[]

Әр оқушының жеке басы және оқушылар ұжымын жетік зерттеу тәрбиелеу процесінің нақты жағдайлары мен анықталатын, келесі талаптарды есепке алып жүргізуді қажет етеді.

1. 
   зерттеу әр оқушының дамуындағы ерекшеліктерін анықтауға бағытталуы керек.
   
2. 
   әр оқушының және оқушылыр ұжымының диагностикасы осының алдындыағы диагностика нәтижелерімен салыстыру арқылы жүргізіледі оның мақсаты‑ осы уақыт аралығындағы дамудағы өзгерістерді анықтау.
   
3. 
   әр оқушыға және оқушылар ұжымына жүргізілетін диагностикалық жұмыстар, оның бүкіл мектептегі оқу жылдарында жүзеге асырылады, өйткені мектеп жылдарында бала психикасы мен мінезінде көптеген өзгерістер болады. Міне, осылардың барлығы сынып жетекші және әр мұғалім болуы керек. Егер бұл талап орындалмаса, мұғалімдегі оқушы туралы қалыптасқан алғашқы түсінік сол қалпында қалады.
   
4. 
   әр оқушының жеке басын және оқушылар ұжымын зерттеу‑ нақты педагогикалық міндетті шешуге бағытталуы керек. Сондықтан диагностикалық әдістемелер осыны есепке алып таңдалынады.
   
5. 
   зерттеу кезінде оқушылардың жасын ескеру, яғни эксперименттік тапсырмалар оқушылардың жасына сай ұйымдастырылуы қажет.
   
6. 
   оқушылыарды оқыту және тәрбиелеу процесінде зерттеп білген дұрыс.
   

Студенттердің білімдерін бақылауға арналған сұрақтар:

1.Сынып ұжымындағы тәрбие жұмысын диогностикалаудың мақсатын түсіндіріңіз.

2.Оқушылар ұжымының тәрбиесін диогностикалау әдістемесін жүргізіңіз.

3. Диогностика әдістері және оларға анықтама беріңіз.

Әдебиеттері:

1.Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.Оқу құралы.–Алматы.: Дарын, 2004 ж

2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.

3.Сынып жетекшісі Қожахметов К. Алматы, 2001.

4.Болдырев Н.И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. -А.: Мектеп, 1987 ж.

Дәріс 9. Оқушылардың сыныптан тыс тәрбие жұмысының мақсатын қою және жоспарлау.

Мақсаты: Тәрбие жұмыстарының жоспарлану жолы мен тәртібін меңгеру. Тәрбие жұмыстарының түрлеріне жеке-жеке тоқталып, олардың ерекшеліктерін, айырмашылықтарын байқап, қай жерде және қандай жағдайларда қолданылатындарын білу. Оларды болашақ педагогикалық жұмыс барысында орынды да шебер пайдалана білудің амалдарын оқып-білу және жетік меңгерту.

Негізгі ұғымдар: жоспар, тәрбие жұмысын жоспарлау, талаптар.

Дәріс жоспары:

1. 
   Тәрбие жұмысын жоспарлау және оған қойылатын негізгі талаптар.
   
2. 
   Тәрбие жұмысы жоспарының құрылымы және тәрбиелік іс- шаралардың формалары.
   

Сынып жетекшісінің жоспары – міндетті педагогикалық құжат. Жоспар оқушылар ұжымының қалыпты дамуына мақсатты және жүйелі түрде ықпал етеді, тәрбие міндеттерін дұрыс ұйымдастыруға мүмкіндік туғызады. Жоспар болмаған жағдайда тәрбие процесінде көп қиыншылықтар туады.

Сынып жетекшісі тәрбие жұмысын жоспарлау барысында оған оқушыларды қатыстыруы міндетті. Бұл күнде баланы сырттай билеп, бәрін де шешуге болмайды. Бала да өз мүддесін өзінше шеше алмайды. Тәрбиедегі даналықтың бір белгісі – бала болашағын оның өзімен бірге шешу. Бұл педагогикалық тағылым. Әр баланың өзі сүйетін ісі болады (сурет салу, ән айту, биге икемінің болуы). Мұндай жағдайда, тәртібі нашар балалардың да басынан табылатын осындай жақсы қасиеттерді тауып алып, оларды сынып ұжымының ісімен ұштсатыру бірден-бір педагогикалық тәсіл болып табылады.

1. 
   Жоспар – ұжымдық еңбектің белгісі. Сондықтан тәрбие жоспарын құру барысында оқушылардың белсенділігін арттыра отырып, олардың өздерін қатыстыруды қамтамасыз ету.
   
2. 
   Тәрбие жоспарының мақсаты, міндеттері айқын болуы керек.
   
3. 
   Тәрбие жоспарының мазмұны оның мақсатымен бірлікте болуы қажет.
   
4. 
   Оқушылардың жеке басының, жас ерекшеліктерін және мүмкіншіліктерін ескеру.
   
5. 
   Тәрбие жоспары ықшамды әрі ондағы көрсетілген шаралар орындалуы керек.
   
6. 
   Тәрбие жоспарындағы атқарылатын шаралар саны жағынан емес, әртартпа және әржақты болуын ескеру керек.
   

1. 
   Сынып жайлы мәлімет: сынып, сынып белсенділері, балалардың тәртібі, денсаулығы, сабақ үлгерімі, қабілеттері, олардың ата-аналары, белгілі бір ұйымға қатысы, қоғамдық тапсырмасы, тұрақтылығы, мекен-жайы туралы қысқаша сипаттама беріледі.
   
2. 
   Өтілген оқу жылына сай атқарылған тәрбиелік шаралардың нәтижесіне қысқаша талдау.
   
3. 
   Жаңа оқу жылына белгіленген тәрбие жұмысының мақсаты мен міндеттерін анықтау.
   
