ш
1
*
1
б □
<т
■
•Г^-Ц
10
/
19-сурет. Еске сацтаудьщ байланыс рей
Суреттерд1 киып реймен орналастыру керек.
Бебектж шацта жэне балалар бакшасында тэрбиеле-
нетш балалардыц жаксы таныс, ездер1 тусшетш нэрсесш
есте калдыруы магыналы болады. Мэселен, бала
epTeri
тыцдаганда кейшкер жешнде сурактар койьш, кайталап
айтцызып, мазмунын угынып алады. Тыцдау кезшде
суйсшш, куанып немесе ренжш, жабырцап отыруы да
мазмунын тусшгендштщ белйсь Бастауыш сыныптар-
да балалар механикалык есте калдыруды кэп колданады.
Мугал1мдер зейш аударып кадагаламаса, шэйрттщ есте
магыналы калдыруы
Kemirin
дамиды. Жогары сынып-
тарда балалар кэбшесе магыналы есте калдырады. А л ай
да, механикалык есте калдьфудыц да ез орны бар. Мате
риал угынуга циын болса, не сезбе-сез уйрену керек бол
са, математикаиыц аксиома ережелерш, физика, химия
формулаларын механикалык есте калдырады.
Магынаны есте калдыруды дамытатын Herieri куш -
отбасы мен мектеп. 6з еркДмен эдешлеп есте калдыру ка-
бш ей тэрбиенщ нэтижесшде гана дамып жетшедь Бала
езше унап, муддесше сай келш зеюнш TycipreH нэрсесш
(к1сшёрдщ сез д ерш, элецд1, epTeriHi, ещц) эдешлемей
есшде калдыра алады, есшде калдырган сайын дагдысын
байытады. Эдешлеп есте калдыру мектеп жасындагы ба
лалардыц оку процесшде тез дамиды. Бала сабацты муга-
лДмге айтып беру унин уйренуге тэс!п колданады, куш
186
жумсайды. Уйренш алу - арнаулы ецбек. Окушылар, eci-
ресе, ж отары сыныптын, окушылары, уйренш алудын,
тшмда тесшдерш 1здейдо, уйренуге жумсалатын уакыт-
ты, жагдайды багалауга кабшета жетеда. Есте цалдыру ор-
ньщты
6 e p iK
болуы ymiH мугал1мд1 калай тыцдап, мате
риалды калай окып, калай пысыктау
K e p e K T ir iH ,
кай мез-
гьлдщ нэтижел! болатынын шамалап б1лед1. Зешн койып
ойлаудыц, сезшш кызыктыру материалды уйренуд1 шап-
шандатып, есте калдыруды орньщтырып, манш толык ту-
сшедь
Ырыкты жацгырту кабшей де оку процесшде ерпстщ,
ырьщты зешннщ, ойлаудыц, кызыга бшудщ дамуымен
байланысты ж ей ледь BipiHini айларда бала едешлемей
жацгыртады. Бес ай шамасында тещ регшдей т й л е р д щ
жузш, нерселерд! тани бастайды. Б1рак таныс HepceciH,
KiciHin жузш есшде кеп сактай алмайды. EciHiH угымтал
мерз1м1 eKi жаста - б1рнеше жет1, уш жаста - б1рнеше
ай, терт жаста — 6ip жыл, жета жаста - уш жылга жетедь
Баланын, кайта жацгыртьш еске Tycipy кабшей тану-
ынан кешн дам иды. Жаска жаца толып к еле жаткан ба
лага кез алдында жок нерсенщ атын атасац, басын бурып,
кез1мен 1здейд1. TLni шыгып, Tin катынасыныд epici кенД-
ген eKi-уш жастагы бала аныгырак, толыгырак жацгыр
тады. Еске Tycipyi б1ртшдеп дамын отырады. Эдешлеп
жацгырту мектепке дейшп жаста басталады да, едешлеп
еске Tycipy, едешлеп есте калдырудан ерте дамиды, ейт-
кеш, ата-ана, тербиепй, туыскандары баладан "кайда бол-
дыц?", "кайдажурдщ?", "некердщ ?” ,-депсурап, эд ет-
леп eciHe салады. Мектеп жасында, 6ipmmi сыныптар-
дан бастап, бала едешлеп жацгыртуга толык Каб1летт1 бо
лады. Оку окып, 6LniM алу ушш есте сактап, еске Tycipy
кажет. Ш еюрт уйренш алганын кайта eciHe туйредо. Оку
nponeci естщ едейигеп еске Tycipy каб1летш жет1лд1рш
орныктырады. Эдешлеп уйренш алып жацгырту оку про
цесшде epiK, кайрат, ырыкты зешн, ойлау epeKeTTepiMeH
6ipre дамиды.
187
|