Егіншілікті пайдалану кезінде топырақ құнарлығының өзгеру мен қалпына келтіру жолдары

Егiншiлiктiң жоғарғы нәтижесiне жету үшін, барлық кешендi агрономиялық шараларын қолданған кездiң өзiнде де, ешқандай нәтиже алуға болмайды.Бұл жиынтық заңның әсерiн есепке алмай тұрақты табысқа жете алмайтынына әрбiр маман сенуге тиiстi. Ю.Либихтiң айтуынша: «Топырақтан, егiнмен бiрге алынғанның бәрi қайтарылуға тиiстi, әйтпесе құнарлықтың құлдырап кетуi сөзсiз»- дедi. Осы қайтарым заңдарды орындамаса, онда өнiмдiлiктiң өсуi интенсивтеніп (үдемелi) қара шiрiктi таратуына себеп болады,В.Д.Панниковтың дерегi бойынша 70 жыл iшiнде, қара топырақты аймақтарда 125%, тiптi 30-35% -ке дейiн қарашiрiк төмендедi. Тек тыңайтқыштарды қолдану ғана осы процестi тежей бастады.Топырақ-күрделi дене және ондағы барлық элементтер бiр-бiрiмен байланысты. Алынған қоректiк заттар топырақ қорынан түседi, сондықтан топырақ құнарлығы жоғары деңгейде сақталады.Мысалы, жыл сайын 2% топырақтағы азоттың жалпы мөлшерін жаппай көтеруде 45%-ы, өсiмдiкке қолданылады, органикалық заттарының синтезіне қолданылады. Егер топырақта азоттың қорын толықтырып отырмаса, әр жыл сайын оның  жалпы мөлшерін көтермесе өсiмдiктiң азотты сiңiруi және өнiмдiлiгі төмендейдi. Егер қажетті түрде өнімділікті белгілі деңгейде ұстап тұрса, онда қайтару заңы тек, өнімділіктің құрамындағы қоректік заттардың мөлшеріне болады.