100 советов прокурора (гос яз) cdr

1
49
КЕҢЕС
ӨЗ БИЗНЕСІҢДІ ҚАЛАЙ ҚОРҒАУ КЕРЕК?
100 советов прокурора
«Бізді  қорлады,  иə,  бірақ  қорланған  біз  емес. 
Қорланған бізді мазақ қылған басқа жандар еді»
Неміс жазушысы
Эрих Мария Ремарк
Бұл жағдайда мынадай əрекеттер жасау қажет:
-прокуратура  органына  не  ішкі  істер  органына  немесе  сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы қызметке дереу жүгіну. 
Арызда егер олар белгілі болса, сізге азаптау қолданған адамның тегін, 
атын, лауазымын, атағын көрсетіңіз.
Үй-жай  жағдайының  барлық  тұстарын    сипаттауға  тырысыңыз, 
қызметкерлердің  сыртқы  келбетін,  сондай-ақ  егер  бар  болса,  сіздің 
түсініктеріңізді  растай  алатын  куəгерлерді,  сіздің  пікіріңізше  азаптау 
қолданылған  себептерді    жəне  маңызы  бар  басқа  да  мəліметтерді 
көрсетіңіз.
Егер сіз жаза өтеп жатсаңыз – осындай шағыммен өздігінен немесе өз 
адвокатыңыз арқылы жүгініңіз 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Сараптама  тағайындаудан  бас  тартқан  кезде,  барынша  ертерек 
өздігінен  сізде  бар  дене  жарақаттарын  құжаттау  бойынша  барлық 
мүмкін шараларды қабылдаңыз – кез келген медициналық мекемеге 
(жарақат  пунктіне,  науқастарды  қабылдау  бөлмесіне  жəне  т.с.с.) 
жүгініңіз, бұл ретте медициналық қызметкерге дене жарақаттарын алу 
мəн-жайларын хабарлаңыз. 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Істің  материалдарына  дене  жарақаттары  сипатталған  дəрігердің 
анықтамасын қоса тіркеуге өтініш білдіріңіз.
Сізге жан азабын келтіру туралы мəселені анықтау үшін жалған айтуға, 
ойдан шығаруға жəне т.б. бейімділігін анықтау нысанына сізге азаптау 
қолданған  лауазымды  тұлғаларға  психологиялық-психиатриялық 
сараптама  жəне  психологиялық-криминалистік  сараптама  жүргізу 
туралы өтініш білдіре аласыз.
Егер  сіз  онымен  келіспеген  жағдайда,  Сіздің  өтінішіңіз  бойынша  кез 
келген қабылданған шешімге прокурорға, сотқа шағымдана аласыз.
Мемлекет деңгейінде құқықтық қорғау құралдарын толық қолданған-
нан кейін Сіз БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитетіне жүгінуге құқылысыз.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
124
100 советов прокурора
Ұстау кезінде сізге қандай қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген 
күдік бойынша ұстап алғанын ауызша хабарлауы жəне сізге:
-
қорғаушыны шақыру;
-
үнсіздік сақтау құқығыңызды, жəне сіздің айтқандарыңыз сотта сізге 
қарсы қолданылуы мүмкін екендігін түсіндіруі тиіс.
Орган  жеткізілген  кезден  бастап  3  сағат  ішінде  ұстау  хаттамасын 
жасауға міндетті. 
Соттың санкция беруінсіз ұстау 72 сағаттан аспауы тиіс.
Сіздің  жақындарыңызға  қоңырау  шалуға  жəне  ұсталғаныңыз  туралы 
хабарлауға, өз адвокатыңызды шақыруға құқығыңыз бар немесе орган 
оның тегін қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Сіздің: 
-  сіз  жəне  сіздің  жақын  туыстарыңызды  қылмыстық  қудалауға  əкеп 
соғатын жауаптар беруден бас тартуға;
- жауаптарды өз қолымен жазуға, жауап алу хаттамасымен танысуға 
жəне оған ескертулер беруге құқығыңыз бар. 
Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса, сіз қызметкерлердің іс-əрекеттеріне 
(əрекетсіздігіне) жəне шешімдеріне прокуратураға немесе сотқа шағым 
бере аласыз.
МАҢЫЗДЫ АҚПАРАТ:
  
