қаламызда болған татар және қазақ мешіт – медрессесі сияқты
олар да тарих қойнауында жоқ болы. ХІХ аяғында Көкшетауда
алғашқы кірпіштен соғылған православ шіркеуі «Архистриг
Михаил – Архангель шіркеуі салынды ол кеңес кезінде де
жұмысын тоқтатқан емес, қазіргі күнде қосымша құрылыстар
салынған, 2012 жылы Жібек жолы базары жанынан осы
заманғы жаңа шіркеу құрлысының негізі қаланды.
Қаламыздағы саны жағынан үшінші болып табылатын
католиктер үшін 1991-1997 жылдар аралағында әулие Антония
Падуандық шіркеу – костел салынды, бұл ғимаратта қаланың
Бұқпа жақ беткейіне орналасқандықтан тарихи – ландшафтыға
жарасымды түрде орнаған бүгінгі күнде католик костелі
қаламыздың танымал ғимараттарының біріне айналды. Шіркеу
1997 жылы 15 июньде пайдалануға берілген, шіркеу ауласына
Фатим құдай анасының мүсіні қойылған [5: 47].
Қазақстан тәуелсіздікке ие болған алғашқы кезеңде түрлі
миссионерлер көптеп келіп ақырында Бауыржан Момышұлы
көшесінде Христиан Баптистерінің шағын шіркеу салынған.
Діни ғимараттың тағы бірі ол Красный Яр кентіндегі мешіт.
Қорытындылай келгенде Көкшетау қаласында тәуелсіздік
жылдарында мешіттер мен шіркеулер қатары көбейді. Және
олардың біразы шын мәнісінде рухани – мәдени орталықтарға
айналып кетті.
Қаншалықты елімізді көп ұлт – ұлыстардың өкілдері
мекендесе де Көкшетау әр қазақтың жүрегіне жақын әсемдік
пен сұлулықтың, өнер мен ерліктің тоғысқан мекені Абылай –
Кенесарының, Біржан – Ақанның, Балуан Шолақтың елі –
қаласы болып қала бермек. Мақтай Рамазаұлы Сағдиев
Көкшетау облысын басқарған тұста Қылшақты өзенінің Қопа
көліне құяр тұста Көкшенің көк тасынан жасанды тау
тұрғызылды. Қазіргі кезде ол жер демалыс саябағына
айналған.
Әдебиеттер:
1. Ө. Озғанбай «Ресей Думасындағы қазақтар» Алматы,
33 бет. 1999 ж.
2. Қ. Әбуев «Науан Хазірет» Көкшетау, 2001ж.
3. К. Әбуов «Кокшетау. Исторические очерки» Кокшетау,
208 бет. 1997
4. Көкшетау қала мұражайы деректері.
5. Терещук В. «Көкше» фотоальбом Омск, 47 бет. 2000 ж.
392
АЛМА ОРАЗБАЕВА – ХХ ҒАСЫРДЫҢ 30 ЖЫЛДАРЫ ҚАЗАҚ
ӘЙЕЛДЕРІ САЯСИ ҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ БАСШЫСЫ.
ОНЫҢ ХХІ ҒАСЫР ҚЫЗДАРЫНА ҮЛГІ БОЛАРЛЫҚ
ҚЫРЛАРЫ
Сейтмағанбетова Ж.Т., І курс магистранты
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті, Астана қ.
love_the_way2011@mail.ru
Кезінде
Мұхтар
Әуезов
айтқандай:
«...Адамды
адамшылыққа кіргізген әйел. Адам баласының адамшылық
жолындағы тәрбиесі әйел халіне жалғасады. Сол себепті
әйелдің
басындағы
сасық
тұман
айықпай
халыққа
адамшылықтың бақытты күні күліп қарамайды. Ал, қазақ!
Мешел болып қалам демесең тағлиміңді, бесігіңді түзе. Оны
түзеймін десең, әйелдің халін түзе».
Алма Дінмұхаммедқызы Оразбаеваның қазақ әйелдерінің
санасын оятып, өркениетті дамыған халықтардың әйелдері
түскен жолға – бас бостандығын алу үшін жүргізген еңбек жолы
бар тұлға. ХХ ғасырдың басында қазақ қыздарының алды
болып, орысша оқып, педагогикалық ұстаздық жолға түскен
Алма Оразбаева қаршадайынан революция толқынына ілікті,
аналарының, сіңілілерінің, қыз балаларының болашағы үшін
қажырлы күрес жүргізді. Осылайша Алма Оразбаева көзі
тірісінде
әйел
бостандығының
символына
айналды.