4. 
   Сынып жайлы мәлімет, өткен оқу жылында атқарылған тәрбие жұмыстарының нәтижесіне талдау, жаңа оқу жылына арналған сол сыныптағы тәрбие жұмыстарының міндеттері негізінде оқушылармен, ата-аналармен, қоғамдық ұйымдар және пән мұғалімдерімен бірлесе атқарылатын іс-әрекеттердің түрімен, әр тараптағы атқарылатын тәрбиелік шаралар мазмұны және формалары бөлімдерде көрсетіледі.
   

Студенттердің білімдерін бақылауға арналған сұрақтар:

1.Тәрбие жұмысын жоспарлаудың мақсатын түсіндіріңіз.

2. Жоспарға қойылатын негізгі талаптарды анықтаңыз.

3.Тәрбие жоспарының құрылымын түсіндіріңіз.

4. Тәрбиелік іс- шаралардың формалары дегеніміз................

Әдебиеттері:

1.Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.Оқу құралы.–Алматы.: Дарын, 2004 ж

2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.

3.Сынып жетекшісі Қожахметов К. Алматы, 2001.

4.Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытудың педагогикалық негіздері. Қалиев С, Майғаранова Ш. Алматы, 2001.

5.Тәлім-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру. Меңжанова А. Алматы, 2003.

6.Тәрбие үрдісінің ерекшеліктері. Дүйсембекова Ш.Д. Семей, 2003.
Дәріс 10. Оқушылардың сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру.

Мақсаты: Оқушылардың сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру туралы толық мағлұмат беру. Білім бере отырып, оқушылардың тәрбие сағаттарын ұйымдастырушылық қабілетін арттыру.

Негізгі ұғымдар: «Тәрбие сағаты», «Сынып сағаты», ұйымдастыру,

Жоспар:

1. 
   Тәрбие сағаты және оны ұйымдастыру.
   
2. 
   «Тәрбие сағаты», «Сынып сағаты» ұғымдарына сипаттама.
   
3. 
   Тәрбие сағатын жоспарлау және оны ұйымдастыруға дайындық.
   
4. 
   Тәрбие сағатын өткізу.
   

Мектептегі әрбір мұғалімге оқу процесін ұйымдастырудың негізі формасы сыныптық-сабак, екендігі түсінікті. Сол секілді орта мектептегі оқушылармен ұйымдастыратын тәрбие

жұмысының негізгі формасы – сынып немесе тәрбие сагаты деп аталады Соның негізінде окушылар мұғалімдердің басшылығы арқасында өздерін қоршаған өмірге жүйелі қатынасын қалыптастыратын арнаулы ұйымдастырылған тәрбиелік әрекетгерге катысады.

Сынып жетекшісінің тәрбие жұмысында сынып сағатының алатын орны өте ерекше. Сынып сағаты - окушылардын адамгершілік қасиетін қалыптастыруда, өнер саласындағы талгам-тілектерін тәрбиелеуде, адамдар өмірінде кездесетін жағымды-жағымсыз мінез-кұлык, нормаларына, олардағы дұрыс көзкарасты калыптастыруға, елжандылык сезімдерін шындауда, сабактан тыс кезде өткізілетін тәрбие жұмысын ұйымдастырудың негізгі бір формасы болып саналады.

Сынып сағаттарын өткізу барысында оқушылардың танымдык, белсенділігі артады, оларда іскерлік, дағды касиеттері қалыптасады.

Сынып сағаты мынандай тәрбиелік кызметті аткарады: ағартушылык,, бағыттаушылык., болжамдылық және қалыптастырушылык.

Сынып сағатының ағартушылық кызметі оқушылардың оку бағдарламасында қамтылмаған білімдерінің көлемін кеңейтеді. Яғни, онда қарастыратын нысана өмірдің барлық құбылысын қамтиды.

Болжамдылық қызметінде оқушыларда ақиқат өмірге белгілі бір қарым-қатынасты қалыптастыру, оларда белгілі бір затгық және рухани құндылықтарды жасау болады. Егерде сынып сағатының ағартушылық қызметі айнала қоршаған өмірмен танысуға мүмкіндік берсе, ал болжамдылық оны бағалауға көмектеседі Бұл оның негізгі қызметі. Дегенмен де ол сынып сағатының ағартушылық қызметімен өзара

байланыста болады.

Бағыттаушылық кызметі оқушылардың өмірін шынайы практикалық, әрекетке бағыттауға көмектеседі, Егерде сынып сағатын өткізу барысында онда белгілі бір нақты бағыттың болмауы, онда оның ықпал ету әсері төмендейді, білім сенімге айналмайды, соның нәтижесінде тұлғаның мінез-құлкында келеңсіз сапалардың пайда болуына жағдай туады.

Қалыптастырушылық кызметі де жоғарыда 3 аталған, кызметін орындалуымен байланысты және оқушыларда ойланып істеу және өздерін, сонымен бірге өздерінің өмірін бағалауды дағдыға айнадыруды калыптастыруды, топпен диалог құра білу біліктілігін тәрбиелеу, өзінің пікірін корғай білуді көздейді ^:

Бүгінде тәрбие сағатын балалар әрекетінің сипатына, олардың белсенділігі және дербестігі, өздігінен жұмыс істеу дәрежесіне, тәрбие сағатын дайындау және өткізуде мұғалімнің рөлі қанншалықты екендігіне байланысты 3 түрге жіктеу қарастырылуда.

Біршшісіне, тәрбие сағатын өткізуде кең көлемде білім, мағлұматтың, өмірлік және педагогикалық тәжірибенің болуы талап етіледі. Мұндай жағдайда балалар әңгіме барысында тек кейбір сұрақтарды талқылауға, деректерді мен мысаддарды келтіруге тарпылады. Мысалы "Өзін-өзі тәрбиелеу туралы", "Өздігінен бідім алу дегеніміз не?"_; "Есте сақтау қабілетін қалай дамытуға болады?", « Көркемөнер талғамы және сән» т.б. тәрбие сағаттарының тақырыптарын талқылауда ұстаздарды, мамандарды, психологтарды, лекторларда шакырған жөн. Мұндай жағдайда сынып жетекшісінің міндеті - окушылар алдында олардың шығып сөйлеуіне көмектесу, жагдай туғызу.

