[8,96].
Патша жарлықтары бойынша болыста тек қана 1 молда
мен 1 мешіт болуы тиіс еді және мұсылман діни басқармасы
әр жыл сайын ашылған медреселер, ондағы ұстаздар мен
шәкірттер жайлы мәлімет беріп отыруы тиіс болды [10,1-
2]. Егер заңға қайшы келетін мектеп - медреселер болса
оларды бірден жауып тастаған еді. Мәселен, Көкшетау
уезіндегі медресе жайлы мына деректе: «Существующая ныне
в Кокчетавском уезде медресе, уклонившиеся в своей практике
от преподанных Министерством Народного Просвешения
правил, были оставлены лишь до конца текущего учебного
года, а затем был закрыт...» [9,43].
Қазақ елі ішінде ислам дінінің күшеймеуін көздеген
үкімет қазақтардың арасында православиені насихаттауды
қолға алды. Үкімет қазақтар арасындағы исламның даму
деңгейін, таралу жолдарын зерттеп православие дінін уағыздау
үшін бірқатар жағдайлар бар екендігін анықтаған.
Бұл іске орталықтағы патшалық үкіметі, Синод, 1869
жылы Мәскеуде құрылған миссионерлік қоғам негізгі басшы
болып, жүйелі бағыт беріп отырады. Ал жергілікті жерлерде
бұл
жұмысқа
генерал-губернаторлар,
әскери
губернаторлар, уез бастықтары қолдау жасап, мұрындық
болды. Іс жүзінде бұл жүргізіліп жатқан шаралар қазақ
халқының орыстандыру, әсіресе, христиан дініне шоқындыру
әрекеттері болатын. Ол үшін білім беру, ағарту ісіне қатаң
бақылау орнатты. Бұл жайлы М.Мырзахметов былай деп
жазады: «Ресей империясының Ағарту министрлігі мен
миссионерлердің
шет
аймақтағы
бұратана
халықтар
арасында ашылатын, бірақ негізінен миссионерлік мүддені
көздеген аралас мектептерге ерекше мән берілді» [10,19].
Патша үкіметінің бұратана халықтары үшін ашылған
аралас мектептерде қазақ халқын сауаттандыру, ғылым,
білімге үйрету емес, керсінше, отарлаушыларға күнделікті
саяси-әлеуметтік мұң-мұқтаждарына жұмыс істейтін төменгі
дәрежелі кызметкерлер даярлау мақсатын ұстанды. Орыс-
қазақ мектептер, мұғалімдер семинариясы, тағы басқаларында
шамаға қарай миссионерлік ағартушылық мақсатта ұстап
отырды. Осы кезеңде отарлық езгіге қарсы қарулы көтеріліс
жүріп жатса, екіншісінде ұлт - азаттық күрестің ондай түрі
аяқталып, енді екінші кезеңі басталды. Бұл кезең жәдиттік
қозғалыстың дүниеге келуімен сипатталады.
Қорыта айтсақ, XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың
басындағы қазақ қоғамының діни сана-сезімінде кең түрде
99
таратылған мұсылман діні мен христиан діні идеялогиясы
қамтылған кезең болатын. Сонымен бірге Ресей патша
отаршылдары қазақ халқының жері мен оның табиғи байлығын
иеленіп қана қойған жоқ, олар қазақтарды рухани жағынан да
отарлады: орыстандыру, шоқындыру, қазақ тілінен, дінінен
айыру шаралары жүзеге асырылды. Соның нәтижесінде, қазақ
халқы ата-баба дінінен, тілінен, әдет-ғұрыпынан, салтынан,
дәстүрінен айырылуға жақын қалды.
Пайдаланылған деректер тізімі:
Ахметов Қ., Сарина Г. Қ.Кеменгерұлы патшалықтың
халық ағарту саласындағы саясаты туралы // Поиск-Ізденіс. -
2000, №6. - 43- 45 бб.
Сұрапбергенов А. Ислам дінінің реакциялық мәні. –
Алматы: «Қазақстан», 1979. – 96 б.
М.Ш. Эгамбердиев ХIХ ғ. соңы мен ХХ ғ. басындағы
Түркістандағы мұсылмандық білім және Ресей империясы //
Вестник КазНу сер ист №4 (55) 2009.
Айтмухамбетов
А.А.,
Ермекбаев
Эволюция
образования в Казахстане в процессе развития русско-
казахских отношений // Степной край: зона взаимодействиия. -
Омск, 1998. – С. 122-124.
ҚР ОМА 64 қ, 7тізбе 98 іс, 88-89 пп.
Обзор Акмолинской области за 1896 г. ведомость №8.
Омск, 1897. 44 с.
Обзор Акмолинской области за 1898 г. ведомость №8.
Омск, 1899. 78 с.
Обзор Акмолинской области за 1907 г. ведомость №8.
Омск, 1908. 96 с.
ҚР ОММ 369-қор, 1-тізбе, 3713-іс, 1-2 б.
М.Мырзахметов
Қазақ
қалай орыстандырылды.
Алматы, 1993. 18 б.
ГОРОДСКАЯ ПОВСЕДНЕВНОСТЬ 1950-60-Х гг. В СССР:
МЕЖДУ ИДЕАЛОМ И РЕАЛЬНОСТЬЮ
Жидченко А.В.
100
БУК «Омский музей просвещения», г. Омск
Zhidchenko20689@yandex.ru
Повседневную жизнь Советского Союза в 1950-60-е гг.
можно рассматривать с двух сторон: во-первых, со стороны
догматических норм и заявляемых руководством страны
ориентиров, к которым стремилось советское государство и
общество. Во-вторых, с позиции реальной повседневной жизни
миллионов людей, трудностями, с которыми они сталкивались
ежедневно.
Эти
трудности,
наряду
с
государственной
пропагандой, оказывали влияние на их сознание и восприятие
своего времени.
Исследуемый исторический этап является ключевым с
точки
зрения
формирования
нового
коммунистического
общества, так как в этот период были предприняты попытки
форсированного строительства коммунизма в СССР. Впервые
о том, что первый его этап – социализм был в основном
построен сказал И.В. Сталина в докладе на XVIII съезде ВКП(б)
в 1939 г. Тем самым он признал то, что окончательное
уничтожение эксплуататорских классов открыло путь к победе
коммунизма
[1:
12-22].
Однако
начавшаяся
Великая
отечественная война отсрочила этот тезис, который был
актуализирован уже в годы Хрущевской оттепели.
В 1950-е гг. стране удалось оправиться после Великой
отечественной войны, наладить промышленное производство
товаров широкого потребления, восстановить разрушенные
города. С начала 1950-х гг. социально-экономический уровень
жизни горожан постоянно повышался, росли возможности
удовлетворения материальных и культурных потребностей,
главной среди которых была потребность в жилье. Н.С.
Хрущев на XXII съезде КПСС говорил: «Замечательным
достижением
коммунистического
строительства
явится
бесплатное обеспечение каждой семьи благоустроенным
жильем и основными коммунальными услугами» [2: 89].
Обеспечение каждой семьи отдельной благоустроенной
квартирой в течении 20 лет было важным пунктом создания
коммунистического общества к 1980 году [2: 172]. Новые
крупные городские районы массовой застройки были призваны
решить проблему жилья в СССР. В годы сталинских пятилеток
этот вопрос решался за счет высокой плотности заселения в
коммунальных квартирах, а в годы Хрущевской оттепели за
счет высоких темпов строительства экономичного жилья
индустриальными методами. В сознании городских жителей
101
Достарыңызбен бөлісу: | 
