3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Биосфера» бойынша жиынтық бағалау

Тақырып
Табиғат зоналары мен биіктік белдеулер.Материктердің табиғи зоналары.Өсімдік әлемі мен жануарлар.

Оқу мақсаты

8.3.4.1 Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің

қалыптасуын түсіндіреді

8.3.4.3 Әр материкте орналасқан ұқсас табиғат зоналар мен
биіктік белдеулерді салыстырады
8.3.4.5 Өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесін қорғау
қажеттілігін дәлелдейді, қорғау жолдарын ұсынады

Бағалау критерийі


Білім алушы

 Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасу
жолдарын сипаттайды

 Әр материктегі ұқсас табиғат зоналары мен биіктік

белдеулерінің ерекшеліктерін салыстыра анықтайды
 Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғаудың
маңыздылығын дәлелдейді

Ойлау дағдыларының
Қолдану

деңгейі

Орындау уақыты
20 минут

Тапсырма

1. 
   Мәтінмен танысып,тапсырманы орындаңыз.
   

1. 
   Табиғат зоналарын қалыптастыратын негізгі факторларды атаңыз.
   

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

2. 
   Биіктік белдеуді қалыптастыратын негізгі факторларды атаңыз. ______________________
   

_____________________________________________________________________________

Табиғи зоналардың қалыптасуы

Табиғат зоналар ең негізгі сыртқы факторлар қалыптастырады . Олар көп жағдайда күн жылуының таралуына (яғни географиялық ендікке) тәуелді. Тағы бір фактор - аумақтың ылғалдылығының әртүрлілігі. Жылу мен ылғалдың арақатынасы нәтижесінде әр түрлі табиғи зоналар пайда болады. Мысалы: аумаққа күн жылуы көп түссе, оның біраз ылғалдылығы жеткіліксіз (К=0,3) болса, онда шөлді аймақтар пайда болады. Әрбір зона өзіне тән климатымен, топырағымен, өсімдік және жануарлар дүниесімен ерекшеленеді. Кейде бір зонаның ішінде басқа зоналарға ұқсас жеке үлескілер де кездеседі

Биіктік белдеудің қалыптасуы

Таумен жоғары көтерілген сайын белгілі биіктік (вертикаль) зоналар (белдеулер) бойынша климат жағдайларының қалыптасуы. Биіктік артқан сайын температура мен қысым азая бастайды. Белгілі бір биіктікке жеткенде ылғалдылық артады да, ең көп жауын-шашынды белдеу түзіледі, ал одан кейін ылғалдылық азая береді. Биіктік климат белдеулігімен тек климат жағдайларының ғана емес, онымен бірге су ағынының, топырақ пен өсімдік типтерінің, жануарлар дүниесінің өзгеруіне де әсерін тигізеді.

23