Екінші түрі, мұғалімдер мен окушылардың өзара бірлікте атқаратын әрекетімен сипатталады. Ондағы негізгі ойды анықтау негізінен мұғалімге жүктелсе, оның. Жолдарын, амал-тәсілдерін кұру әрі жүзеге асыру мұғалімнің оқушылармен бірлесіп атқаруытымен сипатталады. Оқушылар мүғалімнің басшылығымен тәрбие сағатының жоспарын және мазмұнын кұрайды, мұғалім оқушыларды талқыланып отырған сұракқа шақырып, олардың сөздерін ұйлесітіріп, бағытынынп қадағалап, оның барысын өзі жүргізеді. Онда каралатын мәселе такырыбына: "Адамның сырт көрініс мәдениеті", "Адамның сырт көрінісі және ішкі мәдениетінің әдемілігін тәрбиелеу", "Адам өміріндегі жолдастық, достықтың маңызы" т.с.с.

Үшінші түрі. оқушылардың өзіндік дербес белсенді жұмысымен сипатталады. Яғни, тәрбие сағатын дайындау, өткізу барысы оқушылардың өздеріне немесе белгілі бір нақты топқа тапсырылады. Сынып жетекшісі окушылармен бірігіп, оның негізгі ойын, бағытын және жоспарын құруда оларға көмектеседі. Тәрбие сағатын өткізу окушылардың өздеріне жүктеледі.

Тәрбие сағатые өткізу құрылымы негізінен 3 бөлімнен тұрады: ұйымдастыру, негізгі және қорытынды бөлімі.

Ұйымдастыру бөлімінде окушылардың назарын талқылап отырған такырыптың максат, міндеттерінің маңыздылығына аударып, оның барысымен таныстырады. Кіріспе сөзді оқушыларға ой тастайтындай проблемалык жағдаяттан немесе тақырыпқа катысты кейбір деректерден мысал келтіру аркылы ұйымдастырған жөн. Бұл оқушылардың қызығушылығы мен көңіл-күйін көтеруге мүмкіндік береді Ол шамамен 5-7 минут уақыт мөлшерін алады.

Негізгі бәлімнің міндеті тәрбие сағатының міндеттері мен қызметі арқылы анықталады. Бұл бөлімде жоспарда көрсетілген негізгі талқыланатын мәселелердің мазмұны ашып көрсетіледі. Окушылар тақырыпта қаралып отырған мәселеге катысты жаңа мағлұматтар алады, оған өздерінің көзкарастарын білдіріп және пікірлерін қосады, сонымен бірге алдын ала даярлаған материалдары бойынша жұмыс істейді. Белсенділік көрсетіп, оны кызу талкылайды. Соған орай тәрбие сағатьшының басым уакыт мөлшері осы бөлімге беріледі.

Бұл кезеңде мұғалім немесе сынып жетекшісі балалардың белсенді катысын орнықтырып, тәрбиелік ықпалды күшейтеді. Оның нәтижесі алдын-ала жасалған болжамға қаншалықты сай келетінін анықтайды.

Қорытынды бөлімде оқушылардың тәрбие са,атынан алған әсерлерін, қанағат сезімдерін орнықтыру, олардың жеке бастарына және сынып өміріне немесе мінез-кұлқына жаңа сипат ендіруте деген ықыластарьын ояту, келешекке деген талпыныстарын, сенімдерінің пайда болуына әсер ету. Бұл бөлім уакыт мөлшері жағынан шектеулі, онша ұзак болмайды. Себебі, оқушылардың негізгі бөлімінің мазмұны арқылы алған әсерлеріне кері ықпалын тигізбеуі және оларды мезі етпей, көбінесе демалысына, жақсы көңіл күйіне баса назар аудару қажет. Сонымен бірге сынып жетекшісі тәрбие сағатының корытынды бөлімінде оқушыларға кеңес беріп, оның жұмысын корытындылайды.

Студенттердің білімдерін бақылауға арналған сұрақтар:

1.Тәрбие сағатын ұйымдастыру мақсатын түсіндіріңіз.

2.«Тәрбие сағаты», «Сынып сағаты» ұғымдарына сипаттама беріңіз, айырмашылығын анықтаңыз.

3.Практика барысында тәрбие сағатын жоспарлап оны ұйымдастыруға дайындық жасаңыз.

4.Тәрбие сағатын өткізіңіз, оған талдау жасаңыз

Әдебиеттері:

1.Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.Оқу құралы.–Алматы.: Дарын, 2004 ж

2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.

3.Сынып жетекшісі Қожахметов К. Алматы, 2001.

4.Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытудың педагогикалық негіздері. Қалиев С, Майғаранова Ш. Алматы, 2001.

5.Тәлім-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру. Меңжанова А. Алматы, 2003.

6.Тәрбие үрдісінің ерекшеліктері. Дүйсембекова Ш.Д. Семей, 2003.

Дәріс 11-12. Оқушылырдың тәрбие жұмыстарының нәтижесінің талдауы және өз беттерінше талдау.

1. 
   Тәрбие жұмысын және оның нәтижесін талдау.
   
2. 
   Сыныпта тәрбиелік шараларды ұжым болып талдау.
   
3. 
   Педагогикалық талдаудың рөлі және оның орны.
   

Педагогикалық талдау- бұл тәрбиенің мәндік элементтерін бағалап қарастырыу.