Революциялық жолмен өсіп, қайраткер болып қалыптасқан
Алма Дінмұхаммедқызы Қазақстан тарихының тарихи бір
белесінің көрнекті тұлғасы есебінде зерттеу кезегін күтуде.
Қазан төңкерісі халықтың қалың бөлігін оятты. Төңкеріс
әйелдердің мүдделеріне қамқорлық жасады. 1917 жылы 19
желтоқсанда Совет өкіметі «Неке бұзу туралы» декрет
қабылдап, ең алдымен әйелдердің құқықтарын еркектермен
теңестірді. Келесі күні «Азаматтық неке туралы, балалар
туралы, азаматтық жағдайды актілер кітабын енгізу туралы»
декрет шықты. Осылай әйелдердің құқығын еркектермен
393
өмірдің қоғамдық, саяси, экономика салаларында теңеу, әйел-
ананың материалдық жағдайын жақсарту туралы бірқатар
шаралар жүргізілді. Осы оқиғаларды тұтату арқылы Алма
Оразбаева қазақ әйелдерінің көсемі атанды.
Қазан төңкерісі Ресейдің шығыс өлкесінде әйелдер
қозғалысын жандандырды. Түркістан өлкесінде 20 – ға тарта
«Әйелдер одағы» құрылды. Олар әр жерде әр түрлі атпен
аталды. Мысалы, Ферғанада «Әйелдер Одағы», Жетісуда
«Жесірлер Одағы», «Шығыс әйелдерін қорғау қоғамы» деп
аталды.
Бұл орайда айтып өтетініміз – қазақ даласында әйел
теңдігі толғағы жеткен мәселе еді. Сондықтан біз әйелдер
қозғалысын
тек
РБП(б)
облыстық
партия
комитетінің
жанындағы
әйелдер
бөлімінің
ғана
жұмысымен
байланыстырмақ емеспіз. Алма Дінмұхаммедқызы Оразбаева
бастаған әйелдер қозғалысы басқаша айтқандда қазақ зиялы
қауымының ықыласына сүйенді.
Қазақстанда әйелдер бөлімі Азамат соғысы кезінде
құрыла бастады. 1921 жылы 22 қарашада Киробкомның
Президиумы әйелдер бөлімінің меңгерушісі етіп Оксэні
тағайындады. Ол кезде Алма Бөкей ордасындағы әйелдер
қозғалысын басқарды. Бүкіл өлкелік әйелдер маслихаты Бөкей
губерниялық әйелдер бөлімінің тәжірибесін мақұлдады. 1922
жылы 27 қарашада партия комитетінің әйелдер бөлімінің
меңгерушісі болып қайта Алма Оразбаева тағайындалды.
Алма бұл қызметке келген кезде Қазақ облпартия
комитетіндегі әйелдер бөлімінің меңгерушісі ОКСЭ уақытша
істеген еді, оның қарамағында не бәрі бір ғана инструктор
қызмет істейтін. Бөлімшеде бірде-бір техникалық жұмыс
істейтін адам болмайтын. Қостанайда губерниялық әйелдер
бөлімі 1920 жылы 5 майда ұйымдастырылды, 7 уездік әйелдер
бөлімі бар. Семейде әйелдер бөлімі 1920 жылы маусымда
құрылды. Бөлім жанында 3 адамнан тұратын мұсылман
секциясы істей бастады. Алма 20 күн арасындағы жұмыстың
мәні туралы 14 циркуляр таратты, 4 инструкция жазды, газет
бетінде «Әйелдер бетін» ашып та үлгерді. 18 қазанда
Қазақстан әйелдер бөлімдері қызметкерлерінің маслихатын
өткізді. Алғашқы жылдың өзінде әйелдер бөлімі мемлекеттік
жүйемен тығыз байланысып үлгерді.
Архивте Алма Дінмұхамедқызының Қазақ ССР-ның
денсаулық сақтау халкомы Шамовқа жазған хаты сақталған:
«Придавая
огромное
значение
вопросам
борьбы
антисанитарными условиями жизни в ауле и кишлаке, несущую
394
Достарыңызбен бөлісу: | 