НАҚТЫ ҰСТАП АЛУ
 – бұл жүріп-тұру бостандығын қоса алғанда, 
ұстап  алынған  адамның  бостандығын  шектеу,  оны  белгілі  бір 
орында  мəжбүрлеп  ұстау,  анықтау  жəне  тергеу  органдарына 
мəжбүрлеп жеткізу (қолға түсіру, үй-жайға қамау, қандай да бір 
жерге  баруға  немесе  орнында  қалуға  мəжбүрлеу  жəне  сол 
сияқтылар),  сондай-ақ  ұстап  алынған  адамға  қандай  да  бір 
процестік  мəртебе  берілуіне  немесе  өзге  де  формальды 
рəсімдердің  орындалуына  қарамастан,  көрсетілген  шектеулер 
нақты болған кезден бастап адамның бас бостандығын минутқа 
дейінгі  дəлдікпен  елеулі  түрде  шектейтін  қандай  да  бір  өзге  де 
əрекеттер.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
106

100 советов прокурора
50
«Үш жағдайда бəрінен жылдам үйренесің – жеті 
жасқа дейін, тренингтерде, жəне өмір саған басқа 
амал қалдымағанда»
Эксперт в области менеджмента
Стивен Кови
Өз бизнесіңді ықтимал тергеп-тексеру мен соттық талап- арыздардан 
қорғаңыз. Болмысы күдік тудыратын адамдармен байланыс орнатудан 
аулақ болыңыз (болмыс туралы мəліметтерді Интернет-ресурстардан 
табуға болады), жəне күмəнді кəсіпорындар мен мəмілелерге қатыспа-
ңыз.
 
Қолма-қол ақшаңыз бен кірістеріңізді қадағалап отырыңыз. Кəсіпорын 
қызметіне тəуелсіз аудит жүргізіңіз. Бұл кемшіліктерді айналып өтуге 
мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар меморгандардың тексе-
р і с т е р і н е н  қ о р ғ а й д ы  ( ө р т  қ а у і п с і з д і г і  ж ə н е  с а н и т а р л ы қ -
эпидемиологиялық салауаттылық саласындағы).
 
Білікті адвокатпен жəне қаржы кеңесшісімен ынтымақтастықта жұмыс 
істеңіз. Шағын бизнеске көптеген салықтық жеңілдетулер қарастырыл-
ған (салық заңнамасымен көзделген). Сіз олардың барлығын біл-
етініңізге жəне қолданатыныңызға көз жеткізіңіз.
 