Қазіргі кездегі тәрбиенің негізгі мақсаттарының бірі ретінде әр оқушының гуманистік тұрғыдан белсенді субьект позициясына қойып оның өзін-өзі дамытуға, әлеуметтік өртаға бейімделуіне ықпал жасау болып табылады. Әр оқушының өзінің жеке «менін» дұрыс қалыптастыруда сынып жетекшілерінің атқаратын рөлі өте жоғары.

Бала әр дайым сынып ұжымында тәрбиеленгенімен оның жеке даралығын, оның қайталанбастығын, өзіндік ерекшелігін сақтап қалу сынып жетекшілерінің құзырында.

Тәрбиелік жұмыстар арнайы сынып жетекшісі құрастырған, мектеп әкімшілігі бекіткен тәрбиелік жоспары бойынша жүргізіледі. Тәрбиелік жұмыстарды жүргізу пән сабақтарына қарағанда қызықтырақ. Оның себебі пән сабақтарында балаларын дайындық деңгейлеріне байланысты білімдері бағаланады, үй тапсырмаларын орындаулары тексеріледі, сабақ үстінде қатаң тәртіптің сақталуы талап етіледі. Әрине, пән сабақтарында да тәрбиелік мақсаттар қойылып, оның міндеттері шешіліп жатады, дегенмен сабақтан тыс тәрбиелік жұмыстарды жүргізуде оқушылардың қызығушылықтарын есекріліп, олардың өз қабілеттерін жан-жақты дамытуларына көп қолайлы жағдай жасалады. Әр оқушы үшін осындай психологиялық- педагогикалық жағымдщы жағдай жасау үшін мұғалімнің ұйымдастырушылық, коммуникативтік қабілеті жоғары болуы қажет. Егер мұғалім тәрбиелік іс-шараларды дұрыс ұйымдастырып басқара алмаса, онда оқушылардың тәртібі нашарлап, олардың тәрбиелік, шығармашылық істерге ынтасы да төмендеп кетуі мүмкін.

Қазір қоғам талабына сай ҚР–ның білім беру ұйымдарындағы 2006-2011 оқу жылдарына арналған «Тәрбие жұмысының кешенді бағдарламасы» құрастырылып бекітілген. Аталған бағдарламада саяси және құқықтық мәдениет тәрбиесі, патриоттық тәрбие, рухани-адамгершілік тәрбие, есірткі және зиянкес заттардың алдын алу, ата-аналармен білім беру мекемелерінің әлеуметті қарым- қатынасы сияқты тәрбие жұмысының негізгі бағыттары қарастырылады.

Ең бастысы бұл өткізілетін тәрбиелік іс-шаралар оқушыларды қызықтыратындай ойластырылуы қажет. Сол үшін тәрбие сағатының жоспарын құруда оқушылармен ақылдасып олардың тәрбиелік іс-шаралардың қандай формасын қалайтынын анықтап алған абзал.

Мектептегі тәрбиелік іс–шараларға арнайы шақырылған қонақтар, әдіскерлер, мектеп әкімшілігі, көрермендерді де шақыруға болады. Олар қатысып отырған тәрбиелік іс–шараларға талдау үлгісін негізге ала отырып оның жоспарлануы, ұйымдастырылуы туралыталдау жасап баға береді. Сол үшін төмендегідей тәрбиелік іс–шараны негізге ала отырып кез келген тақырыпта тәрбие сағатын ұйымдастырса мұғалімдер алдын ала қандай

мәселелерге көп көңіл бөлу керектігін біліп , оларға психололгиялық жағынан даяр бола алады.

Тәрбие жұмыстанын талдаудың үлгі нұсқасы

1. 
   Тәрбие жұмысын жүргізуші мұғалімнің аты жөні.
   
2. 
   Тәрбие жұмысының мақсаты мен міндеттерін анықтауы.
   
3. 
   Тәрбие жұмысын өткізу түрлерін анықтауы.
   
4. 
   Іс-шараларды өткізудің дайындығын талдау:
   

б) оқушылардың қызығушылығын, жасерекшелігі, олардың тәрбиелік деңгейін ескеруі;

в) тәрбие жұмысын жоспарлау және дайындау ерекшеліктері;:

г) оқушылардың тұлғалық сапасына, ұжым ретінде біріктіруге тәрбие жұмыстарының дайындығының әсері.

а) тәрбие жұмысының құрылымын және оны ұйымдастыру әдістерін анықтау;

б) іс-шараның басындағы психологиялық даярлық, оған жету құралдары;

в) тәрбие жұмысын өткізу кезіндегі оқушылардың ұйымшылдығы және тәртіптілігі, оларды көтермелеу әдістері;

г) өтілетін тәрбие жұмысының мақсатына және міндетіне сәйкес өткізілу орнын (кабинет, зал) безендіру;

д) Тәрбие жұмысының барысында оқушыларды тарту, оқушылардың эмоциясына әсер ету құралдары, оқушылардың эмоциясын білдіру түрлері;

е) тәрбие жұмысының құрылымын және оны ұйымдастыру әдістерін негіздеу.

6. Тәрбие жұмысының қорытындысын талдау:

а) Қойынған міндеттер қандай дәрежеде жетілдірілді (қандай ұғымдар түсіндірілді, тереңдетілді, оқушылардың оған қандай қатысы бар, қарастырылған мәселелер бекітілді ме, алынған мәліметтерді өмірде пайдалануға балалардың қызығушылығы болды ма?)

б) жеке оқушылардың және ұжымның ары қарай дамуына тәрбие жұмысының әсері.

в) тәрбие жұмысының тиімділігін төмендететін әдістемелік қателіктер мен кемшіліктер және оларды жою жолдары.

