2. Күн тұрақтысының шамасын эксперименталды түрде анықтаудың

Бұл формула арқылы айға дейінгі арақашықтықты тауып аламыз

жүктеу 14,14 Mb.

бет	2/4
Дата	27.03.2023
өлшемі	14,14 Mb.
	#41871

1 2 3 4

Дайындалу үшін-1

Есептеулерді жүргізсек: Немесе 27 күн Айдың центрге тартқыш үдеуі
Ай орбитасының радиусы Осыдан R3, h, T мәндерін қойсақ, мынаны аламыз
5. Жарықтану

Бұл формула арқылы айға дейінгі арақашықтықты тауып аламыз

Енді Айдың жерді айналып өту жылдамдығын есептеп таба аламыз:
Ауа кедергісі ескерілмейді, дененің ұшу қашықтығы көлденең бағытта есептеледі. Жасанды серіктердің планеталарының орбиталары дөңгелек болып саналады, ал қозғалысы біркелкі деп санаймыз.
Бізге белгілі:

v = 1000 м/с

Айдың жерді айналу периодын анықтасақ:
Айдың Жерден Айға дейінгі радиус векторына проекциялардағы қозғалыс теңдеуін жазамыз:

Яғни осы екі формуланы теңестіріп периодты өрнектейміз :

Есептеулерді жүргізсек:

Немесе 27 күн

Айдың центрге тартқыш үдеуі:
Ай Жерді одан h қашықтықта және айналу периодында T айналады
Айдың центрге тартқыш үдеуі:

Ай орбитасының радиусы
Осыдан
R3, h, T мәндерін қойсақ, мынаны аламыз:

4.Астрономияны мектеп бағдарламасына қосудың қажеттілігі
Жалпы кез келген білім ордасының міндеті – әр алдына келген тәрбиеленушінің ой өрісін, танымын, көкжиегін кең қылып қалыптастыру, осы жолда барын салу. Және осы мақсаттың орындалуының бір қадамы - ғарышқа, ондағы бар құбылысқа қызығушылық таныту деп білеміз. Ал жаңа нәрсені білуге асыққан ынтамыз сол үйренуге талпынған затымыздың өмірімізге енгенде ғана артпай ма?!
Демек, астрономия - физиканың бір тарауында ғана сөз қолғалып, айтылып өтетін дүние емес. Ол болашаққа, жаңа ашулыларға жол көрсетер образды түрде айтқанда “қолдағы шырағымыз”. Бұл сөзімді астрономияның мектеп бағдарламасына кіруінің айқын дәлелі дер едім.
Екіншіден, ең қарапайым мысалды қарастырсам: ерте заманда ғарыш зерттелмей, техника дамымай тұрған кездерде адамдар Солтүстік жұлдызы, яғни “Темірқазыққа” қарап, бағыт – бағдар алған. Бірақ қазір жұлдыздардың көмегін қатты қажетсіне бермесек те, астрономияны білудің тіпті тұрмыста да артықшылыққа ие екенін көре аламыз.
Үшіншіден, астрономия секілді тың әрі құпияларына толы ғылым саласын зерттеу, қолдан келіп жатса ашылулар, жаңалықтар ашу жас зерттеушінің бәсекеге қабілеттелігін оятады, әлемдік деңгейде дамыған елдермен қатарласуға мүмкіндік бермек.
Мысалы, астрономия мектеп бағдарламасына ертеден кірген, білім беру сапасынан көш бастап тұрған – Финляндия, АҚШ секілді мемлекеттер бірнеше мәрте “Нобель” сыйлығын алу арқылы өздерін мойындатқан. Оған дәлел: Финляндияның әуесқой астрономдары бәрімізге белгілі “Солтүстік шұғыласын” орысша айтқанда “Северное сияниені” алғаш байқағандардың бірі. Сондай – ақ 2019 жылғы экзопланета зерттеушілерін Мишель Майор мен Дидье Келос ті айтпай кеткен болмас. Ал АҚШ – қа келсек, 1960 жылы Джаккони мен Б. Росси астрономия үшін ашқан рентгендік телескоптары астрофизикадағы жаңалықтары үшін мана айтқан “Нобель” сыйлығын иеленген.
Төртіншіден, Жердің өмір сүріп келе жатқанына шамамен 4,5 млрд болған. Қазірге ахуалы да мәз емес. Тіпті Жер жақын арада тіршілік етуге жарамсыз болады деген де болжамдар айтылуда. Мен бұны не үшін айтып тұрмын, яғни қалған уақытымызды тиімді пайдаланып, Ғарышты игеруді бастап, болашақта Жерді алмастыра алатын жаңа ғаламшарларды да зерттей алатын да шығармыз. Тек ең алдымен жастарды осындай дерлік жұмыстарға қызықтыруымыз керек. Ал ол кезегінде мекеп бағдарламасына астрономияны қайта кіргізуден басталады.
5. Жарықтану – 1 м² ауданға түсетін жарық ағыны. Өлшем бірлігі – люкс.

жүктеу 14,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4