12 Практикалық жұмыс Тақырыбы: «Пайдалы әрекет коэффициенті» Жұмыс тақырыбы: «Жай механизмдердің пайдалы әрекет коэффициентін анықтай білу

Механиканың алтын ережесі: күштен қанша есе ұтсақ, орын ауыстырудан сонша есе ұтыламыз.жай механизмдердің біреуі де жұмыстан ұтыс бермейді.

Есіңде сақта:

1. 
   А_{пайдалы} < А_толық
   
2. 
   Толық жұмыстың бөлігі (ұтыстар) – кедергінің күшің жеңуге бағытталған (үйкеліс, ауа т.б.).
   
3. 
   Кез келген механизмнің ПӘК – ті әрқашан 100 % кем.
   
4. 
   ПӘК- ің артуына үйкелісті және механизмнің салмағын (массасын) азайту керек.
   

Механизмдердің ПӘК анықтаудың алгоритмі:

1. 
   ПӘК формуласын жазу (1)
   
2. 
   Механизммен жасалынатын пайдалы жұмысты анықтау (2)
   
3. 
   Механизммен жасалынатын ұтылған (немесе толық жұмысты) анықтау (3)
   
4. 
   Есептеп, ПӘК пайызға айналдыру
   
5. 
   Жауапты жазу
   

1. Толық жұмыс 40 кДж – ге тең, белгілі бір биіктікке көтеру үшін 30 кДж жұмыс жасалынды. Механизмнің ПӘК анықтаңдар.

2. 2 кН күш жұмсап, жүкті бірқалыпты 6 м биіктікке көтерді, бірақ күш жұмсалған нүкте 0,3 м – ге түсіп қалды. Иіндіктің ПӘК табыңдар.

3. 250 Н күшпен жіпке әсер ете отырып,шелекті массасы құммен 20 кг болатын, жылжымайтын блокты 10 м биіктікке көтерді. Орнатудың ПӘК табыңдар.

4. Көлбеу жазықтық бойымен бірқалыпты орын ауыстыру кезінде массасы 15 кг байланған жүк 40 Н күш көрсетті. Оның ұзындығы 1,8, м, ал биіктігі 30 см болса, көлбеу жазықтықтың ПӘК табыңдар.

5. суретте көрсетілген көлбеу жазықтықтың ПӘК табыңдар. Берілген көлбеу жазықтықтың ПӘК –ті көтерілмелі жүктің массасына тәуелді ма? Жауабыңызды дәлелдеңіздер.