Әр мұғалім өзін-өзі жетілдіру мақсатымен өзінің барлық іс- әрекеттеріне талдау жасап есеп бергені абзал, өйткені мұндай процесс мұғалім тұлғасының шыңдалуына, кәсіби жетілуіне, педагогикалық құзіреттердің қалыптасуына көп септігін тигізетіні анық. Тәрбиелік іс- шараны өткізіп болғаннан кейін оған әрұстаз өзіндік талдау жасауына болады. өзіндік талдаудың төмендегідей үлгісін ұсынамыз.

Тәрбие жұмысын өзіндік талдау

1.Мақсаты бойынша:

1) Өткізілген тәрбие жұмысының мақсаты және оның тәрбие жалпы тәрбие мақсатымен сәйкестілігі.

2) Оқушылырдың жас ерекшелігіне, қажеттіліктеріне сәйкестілігі.

3) Өткізілген тәрбие жұмысының оқушылардың әлеуметтенуіне, қоғамдық қатынастарға бейімделуіне ықпалы.

2. Мазмұны бойынша:

1) Тәрбие жұмысы тақырыбының өзектілігі, көкейкестілігі.

2) Мазмұны тәрбиелік құндылығы, оқушының эмоциясына әсер ету мүмкіншілігі.

3) Тәрбие жұмысының мазмұнының оқушылардың өмірлік тәжірибесіне байланыстылығы.

4) Тәрбие жұмысын ұйымдастырушылардың материалдарды меңгеру деңгейі, олардың осы мәселе бойынша сауаттылығы.

3. Өткізу әдістемесі бойынша:

2) Оқушылардың белсенділігі, өз бетімен жұмыс істей білу қабілеттері, оны қамтамасыз етіші әдістер мен тәсілдер.

3) Ішкі және сыртқы көрнекіліктерді, техникалық оқыту құралдарын пайдалану.

4) Тәрбие жұмысын ұыймдастырушылар және қатысушылар арасында дұрыс қарым- қатынастың болуы, оған жету жолдары мен құралдары.

5) Тәрбие жұмысын өткізу түрінің (кеш, пікірталас, кездесі т.б.) ерекшелігін ескеру.

6) Мұғалімнің педагогикалық қабілеттілігі, педагогикалық техниканы меңгеру деңгейі, мұғалімніңғ педагогикалық шеберлігі.

1) Алдына қойған мақсатқа жету, міндеттерді жүзеге асыру деңгейі.

2) Оқушылардың өткізген іс- шаралаға қатынасы, қызығушылығы, белсенділік деңгейлері.

3) Тәрбие жұмысын өткізудегі қол жеткізген жетістіктер, оны қарай дамыту жолдарының мүмкіндіктері.

4) Тәрбие жұмысын өткізудегі кемшіліктерді анықтау, олардың себептері және оларды болдырмау жолдары.

Сонымен, тәрбиелік ықпалды кәсіптік деңгейде шебер ұйымдастыру педагогикалық талдаудан тұрады, оған байланысты ұстаздар тәрбиелеу жолдарының дұрыс-бұрыстығын, үлгерімдік деңгейін, ұйымдастыруды жетілдіріп немесе уақытқа, баланың жасына, оқиғалар мен жағдайларға қарап түзетіп отырады.

Студенттердің білімдерін бақылауға арналған сұрақтар:

1. Тәрбие жұмысын талдаудың қажеттігін дәлелдеңіз.

2. Ұсынылған тәрбие жұмысын өзіндік талдау үлгі бойынша педагоггикалық іс-тәжірибе барысында өткізген тәрбие сағатына талдау жасаңыз.

3. Педагогикалық талдаудың мақсатын түсіндіріңіз.

4. Тәрбиелік шараларды ұжым болып талдау дегеніміз.........................?.

Әдебиеттері:

1.Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.Оқу құралы.–Алматы.: Дарын, 2004 ж

2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.

3.Сынып жетекшісі Қожахметов К. Алматы, 2001.

4.Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытудың педагогикалық негіздері. Қалиев С, Майғаранова Ш. Алматы, 2001.

5.Тәлім-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру. Меңжанова А. Алматы, 2003.

6. А.Е. Берикханова. Педагогикалық мамандыққа кіріспе. А,2009

Дәріс 13-15. Сынып жетекшісінің ата-аналармен жүргізілетін жұмысының түрлері

Мақсаты: Сынып жетекшісінің ата–аналармен жүргізілетін жұмысының түрлерімен таныстыру. Ата – аналарды тәрбие процесін жетілдіруге тарту мақсатын анықтау. Отбасының негізгі қызметтері және отбасынадағы тәрбиені ұйымдастырудың жолдарын түсіндіру.

Негізгі ұғымдар: отбасы, ата–аналармен жүргізілетін жұмыс, сынып жетекшісінің отбасымен байланысы, конференция өткізу, дәрістер, ата- аналар жиналысы.

Жоспары:

1. Сынып жетекшісінің ата–аналармен жүргізілетін жұмысының түрлері.

2. Ата – аналарды тәрбие процесін жетілдіруге тарту.

3. Отбасының негізгі қызметтері және отбасынадағы тәрбиені ұйымдастырудың жолдары.

Ата аналардың өз баларының жан дүниесін жақсы түсінуі, оларға отбасында дұрыс та

тиімді тәрбиелі орта тудыру үшін,бала тәрбиесіне қатысты білімі және біліктерін ұдайы

көтеріп отыруы қажеттілігін өздері түсінуі тиіс.Сол үшін де мектептін,сынып жетекшісінін ата аналармен педагогикалық жұмыс жүргізуі,оның бағытын дұрыс ұйымдастырып отыруы міндеттелінеді.

