635
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
жедел есеп берудің бір-біріне сәйкес келуі, әдістемелік және басқа ережелердің сақталуы
есеп беруге қойылатын негізгі талаптар болып табылады [10, 23 б].
Есептемені және баланс баптарының бағалауын бұрмалап беру, басқа да әдейі
бұрмаланып көрсетілген есеп деректерін беру мемлекет ке зиян келтіретін, мемлекетке
қарсы әрекет ретінде қаралады, ал бұған жазықты басшылар мен бас бухгалтерлер
қолданылып, жүрген заңдарға сәйкес жауапты болады. Берілген есептің тазалығы, есеп
деректерінің инвесторлар мен акционерлерге түсінікті болуы есеп беруге қойылатын
маңызды талап болып табылады. Есеп белгіленген мерзімдерде беріліп отыруга тиіс.
Кәсіпорындардың беретін есебі жедел-статистикалық және бухгалтерлік болып
бөлінеді. Жедел-статистикалық есеп беру кәсіпорынның өндірістік және қаржылық
қызметінің жекелеген жақтарын бухгалтерлік және жедел-статистикалық есепке алудың
деректері бойынша сипаттайды. Қаржылық есептілік кәсіпорындардың өндірістік және
қаржылық қызметін бастапқы бастапқы құжаттармен және есепке алу жазбаларымен
расталған жинақтау және талдау еептерінің алып сипаттайды.
Қаржылық есептіліктің негізгі элементтеріне біз диссератциялық жұмысымыздың
бірінші бөлімінде толық сипаттама беріп өткен болатынбыз. Дегенмен де, қаржылық
талдаудың негізгі ақпарат көздеріне ұйымның бухгалтерлік балансы, пайда және зиян
туралы есебі, ақша қаражаттарының қозғалысы есебі және меншікті капиталдың өзгерісі
туралы есеп жатады. Енді осы аталған есеп жинақтарының құрамына қысқаша сипаттама
бері өткенді жөн көріп отырмыз.
Бухгалтерлік баланс - кәсіпорынның жылдық есеп беруінің негізгі үлгісі. Баланс
жасалғанға дейін есепке алу тізімдеріндегі барлық синтетикалық шоттары бойынша
толтырылған айналымдар мен қалдықтарды талдау есебінің деректерімен салыстыру
қажет. Баланстың активінде айналым қаражатының және айналымнан тыс активтердің
синтетикалық шоттары бойынша толтырылған қалдықтары, ал пассивінде меншікті
капитал мен міндеттемелер көрсетіледі.
Бухгалтерлік баланс сияқты қаржылық есептілікті дайындауда пайда және зиян
туралы есеп аса маңызды элементтерінің бірі болып саналады.
Пайда және зиян туралы есепте өнімді (жұмыстар мен қызметтерді) өткізуден кіріс,
өткізілген өнімнің өзіндік құны, жалпы табыс, жалпы және әкімшілік шығындар, салық
салынуға дейінгі табыстар, төтенше жағдайлардан кіріс немесе зиян, таза табыс (зиян),
бөлінбеген пайда немесе жабылмаған зиян көрсеткіштері көрсетіледі.
Ұйымның жылдық есеп беру құрамында ақша қозғалысы туралы есеп те
көрсетіледі. Бұл есеп берудің негізгі мақсаты ішкі және сыртқы ақша қозғалысы туралы
ақпараты ұсыну болып табылады. Ұйымның ағымдағы инвестиция және қаржылық
қызметі белгілі бір есеп беру кезеңіндегі оның жағдайына және оның ақшаларының
қозғалысына әсер етеді және осы кезеңдегі қаржы құралдарының өзгерісін түсінуге
мүмкіндік береді.
Ақша қозғалысы туралы есепте ұйымның операциялық, қаржылық және
инвестициялық қызметтері бойынша ақшаның түсімі және шығысы, сондай-ақ есепті
мерзімнің соңында осы қызметтерден қалған ақша сомасы көрсетіледі.
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп беру ұйымның меншікті
капиталының қозғалысы мен жағдайы туралы, жарияланған капитал, төленбеген және
қосымша төленген капитал өзгерістері туралы, сонымен қатар резервтік капиталдағы және
есепті және өткен жылдағы бөлінбеген таза табыстың (зиянның) құрылуы туралы
көрсеткіштерді қамтиды.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1 Ефимова О.В. Финансовый анализ. М.: Бухгалтерский учет, 1999. –289с.
2 Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций,
анализ отчетности. - М.: Финансы и статистика, 2000. –328с.
636
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
3 Крейнина М.Н. Финансовое состояние предприятия. Методы оценки.- М.,: Дис,
2004- 224с.
4 Морозова Ж. А. Международные стандарты финансовой отчетности. - М.:
Бератор-Пресс, 2002. - 256 с.
5 Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. – М.: Инфра-
М, 2002.- 336с.
6 Финансовый анализ деятельности фирмы. - М.: ИСТ-Сервис, 2003.- 149с.
7 Чернов В. А. Экономический анализ: торговля, общественное питание,
туристический бизнес: Учебное пособие для вузов. /Под ред. М.И.Баканова. – М.:Юнити-
Дана, 2003. – 614с.
8 Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Финансовый анализ. - М.: Аудит и финансовый
анализ, 2000. – 389с.
9 Энтони Р., Рис Дж. Учет: ситуации и примеры.- М.: Финансы и статистика,
2003. – 459с.
10 Сатубалдин С.С. «Азиатский кризис: причины и уроки» – г.Алматы 2000г.
О развитии пенсионного обеспечения в странах Евразийского
экономического союза
Алыбекова Ш.
Бишкекская финансово-экономическая академия
(г.Бишкек, Кыргызская Республика)
Сегодня пенсионное обеспечение в странах входящих в Евразийский
экономический союз не может удовлетворить даже скромные потребности пожилых
Причем никаких улучшений в обозримом будущем не просматривается. По оценкам
ряда авторитетных специалистов, в средней и долгосрочной перспективе
государственное пенсионное обеспечение будет становиться все менее дееспособным.
Это подтверждается статистикой: коэффициент замещения перешел критическую
черту в 30% и в дальнейшем продолжит снижение на фоне крайне низкой
покупательной способности пенсий.
Даже средняя пенсия позволяет приобретать лишь один набор потребительской
корзины пенсионера.
Трансформация пенсионной системы в странах входящих в Евразийский
экономический союз (начавшаяся с 1 января 2002г.) в трех-компонентную модель,
сочетающую в себе базовый, страховой и накопительный элементы, не привела к
достижению продекларированных реформаторами целей. Создана малопонятная,
малопрозрачная и малоэффективная система. Ее нельзя назвать страховой, поскольку
она не обеспечивает даже в приемлемой мере увязку страховых взносов и пенсионных
выплат. Работники, получающие зарплату, которая превышает среднюю ее величину
по стране, могут рассчитывать на пенсию в размере 25-10% (и ниже) их заработной
платы.
Важнейшей мерой, с помощью которой ситуацию можно изменить к лучшему,
является существенное увеличение ресурсной базы пенсионного страхования. Но при
этом возникает вопрос о финансовых источниках. Надежды на дотации из
федерального бюджета представляются весьма наивными. Достаточно вспомнить, что
на фоне профицита федерального бюджета изначительности ресурсов
Стабилизационного фонда размеры бюджетных дотаций ПФР непозволили сохранить
размеры пенсий в 2005г. Даже на уровне 2004г. Если называть вещи своими именами,