Меморгандармен жəне заңды тұлғалармен барлық хат алмасу ресми 
түрде жүргізілуі тиіс (яғни, хаттардың шығыс нөмірлері мен күндері 
болуы тиіс, бұл ретте сіздің хатыңызды меморган мен заңды тұлғаның 
алғанын растайтын құжаттардың бар болғаны жөн). Контрагенттермен 
болған барлық уағдаластықтарды құжатпен бекітіңіз, оны міндетті 
түрде заңдық тұрғыда тексеріңіз.
МЕМОРГАНДАР КƏСІПОРЫНДАРҒА АЛДА БОЛАТЫН ТЕКСЕРІС ТУРАЛЫ 
ХАБАРЛАУҒА ТИІС ПЕ?
Əрине, ерекше тəртіп бойынша тексерістің басталатыны туралы жəне 
ішінара тексеріс туралы 30 күнтізбелік күн бұрын жазбаша түрде 
хабарлауы тиіс. Жоспардан тыс тексеріс кезінде тексеріс басталғанға 
дейін бір тəулік бұрын хабарлануы тиіс.
Бұл ережеден тыс өткізілетін тексерістерге Кəсіпкерлік кодекстің 144-
бабы 3-тармағының 2, 7, 9, 10 тармақшаларына жəне 6,7 тармақтарына 
сəйкес жүргізілетін жоспардан тыс тексерістер жатады.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
100 советов прокурора
«Бізді  қорлады,  иə,  бірақ  қорланған  біз  емес. 
Қорланған бізді мазақ қылған басқа жандар еді»
Неміс жазушысы
Эрих Мария Ремарк
Бұл жағдайда мынадай əрекеттер жасау қажет:
-прокуратура  органына  не  ішкі  істер  органына  немесе  сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы қызметке дереу жүгіну. 
Арызда егер олар белгілі болса, сізге азаптау қолданған адамның тегін, 
атын, лауазымын, атағын көрсетіңіз.
Үй-жай  жағдайының  барлық  тұстарын    сипаттауға  тырысыңыз, 
қызметкерлердің  сыртқы  келбетін,  сондай-ақ  егер  бар  болса,  сіздің 
түсініктеріңізді  растай  алатын  куəгерлерді,  сіздің  пікіріңізше  азаптау 
қолданылған  себептерді    жəне  маңызы  бар  басқа  да  мəліметтерді 
көрсетіңіз.
Егер сіз жаза өтеп жатсаңыз – осындай шағыммен өздігінен немесе өз 
адвокатыңыз арқылы жүгініңіз 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Сараптама  тағайындаудан  бас  тартқан  кезде,  барынша  ертерек 
өздігінен  сізде  бар  дене  жарақаттарын  құжаттау  бойынша  барлық 
мүмкін шараларды қабылдаңыз – кез келген медициналық мекемеге 
(жарақат  пунктіне,  науқастарды  қабылдау  бөлмесіне  жəне  т.с.с.) 
жүгініңіз, бұл ретте медициналық қызметкерге дене жарақаттарын алу 
мəн-жайларын хабарлаңыз. 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Істің  материалдарына  дене  жарақаттары  сипатталған  дəрігердің 
анықтамасын қоса тіркеуге өтініш білдіріңіз.
Сізге жан азабын келтіру туралы мəселені анықтау үшін жалған айтуға, 
ойдан шығаруға жəне т.б. бейімділігін анықтау нысанына сізге азаптау 
қолданған  лауазымды  тұлғаларға  психологиялық-психиатриялық 
сараптама  жəне  психологиялық-криминалистік  сараптама  жүргізу 
туралы өтініш білдіре аласыз.
Егер  сіз  онымен  келіспеген  жағдайда,  Сіздің  өтінішіңіз  бойынша  кез 
келген қабылданған шешімге прокурорға, сотқа шағымдана аласыз.
Мемлекет деңгейінде құқықтық қорғау құралдарын толық қолданған-
нан кейін Сіз БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитетіне жүгінуге құқылысыз.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
124
100 советов прокурора
Ұстау кезінде сізге қандай қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген 
күдік бойынша ұстап алғанын ауызша хабарлауы жəне сізге:
-
қорғаушыны шақыру;
-
үнсіздік сақтау құқығыңызды, жəне сіздің айтқандарыңыз сотта сізге 
қарсы қолданылуы мүмкін екендігін түсіндіруі тиіс.
Орган  жеткізілген  кезден  бастап  3  сағат  ішінде  ұстау  хаттамасын 
жасауға міндетті. 
Соттың санкция беруінсіз ұстау 72 сағаттан аспауы тиіс.
Сіздің  жақындарыңызға  қоңырау  шалуға  жəне  ұсталғаныңыз  туралы 
хабарлауға, өз адвокатыңызды шақыруға құқығыңыз бар немесе орган 
оның тегін қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Сіздің: 
-  сіз  жəне  сіздің  жақын  туыстарыңызды  қылмыстық  қудалауға  əкеп 
соғатын жауаптар беруден бас тартуға;
- жауаптарды өз қолымен жазуға, жауап алу хаттамасымен танысуға 
жəне оған ескертулер беруге құқығыңыз бар. 
Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса, сіз қызметкерлердің іс-əрекеттеріне 
(əрекетсіздігіне) жəне шешімдеріне прокуратураға немесе сотқа шағым 
бере аласыз.
МАҢЫЗДЫ АҚПАРАТ:
  
НАҚТЫ ҰСТАП АЛУ
 – бұл жүріп-тұру бостандығын қоса алғанда, 
ұстап  алынған  адамның  бостандығын  шектеу,  оны  белгілі  бір 
орында  мəжбүрлеп  ұстау,  анықтау  жəне  тергеу  органдарына 
мəжбүрлеп жеткізу (қолға түсіру, үй-жайға қамау, қандай да бір 
жерге  баруға  немесе  орнында  қалуға  мəжбүрлеу  жəне  сол 
сияқтылар),  сондай-ақ  ұстап  алынған  адамға  қандай  да  бір 
процестік  мəртебе  берілуіне  немесе  өзге  де  формальды 
рəсімдердің  орындалуына  қарамастан,  көрсетілген  шектеулер 
нақты болған кезден бастап адамның бас бостандығын минутқа 
дейінгі  дəлдікпен  елеулі  түрде  шектейтін  қандай  да  бір  өзге  де 
əрекеттер.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
106