Соңғы жылдары педагогикалық әдебиеттерде «ата аналарды тәрбиелеу» деген ұғым пайда болуда.Ондағы көзделген мақсат ата аналарға бала тәрбиесіне қатысты педагогиқалық кеңес,оқуды ұйымдастыру,соған сәйкес олардын педагогикалық білімдерін жетілдіріп отыруды көздейді. Ғалымдардың айтуынша, әр елде, сонымен қатар отандық педагогикада жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижесіне сай,ата аналар балаларын тәрбиелеу барысында мұғалімдердін ақыл кеңестерін,практиқалық көмектерін аса қажет етеді.Олардын ұйымдастыруындағы ақыл кеңес тек отбасы жағдайы сәтсіз ата аналарға ғана қажет емес,сонымен бірге отбасы тәрбиелі ата аналарға да керек.Себебі,қоғамның қарқынды дамуы осы бағытта жаңа талаптар қоюда.Сондықтан,ата аналарға бала тәрбиесінде біріншіден,педагогиқалық білімдерді жинақтауға,екіншіден,олардың өздерінің тәрбиелі және дамуын міндеттейді.Егерде мектеп пен ата аналардың тәрбиешілік өзара әрекетін бірілікте ұйымдастырса,бұл шешімін табатын міндеттер.Ол мектеп тәжірибесінде мұғалімдердін ата аналармен кездесуін,ата аналар белсенділерімен жұмыс істеу,ата аналар үшін әңгімелер мен дәрістер ұйымдастыру,конференция өткізу секілді жұмыстар барысында атқарылады.

Сынып жетекшілерінің,мұғалімдердін ата аналармен жеке кездесуі мектеп өміріне дәстүрге айналған.Оқушылардын отбасына бару,ата аналарды мектепке шакыру арқылы сынып жетекшілері олармен кездеседі.Ата аналармен әңгімелесудің барысында баланын мінез құлқы,ынтасы мен қабілеті,қызығушылығы мен бейімділігі,отбасы мүшелерімен,жолдастарымен қарым қатынасы жайлы түсінік алады.Сонымен бірге, сынып жетекшілері ата аналарды балаларынын үлгерімі,қоғамдық жұмысқа белсенділігі,кейбір қылықтары туралы мәліметтермен таныстырады.Оқушылардын күн режимі,оларды еңбекке баулу,үйге берілген тапсырмаларды орындау жайлы ата аналарға педагогикалық кеңес береді.

Ата аналар жиналысы мектеп бойынша жылына екі рет,сыныптар бойынша төрт рет өткізіледі.Жиналысты дұрыс ұйымдастырып өткізугеата аналар комитеті мен ата аналар белсенділері және мектеп басшылыра сынып жеткешілерімен бірдей жауап береді.Ата аналар жиналыстарында оқу тәрбие жұмысы қаралады,оның сапасын жақсартудын негізгі жолдары белгіленеді.Мектеп өмірінде тақырыптық ата аналар жиналыстарын отырудын зор тәрбиелік мәні бар.Мұндай жиналыстардын мақсаты ата аналарды психологиялық педагогикалық білім мен тәжірибе жаналытарымен таныстыру,ой қорыту.Мұғалімдердін басшылығымен оқушылар көркем өнерпаздар үйірмесінін мүшелері ата аналар алдында өнер көрсетеді.

Ата аналар жұртшылығынын тұрақты органы ата аналар комитеті.Ол мектеп ұжымымен біріге жұртшылықтын көмегін пайдалана отырып,оқу тәрбие және шаруашылық жұмыстарын жақсартудын шараларын жасайды,оларды іске асырудын барлық мүмкіншіліктерін қарастырады.Ата аналар комитеті айналысатын басты мәселелер:мектеп және сыныптар бойынша ата аналар жиналыстарын,коференцияларын,семиналарын өткізуге көмектесу;университетке ата аналарды тарту,қатысуларын бақылау;үлгірмейтін және «қиын» баларды шефке алу,сынып жетекшілеріне көмектесу;үйірме жұмыстарын басқару;балалардын жазғы демалысын ұйымдастыру;экскурсияларды,жорықтарды,ұйымдастыруға қатысу;мектеп үйін жөндеу т.б.

Белсенділер мектептін барлық жұмысына қатысады,ата аналармен қарым қатынас жасайды,пікір алысады,оларға көмек көрсетеді,ата аналар конференциясын және жиналыстарын,оқушылардын үйірме жұмыстарын өткізуге көмектеседі,еңбек тәрбиесін,қоғамдық пайдалы жұмысты және өнімді еңбекті ұйымдастыруда өз үлесін қосады.Мектеп үйін,спорт алаңын жөндеу жұмысына қатысады.Жеке отбасымен жұмыс істейді,бала тәрбиесіне салқын және жауапсыз қарайтын ата аналарға ықпал жасайды,кейбір,әсіресе қиын балаларды шефке алады,оларға қажетті көмек көрсетеді.Ата аналар белсенділері мұғалімдер ұжымынын үлкен тірегі.Сондықтан, мектеп басшылары,ата аналар белсенділнрімен арнайы жұмыстар жүргізеді.Олар үшін семинарлар,коллоквиумдер ұйымдастырып,тәрбие үрдісі мен ұстанымдары,әдістері мен тәсілдері,баланың жасына қарай дене және психикалық даму ерекшеліктері жайлы теориялық және практикалық білімен

Белсенділер мүшелерін қаруландырады.

Ата аналар үшін әңгімелер мен дәрістер

Педагогикалық және психологиялық тақырыптарға сай ата аналарға түрлі әңгімелер және дәрістер өткізіледі.Олардын мазмұны ата аналардын білім дәрежесіне,тілектері мен мүдделеріне сай болуы тиіс.Әсіресе,мектеп жайлы газет және журнал беттерінде жарияланған озат тәжірибелерге әңгімелер мен дәрістерде үлкен мән беріліп,оның күн тәртібіндегі өзекті мәселе екендігі ата аналар арасында дұрыс насихаталуы керек.Жоғары сынып оқушыларымен өткізілетін тәрбие жұмысы мазмұнын өзіндік ерекшеліктері бар.Оқушылар ғылым негіздерін игереді,адамгершілік еңбек тәжірібиесінің барысында,олардын көз қарастары қалыптасады,қоғамдық пайдалы және өнімді еңбекке өзін өзі даярлауға бет бұрады.Ата аналар үшін мұндай ағартушылық жұмыс алдын ала белгіленген бағдарлама бойынша,негізінде әрбір ат аналар жиналысы бастапқы бөлімінде белгілі бір мамандарды немесе озық тәжірибелі мұғалімдерді шақыру барысында жүргізіледі.

