2 К. С. Ж масова психология

гпцтщ сол бойда сезйпп турган баска ттркендорпштер- 
ге теуелдолтн туйсжтердщ езара байланысы дейдь Эдет- 
те, сырткы есерлер талдагыштардыц жеке тур1мен гана 
емес, езара байланысты турде туйсшу процесш тудырып 
отырады. Меселен, тамак шженде адамныц дем, тактиль- 
дьщ, температуралык, тск еу талдагыштары 6ip мезгш- 
де жумыс icTeftfli. Денеге 6ip нврсе тисе, тактильдыц тем- 
пературальщ, кейде керу рецепторы цатысады. Туйсжтщ 
6ip туршщ басцаларына есер 
eTyi 
ми ортальщтарындагы 
цозудыц удеуше байланысты. Туйсжтердщ езара байла- 
нысын айцын елестететш жайт -  туйсшу царама-царсы- 
льщ. Меселен, еуел1 твтт1 кемпит жеп, содан кешн ieiHnie 
алма жесевдз, алма цышцыл демд1 болып туййледк егер 
алманы б1рден жесещз, ол теп-тетп кершер едь1^арама- 
карсыга байланысты кершшес жене 6ipiMeH-6ipi жалга- 
сып  келетш туйсшулердщ айырмашылыгы кушейедь 
Мундай жайт нерселердш, цасиеттерш цабылдау ушш ма­
цызды. вйткеш турл1 ттркендарппггер 6ipiHeH-6ipi оц- 
шауланып есер етсе, нерселердш жеке цасиеттер1 анык; 
туйс1лед1. Туйсжтердщ дамуын езге де психикалыц про- 
цестермен байланысты турде царастыра отырып,  оныц 
барльщ психикальщ процестердщ Heriei болатындыгын 
ацгарамыз. Талдагыштар негурлым жаксы кызмет атцар- 
са, адам сырткы ортадан согурлым анык хабарлар алып 
отырады. Белпл1 дершер галым С.П.Боткин (1832-1889
ж.ж.) туйсж адамныц ем1рлж тонусын белгий дережеде 
сацтап отыратын процесс екендтн езшщ тэж1рибелж 
зерттеулершде айцындап бердо.
Балалар мектепте окыганга дешн олардыц анализа- 
торлары б1ркатар жет!лген1мен, олардыц одан epi дамуы 
мектептег! кезендерде журш жатады. Анализаторлардыц 
б1ркалыпты дамымайтынын атап айтуымыз керек. Те- 
менг1 класта окитын кезецде, кездщ KepriuiTiri б1ршама 
сылбыр болганымен улгая бастайды, жас есшр1мдерде 
бул каркын удей туседь Сонымен катар, темени класс 
окушыларыныц керу, есту ттргенд1рг1штерш ажырата 
б!пу каб1лет1 жылдам дамиды.
Балалар мектепте негазта тустерд1 ажырата алатын бо­
лады. Бастауыш класта журген кезшде олар турлЬтус-
156

терд1 ажыратып дана коймай, оларды атымен атад, тап- 
сырма бойынша сез атауымен (мысалы,  ашык кек,  ко- 
цыркай жасыл, солгын цызгылт) тустердо 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: