын
басқаратын.
Оперативті жады мен сыртқы құрылғы арасында деректермен алмасу
орындалған кезде, санашық басқа есептерді орындамайтын.
Есептеу машиналарына арнайы контроллердерді енгізу арқасында
орталық санашықта есептер орындалуы және қабылданған деректерді
шығару операцияларын уақытпен үлестіруі табылды. Оның ӛзінде санашық
әрбір енгізу-шығару операциясы аяқталғанша және кӛп уақыт күтіп тұратын.
Сол кезде есептеу жүйесінің мультипрограммалық режимі жұмыс
ұйымдастыруы керек. Бір программа (немесе үрдіс ) келесі енгізу-шығару
операциясының аяқталуын күтсе ,онда келесі программаны шешімге қоюға
болады. Операциялық жүйе мультипрограмманы қолдайды және сұрату
кезегін ұйымдастыру арқылы қорларды тиімді қолдануға тырысады.
Бұл келісім жадыда бірнеше үрдістің санашықтың босауын күтіп, ал
бірнеше үрдістер босаған қорларды қолдануға дайын кезде орындалады. Бір
қорды қолдану үшін ( енгізу –шығару құрылғысы, деректер массиві,
оперативті жад т.б.) үрдіс операциялық жүйенің супервизорына қатынасады.
Супервизор-орталық басқару мӛдулінен тұрады, бұл мӛдул бірнеше
мӛдулден
тұрады:
енгізу-шығару
супервизоры, үзу
супервизоры,
программалар супервизоры, есептер диспетчері т.б. –негізгі шақыру арқылы
(командалар ) – ӛзінің шартын хабарлайды. Бұл кезде қордың түрі
кӛрсетіледі, керек болса оның мӛлшемі (мысалы жолшық саны , баспа
құрылғысы,шығатын деректердің мӛлшемі т.б.)
Қорларды басқаруды ұйымдасыру кезінде дәл осы жағдайда екенін
шешу қажет: бӛлек, ең қажетті сұрауларды тез орындауы, бар үрдістерге
бірдей мүмкіншілік беру немесе кӛп үрдістерді орындау және қорларды
толық қолдану.
Орталық санашықтың уақытын пайдалану арқылы басқару. ОЖ- де
орталық санашықтың таратылған белсенділігін беру үшін есепті таңдаудың
алгоритміне ОЖ нақты экспулатациялық қасиетіне байланысты. ОЖ
жұмысының тиімділігін бағалау үшін қолданылатын алгоритмді таңдау
толығымен тиімділік критерилерімен анықталады. Сондықтан орталық
53
санашықтың уақытын пайдалану арқылы басқаруды біз сіздермен ОЖ
типтерін қарастырамыз.
Бірінші жағдай. Менде жүйенің үлкен кӛлемді есептеу қуатын талап
ететін кӛп есептер немесе программалар бар. Бұл есептерді саналатын
есептер деп атайды, олар есептеудің үлкен кӛлемін талап етеді және сырт
құрылғыларға аз қатынайды. Бұл есептер бір есептеу жүйесінде орындалуы
керек. Бұл есептер дестесінің орындалу кезіндегі жүйенің жұмысы үшін
тиімділік критерии не болып табылады? Қандай параметрлер жиынын айтуға
болады: егер олар үлкен болса- онда жақсы, егер керсінше болса нашар.
Бұндай жағдай үшін есептеу жүйесінің жұмыс істеу тиімділігі болып орталық
санашықтың жүктелі дәрежесі болып табылады. Егер орталық санашық күту
режимінде аз тұратын болса, ал қалған үрдістер алмасумен айналысатын
болса, онда біз жүйе тиімді жұмыс істей алады деп айта аламыз. Жүйенің
тиімді жұмыс істеуін сәйкес жоспарлау алгоритмін қолданумен жүзеге
асыруға болады. ОЖ мүмкіндігіне қарап біз осы жүйеде бар барлық есептер
жиынын ӛңдеуге жібереміз. Оны мультипрограммалық режим қамтамассыз
етеді. Бұл жағдайда орталық санашықтың уақытын жоспарлау алгоритмі
келесідей: егер орталық санашық бір үрдіске арналған болса, онда осы үрдіс
келесі жағдайлардың бірі келгенше орталық санашықта орналасады:
1. Сыртқы құрылғыларға қатынау.
2. Үрдістің айяқталуы.
3. Үрдістің қайталануының тиянақталған фактісі.
Осы аталған жағдайлардың қайсысы орталық санашыққа беріледі сол
кезде басқару келесі үрдіске беріледі. Бір үрдістен екінші үрдіске басқаруды
беру минимилизацияланған. Басқаруды бір үрдістен екінші үрдіске бергенде
ОЖ бірнеше әрекеттер орындауы керек, ал бұл уақыт жоғалуына әкеледі,
бұнда уақыттың жоғалуы минимилизацияланған. ОЖ- нің осындай режимде
жұмыс істеуі дестелік режим деп аталады.
Бүгінгі таңда нақты уақыт жүйесін ОЖ-ң бір санаты деп айтуға болады.
Windows ОЖ-сі қандай да бір объектілерді басқармайды, егер олардың нақты
уақыты ӛте критикалы болса және де СОЛЯРИС немемсе LINUX т.б ОЖ
басқармайды, ӛйткені осы жүйелер нақты уақыт жүйесі болып табылмайды.
Бірінші екі режимді, дестелі және уақыт бӛлу, жалпы ОЖ-де жасауға
болады (вертуальды түрде). Нақты, үлкен ОЖ-лер аралас жүйелер болып
табылады, оларда ОС жоспарлау элементінде қайталанатын тапсырмаларды
басқаратын алгоритм сияқты және интерактивті тапсырма немесе келесіге
қалдырылған тапсырмалар болады.
ОЖ-нің жіктеуі (классификация) ОЖ-нің тағайындауын (белгілеуін)
және олардың орындайтын функцияларын қарастыра отырып, ең ортақ
жіктеушілер принципін негізге ала отырып, барлық алуан түрлі ОЖ-лерді
жіктеуге болады:
1. Бір мезгілде бар программалық процесстердің санына байланысты
ОЖ-лер бірпрограммалы және мультипрограммалы болып бӛлінеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