Отбасы тәрбиесінін басты мәселелері жайлы пікір алысу негізінде параллельді сыныптарды қатыстыру барысында ата аналарымен конференциялар өткізіледі.Конференцияға жұртшылық және еңбек ұжымдарынын уәкілдері де қатыса алады.Конференцияда талқыланатын тақырыптар күні бұрын ұсынылады.Мысалы «балаларды тәрбиелеуде мектеп пен отбасынын ынтымақтастығы».Сонымен бірге кейбір отбасында бала тәрбиесі жайлы тәрбиелер еске алынып,конференцияларда ата аналардын:”үйге берілген оқу тапсырмасын орындауда мен балама қалай көмектесемін”,”біздін отбасындағы еңбек тәрбиесі ”,”отбасында бала бос уакытын қалай пайдалану керек” сияқты баяндамалары тыңдалады.Конференция кезінде көрме ұйымдастырылып,отбасылық тәрбие тақырыптарына түрлі экспонаттарды көрсетуге болады.Олар ата аналардын үлгі істері,отбасылық тәрбие жайлы педагогикалық әдебиетер,олрадын тізімі,оқушылардын отбасындағы күн режимі,отбасы тәрбесі туралы жасалған баяндамалардын мәтіні,теле және кинофильдердін тізімі т.б.

Бұлар мектептердін,балалар бақшаларының,мәдени сарайлары мен үйлерінің жанынан ұйымдастырылады.Лекторий жұмысы бір немесе екі жылға жоспарланып,онда арнаулы бағдарлама бойынша ата аналар үшін дәрістер оқылады. Облыстық мұғалімдер білімін жетілдіру институттары мен облыстық педагогикалық білім қоғамы лекторийлердін бағдарламасын жасап,өздерінін біріккен кеңесінін мәжілісінде бектеді, мысалы, мынадай тақрыптарды ұсынуға болады

1. 
   қоғамдық және отбасылық тәрбие,олардың бірлігі.
   
2. 
   балалар мен жеткіншектерді еңбекке даярлауда, сүйген мамандығын саналылықпен таңдауда өнеркәсіп,ауыл шаруашылық өндірістерінін тәрбиелік ролі.
   

3. 
   жыныс тәрбиесі,жастарды некелік отбасылық өмірге дайындау.
   

Ата аналарға,жұртшылыққа жүйелі педагогикалық білім брген ата аналар университтері және халық университтерінін жанынан педагогикалық факульттер ұйымдастырылады. Университтерде оқу мерзімі екі жыл.Оқу сабақ кестесі бойынша жүргізіледі.Университетке түсетін адамдар мектеп жанындағы ата аналар комитеті арқылы қабылданады.университетке

түскендер педагогика,балалар психологиясы,жас ерекшелік физиологиясы,мектеп гигиенасы мәселелерін және халықралық жағдайдан,өнер,медицина,құқық және заң тақырыпартарынан дәрістер тыңдайды,семинарға қатысады,рефераттар жазады.Мектеп тәжірибесінде озық ойлы шығармашылық пен жұмыс істейтін мұғалімдер ата аналармен жұмыс істеу барысында жоғарыда аталған дәстүрлі формалардан басқа бейдәстүр формаларын да қолданады.Дегенменде мектеп пен отбасыны өзара қарым қатынасынын нәтижелі болуы көбінесе педагогикалық тұрғыдан таңдалған қарым қатынас пен өзара әрекет формасына байланысты.Олардын негізіне міндетті түрде бес жағдайыды ескеру қажет

1. 
   оқушыға қатысты жағымды қарым қатынастын болуы.
   
2. 
   мұғалімдердін ата аналар тарапынан болатын кенестеріне өте мұқият назар аударуы.
   
3. 
   оқушы тұлғасында пайда болған жағымсыз құбылыстын себебі бірлесіп анықтау,талдау және оны жоюдын тәсілін бірге қарастыру.
   
4. 
   оқушы тұлғасына немесе сынып ұжымына нәтижелі әсер етудін формалары мен тәрбиелік ортасын табуда бірлесе іс қимыл көрсету.
   
5. 
   мұғалімдердін ата аналарымен қарым қатынасында педагогикалық әдептін,этиканын қатаң сақталуы.
   

Отбасы, мектеп пен мектепке дейінгі тəрбие мекемелері, балалар жəне жасөспірімдер бірлестіктері, көше, бұқаралық ақпарат құралдары – бұлардың бəрі де тұлға дамуындағы қалыптастырушы ықпал жасайтын ерекше «тəрбиешілер» тобын құрайды. Отбасы айтқанына көндіріп тəрбиелейді; мектеп оңтайлы қылық, дұрыс көзқарас қалыптастыруға ұмтылады; балалар мен жеткіншектер ұйымдары қарым-қатынас жүйелеріне ендіреді; ал көше болса, отбасы, мектеп, əрқилы бірлестік топтар бере алмағандардың орнын толтырады. Бала осы аталған ұйымдардың өз өмірінде қайсысы басым болса, сонысын таңдайды, соның ықпал тəуелділігінде болады.

Осыдан тəрбие тұлғаға ықпал жасаушы құрылымдардың өзара қатынастарымен бірлікте қарастырылады.

