І периодтың гомомолекулярлы екі атомды молекулалары
|
Н2+
Н Н+
|
Н2
Н Н
|
Н2-
Н Н-
|
Н22-
Н- Н-
|
Не+
Не Не+
|
Не2
Не Не
|
МО
АО
МО
|
-
-
-
|
-
|
|
|
|
|
Еб-с, кДж/моль
|
260
|
432
|
170
|
0 (болмайды)
|
250
|
0 (болмайды)
|
l (нм)
|
0,106
|
0,074
|
|
∞
|
0,108
|
∞
|
Магн.қос.
|
парамаг.
|
диамаг.
|
парамаг.
|
|
парамаг.
|
|
Байланыс саны
|
0,5
|
1
|
0,5
|
0
|
0,5
|
0
|
II период элементтерінің гомомолекулярлы
екі атомды молекулалары
ІІ период элементтерінде 2 квант.қабат пайда болады. 2s 2px 2py 2pz
LiH – бір сутегісі бар қосылыс
ОЭО (Н) > ОЭО (Эл) (1-жағдай)
LiH 1s22s12px2py2pz 1s1 мен 2s12px2py2pz
1s1 толу
|
LiН
|
КН
|
Nа Н
|
RbН
|
СsН
|
FrН
|
Е
|
234
|
180
|
197
|
163
|
176
|
-
|
l
|
0,160
|
0,224
|
0,189
|
0,237
|
0,249
|
|
ОЭО (Н) < ОЭО (Эл) (2-жағдай)
HF 1s22s12px22py22pz1
1s1
диамагнитті, полярлы
орташа беріктікті
AO
H
1s1
|
MO
_
|
AO
F
1s22s22px22py22pz1
|
|
OH
|
CH
|
NH
|
HF
|
HCl
|
HBr
|
HI
|
Еб-с
|
425
|
335
|
356
|
561
|
427
|
324
|
297
|
l (нм)
|
0,097
|
0,112
|
|
0,092
|
0,128
|
0,141
|
0,162
|
байланыс беріктігі азаяды
Екі сутегі атомы бар қосылыстар
а) сызықты молекулалар
BеН2 Ве 1s2 2s22px2py2pz
1s1 (гибридтелуді ескермегенде)
AO
Ве
_ _ _
2S
|
MO
_
_
_ _
|
AO
Н
|
(2 байланысқан)
Диамагнитті, беріктігі орташа
BеН2 (гибридтелуді ескерген жағдайда)
ВБ әдісін қолданып Ве атомының гибридтелу типін анықтаймыз.
Ве*
- - - -
→
Sp гибр.
|
|
2Н
|
Бірінші иондану потенциалы (Еион = 230 кДж). Барлық 4ē энергиясы бірдей. Шындыққа жанасатын диаграмма болып гибридтенуді ескеріп құрған диаграмма есептеледі.
Екі сутегі атомы бар қосылыстар (бұрыштық молекула Н2О)
Немесе судың бұрыштық үш атомды молекуласы. О2 (1s22s22p4) сутегімен экзотермиялық жолмен табиғатта кең таралған қосылыс суды түзеді.
2Н2О + О2 → 2Н2О ∆ Н0298 = 927кДж
Эксперименттік жолмен су молекуласының бұрышты құрылысы екендігі дәлелденген. (104,30) тетраэдрге таяу (109,280), ал мұз кристалдарында НОН тетраэдрден аз айырылады.
Сурет 4 - Сутегінің екі атомының оттегі атомымен жақындасу схемасы
Бұл схемада координата осьтері кубтың центрі бойымен оның қырларына перпендикуляр жүргізілген. Куб мөлшері оның центрінен кез келген төбесіне дейінгі қашықтық α (ОН) ұзындығына сәйкес келетіндей етіп алынған. Кубтың центріне оттегі атомы орналассын, ал оның қарама-қарсы төбелерінде На, Нв сутегі атомдары орналассын. Координата осьтерінің оң және теріс бағыттарын (+), (-) белгілерімен белгілейік. 2 сутегінің 1s орбитальдары оттегінің 2s, 2рх, 2pу, 2рz орбитальдарымен бүркеліп, σ – МО, σ* - МО түзеді деп есептеледі. МО-ның толқындық функциясы:
2s + 1s, байланыспайтын (несв.)
О + 2Н, байланыстырушы
2рх + 1s, босаң
2рy + 1s, байланыспайтын
О + 2Н, байланыстырушы
2рz + 1s, босаң
Бұл теңдеуден оттегімен байланысқан сутегі атомына 2 байланыспайтын, 2 байланыстырушы және босаң МО сәйкес келетінін көруге болады. Егер су молекуласы түзілуге О2-ң 2рх және 2рz АО қатысса, НОН = 900 болар еді. Бірақ олармен қатар МО түзілуде 2s, 2p оттегі АО қатысады. Сонымен бірге О-Н аралығындағы байланыс ковалентті және электрон жұбы оттегіге ығысқан, сондықтан О – атомы теріс, Н – атомдары оң зарядталады. Одан олар бірін-бірі тебеді. Теориялық есептеу бойынша ондай тебу байланысты ~950 дейін алшақтатады. Сондықтан бірінші себептің басымдылығын көреміз.
2 гибридтелу. Су МО диполь моменті үлкен болғандықтан бір-бірімен сутектік байланыс арқылы байланысады.
Үш сутегі атомы бар қосылыстар
а) Жазық үшбұрышты молекула
BН3 1s2 2s22px/2py2pz
1s1
АО
В
- -
2S
|
МО
_ _
_
_
|
АО
3Н
жарамайды
|
Иондану потенциалы 2.
Гибридтелуді ескерген жағдайда:
АО
В*
- -
- - -
Sp2
|
МО
_ _ _
_
|
АО
3Н
1 иондану потенциалы бар.
|
Бор атомында екі 2s, бір 2p электроны бар. Ал сутегіде 1s1 электроны бар.
2s, 2pх 2pу 2рz орбитальдарының жақындасуынан ВН3 –те МО түзіледі.
б) Пирамидальды молекула (NН3)
N 1s2 2s22px/2py/2pz/
1s1
Гибридтелуді ескергенде
|
_ _ _
|
2 иондану потенциалы бар.
|
3 иондану потенциалы реалды!!!
Гибридтелмеген күй
О 1s2 2s22px22py/2pz/
Н 1s1 есте сақта!
О → Н2О ← 2Н
Молекула диамагнитті, 4 иондану потенциалы бар.
Гибридтелуді ескерген жағдайда.
О
→
Sp3 гибр.
|
_ _
|
2Н
2 иондану потенциалы бар.
|
Бір молекулаларда гибридтелген екіншілерінде гибридтелмеген электрон бұлттары арқылы гибридтелу жүреді.
Достарыңызбен бөлісу: |