наших предков. Впервые в истории независимого Казахстана
была проведена масштабная инвентаризация отечественных
памятников и утверждены Списки памятников истории и
культуры республиканского (218 объектов) и местного значения
(11277
объектов).
Ежегодно
проводится
порядка
200
мероприятий, направленных на популяризацию историко-
культурного наследия в стране и за рубежом. На сегодняшний
день в мировой список культурного наследия ЮНЕСКО вошли
три исторических ценности Казахстана: Это мавзолей Ходжа
Ахмеда Яссауи в Туркестане, каменный комплекс петроглифов
в Тамгалы в Алматинской области и озера и степи Сарыарки
в Северо-Казахстанской области. Помимо этого, на данный
момент идут работы по внесению в данный список проектов
«Шелковый путь» и «Западный Тянь-Шань». Таким образом, на
сегодняшний день в список ЮНЕСКО ждут включения еще 12
объектов культурного наследия Казахстана.
Культурное
возрождение
духовных
традиций
и
восстановление того духовного наследия, которое оставили
нам наши предки - это безусловно отрадный и позитивный
процесс. Став беспрецедентной в истории Казахстана
гуманитарной акцией, программа «Культурное наследие»
открыла богатства национальной духовной сокровищницы
казахстанского народа всему миру.
Этой благородной миссии служит и специальная
программа исторических исследований под названием «Народ
в потоке истории», инициатором которой также является наш
Президент. Главные ее цели - создание условий для
качественного скачка исторической науки Казахстана на базе
передовой методологии и методики; расширение горизонтов
национальной
истории
казахов,
формирование
нового
исторического
мировоззрения
нации;
осмысление
двух
десятилетий новейшей истории Казахстана.
Современная история стала междисциплинарной наукой,
которая адаптирует, использует методы и категориальный
аппарат многих смежных дисциплин – философии, социологии,
культурологии, этнографии, географии и т.д. Иной стала роль
самого ученого-историка. Каждая национальная история не
только хронологическая летопись цивилизаций и формаций, а
живая
история
народа.
Ученый
не
должен
просто
констатировать факты или регистрировать исторические
события, а должен достигать понимания духовных ценностей,
морали конкретного изучаемого общества, чтобы представить
его как живой уникальный организм.
94
Новейшая история Казахстана - новое направление в
исторической науке. За последние четверть века произошли
интенсивные изменения в мире: распад советской системы,
мировой геополитический кризис, формирование нового
миропорядка.
Много
исторически
значимых
событий
произошли и внутри страны: история обретения независимости
и строительства нового государства. За эти годы нами пройден
путь, равный столетиям.
Казахстанская модель государственного строительства,
процессы формирования полиэтничности страны, роль Лидера
нации на новейшем этапе национальной истории требуют
серьезного
научного
осмысления,
серьезного
научного
анализа. Выполнение этой задачи крайне интересно для
историка, социолога, политолога и философа. Вместе с тем
ответственно и сложно, ибо происходящие исторические
события еще не имеют существенной временной перспективы,
завершенности.
Поэтому
здесь
необходима
научная
методология, непредвзятый анализ современной исторической
действительности.
На историков в современном мире возложена особая
миссия.
Они
должны
стать
главными
участниками
проектирования новой мировоззренческой модели будущего
страны, определении главных ценностей и ориентиров,
которые должны быть современными, укреплять национальную
идентичность в глобализирующемся мире. Поэтому Глава
государства
подчеркивает,
что
«всеказахстанская
идентичность должна стать стержнем исторического сознания
нации».
ПАТША ҮКІМЕТІНІҢ ИСЛАМ ДІНІН ЫҒЫСТЫРУ САЯСАТЫ
(XIX ғ. екінші жартысы мен XX ғ. басы)
Еслямова А.З.
Еуразия гумантарлық институты, Астана қаласы
aeslyamova@mail.ru
Қазақ елінің Ресей империясының қол астына түсуі ұзақ
мерзімге созылып, XIX ғасырдың 60-шы жылдары толық
аяқталды. Осы процестің барысында қазақ халқы тек
әлеуметтік, экономикалық, саяси қанауға алынып қоймай, өзінің
дербес ұлт болып өмір сүруіне, келешегіне өте қауіпті рухани
95
қысымнан да зардап шекті. Патша өкіметінің отаршылдық
саясатының құрамдас бөлігі – дін болғандықтан, отарлаудың
алғашқы жылдарында патша өкіметі қазақ халқын өзінен бірден
үркітіп алмау үшін христиан дінін уағыздауға тиым сала
бастады. Патшалықтың жүргізген алғашқы саясаты мұсылман
дінінің өзін қазақтарды орыстың азаматтығына қаратуда
пайдалану еді. Тілмаш ретінде орыс әкімшілігіне орыс
азаматтығына насихаттауда өздерінің этноленгвистик әрі діни
мәдениеті жағынан қазақтарға жақын Қазан татарларын
пайдаланды» [1, 43].
Ресей империясының отарлық саясатының алғашқы
өкілдері қазақ арасынада молда бейнесінде сыналып ене
бастады. Шынында да аузында “алласы” бар бейбіт ниеттегі
татар “молдалар” арқылы қазақ арасына ену тиімдірек болды.
1785
жылы
23-і
қарашадағы
II Екатерина патшайым
жарғысында татар молдаларының айқын бейнесі көрініс тауып,
олардың
міндеті
белгіленді.
Онда:
«Қырғыздардың
(қазақтардың – А.Е) әр түрлі руларына молдаларды бекіту
біздің бұдан бұрын берген жарлықтарға сәйкес келеді және
бізге шын берілген болуы үшін оларды Қазан татарларынан
іріктеуге күш салыңдар. Қызмет орнына жіберер алдында
жақсылап нұсқау беру керек. Ол нұсқауларда қырғыздарды
(қазақтарды) патша сарайына берілгендік рухта тәрбиелеуді,
шекараларда жиі-жиі болатын тәртіп бұзушылардың алдын
алуды естен шығармауы керек. Бұл молдалардың жол
шығынын төлейтін болыңдар, ерекше көзге түскендеріне сый
құрмет көрсетіңдер» [2, 61] – деген нұсқауларынан патша
үкіметінің ішкі мақсатын айқын тануға болады. Татар
молдалары қазақ даласында беделден жұрдай болды.
Кейін патша үкіметі қазақ халқының әдет ғұрпы мен діни
ұстанымдарын зерттеуді қарқынды жүргізіп, халық арасында
ислам
дінінің
кең
өріс
алғандығын,
қазақтардың
мұсылманшылықтың
парыздарын
сақтауға
тырысу
мүмкіндіктерін
анықтаған.
Осыған
байланысты
отарлық
саясатты жүргізуге кедергісін тигізеді деген мақсатпен, исламға
қарсы іс шараларды жүргізуге кіріседі. «Положение об
усиленной охране для районов со сплошным мусульманским
населением» деген ереженің дайындалуын талап етті. Онда
империя көлемінде барлық мұсылман басқармаларын жауып,
орыс әкімшілігіне тәуелді ету, мұсылман баспасөзіндегі
цензураға арнайы регламент белгілеу, исламның христиан
дініне деген зиянды пиғылдарын дер кезінде басып отыру іс
шараларының жүзеге асырылуын қолға алды [3,104]. Патша
96
Достарыңызбен бөлісу: | 
