№3 Дәріс. Дайындамаларды өңдеу кезіндіге базалардың түрлері

№3 Дәріс. 

Дайындамаларды өңдеу кезіндіге  базалардың түрлері. 

 

Дайындама  немесе  бұйымды  таңдап  алынған  координата  жүйесіне 

қатысты қажетті жағдайға орналастыру 

базалау

деп аталады. 

Өңделетін  дайындаманы  немесе  бұйымды  базалау  және  бекіту 

процесі 

қондыру

деп аталады. 

Дайындамаларды  станокка  өңдеу  кезіндегі  беттер  төмендегідей 

болады: 

- өңделетін – жұмыс аспабының әсеріне ілігетін беттер; 

-  өңдеу  кезінде  дайындаманың  орналасу  жағдайын  анықтауға  көмектесетін 

беттер; 

- қысу құрылғыларымен жанасатын беттер; 

- қажетті размерлерден бастап өлшейтін беттер; 

- еркін орналасқан беттер. 

Базалау үшін қолданылатын дайындамаға немесе бұйымға тиесілі бет, 

ось және нүкте 

база

деп аталады. 

Таңдап  алынған  координаталар  жүйесінде  дайындаманың  немесе 

бұйымның қозғалмауын қамтамасыз ету үшін олардан барлық алты еркіндік 

дәрежесінен  айыратындай  етіп  (алты  нүкте  ережесі)  алты  екіжақты 

геометриялық  байланыс  жасау  керек.  Бұл  байланысты  жасау  үшін  базалар 

жиынтығы қажет (1-сурет). 

 

1 сурет. Дайындаманың жылжымауын қамтамасыз ететін тірек 

нүктелері: 1-6 – екіжақты байланыстар; I, II, III – деталь базалары 

 

Таңдап алынған координаталар жүйесіндегі дайындама немесе бұйым 

байланысын білдіретін нүкте тірек нүктесі деп аталады. Базалау сұлбасында 

барлық тірек нүктелерін шартты белгілермен көрсетіп, тірек нүктелері ең көп 

орналасқан базадан бастап қатар санмен нөмірлейді.