Бала үшін отбасы – ең алғашқы да аса белсенді тұлғалық қалыптасу көзі. Осыдан отбасында қабылданған көзқарастар, салт-дəстүрлер, ұстанымдар, əрекет-қылық үлгілері тұлға микроэлементіне бастау беріп, оның барша өмірінің негізгі сипатын қалайды.

Отбасы белгілі қызметтерді атқарады:

- қайта өндіру (репродуктивті) –ұрпақ келтіру (тек жалғастыру тума əрекеті, перзентті болу, оларды өсіру жəне тəрбиелеу қажеттігі);

- шаруашылық- экономикалық, (ортақ шаруашылық жəне қаржы пайдалану, еңбекке жарамсыздарға қамқорлық жəне оларды материалды қамсыздандыру);

- тəрбиелеу (отбасы, оның əрбір мүшесінің тұлғалық қалыптасуына жағдайлар жасау; отбасы ұжымының өз мүшелеріне жеке-дара ықпал жасап баруы; өмірлік тəжірибе, инабаттылық тəртіптері мен адамгершілік құндылықтарға баулу);

- қарым-қатынас құру (коммуникативті – отбасы ішіндегі қатынас түзу, отбасының басқа адамдармен, жанұялармен, əлеуметтік топтармен байланысын ұйымдастыру);

- қайта қалыпқа келу (рекреативті – бос уақыттарындағы демалыс іс-əрекеттерін ұйымдастыру; отбасы мүшелерінің күш-қуатын, денсаулығын қайта тіктеу шараларын қамтамасыз ету).

Отбасы тəрбиелік қызметтерінің іске асуы оның ұлттық ерекшеліктеріне, əлеуметтік –мəдени салт-дəстүрлеріне жəне ол енген қауымдастыққа тəн талап-тəртіп ұстанымдарына байланысты.

Тұлғаның əлеуметтенуінде жетекшілік маңызға ие жалпыға бірдей жағдаяттар болады. Олар: туған күнінен бастап, балаға болатын үздіксіз де тұрақты ықпал; отбасыдағы қарым-қатынастың туысқандық, сүйіспеншілік, сенім, өзара жауапкершілік сезімдеріне негізделуі; ұрпақтан-ұрпаққа тəжірибе өткізуге бағытталған əрқилы деңгейдегі отбасы мүшелерінің өзара қарым-қатынасы жəне ықпалы. Өз балаларының ерекшеліктерін, қызығулары мен қажеттерін ескеруде ата-аналар мүмкіндіктері орасан.

Құрылымы бойынша (мүшелер саны, жас деңгейлері): үш əулетті отбасылар – ата-аналар, балалар, немерелер; екі əулетті отбасы- ата-аналар жəне балалар; бір балалы; көп балалы (үш одан да көп балалы) отбасылар; толық болмаған, яғни ата-анасының біреуі жоқ; перзентсіз жəне т.б. отбасылар; отбасы тұрмысы жəне даму жағдайларына байланысты (жарасымды жəне қисыны кеткен жанұялар); отбасылық тəрбие стиліне орай (əкімшіл, адамгершілікті, либералды).

Əкімшіл (авторитарлы) отбасы – бала қарсылығын не күйзелісі мен селқостығын туындататын қаталдығы шектен тыс талаптарымен сипатталады. Сырттай бұл дөрекі қылық пен тұрпайы, жалған сөзден, екіжүзділіктен көрініп, балада қорқыныш пен қорғансыздық сезімін пайда етеді.

Адамгершілікті қатынас түрі (стилі) ата-аналардың бала тұлғасына болған сыйластық, құрметімен, оның көзқарас, ой-пікірлерін қабылдауымен, өзіндік дербестігін шектемейтіндігімен еленеді. Мұндай отбасылар балалар датына құлақ түре алады, өз шешімдерімен баланы тұсауламайды, оның шығармашыл ынтасының дамуына көмектеседі. Бұл отбасы жағдайында бала өзін жайлы сезінеді, əрдайым табысты əрекет қуанышына бөленіп, оны ата-анасымен бөліседі, олардан қорықпайды, керісінше, ішкі нəзік сырларын ортаға салып, проблемаларымен бөліседі, кеңестерін тыңдауға асығады, өз қадір мəртебесін сезінеді.

Либералды стильдік қатынас отбасы баласының не істесе де бетін қайтармауға, оның жауапкерсіздігі мен өзімшілдігіне бастау береді. Балалар ата-аналарының əсіре сүйіспеншілігін «қорғаныс» етеді немесе олардың түгелдей елемеу, немқұрайлылығына тап болады. Бұл баланы екіжүзділікке, менмендікке, тəртіпсіздікке, моральдық жұтаңдыққа душар етеді.

Өз перзентіне шынайы қамқорлық пен сүйіспеншілік шуағын арнаған ата-ана, негізінен адамгершілікті (демократтық) стильді қолдана отырып, орынды жерінде əкімшіл не либералды тəрбие элементтерін қолдануды да ұмытпайды.

Отбасында тиімді тəрбиелеудің белгілі ережелері қалыптасқан:

- баланы бар қалпында сүю, құрметтеу қажет;

- балаға əсер ететіні құрғақ сөз емес, оның қалай айтылғаны, шын көңілден шыққандығы мəнді;

- баламен қатынас оның жас ерекшелігіне сəйкес болуы шарт, сонда ғана үлкендер мен кішілер арасындағы дау-дамай туындамайды да ең қонымды тəрбие əдісін таңдап, қолдануға болады;

- баланың не айтқысы келетінін түсініп алған жөн, асығыс қорытынды жасаудан сақтанған дұрыс;

- жазаны істеген келеңсіз əрекеті үшін қолдануға үйренген жөн, баланы намысына тиіп, қорламаңыз (ешуақытта бала жаман емес, оның қылығы жаман);

- бала жөнінде басқалар (мұғалімдер, көршілер) тарапынан айтылған сын пікірлерден қорытынды жасаудан бұрын оның өзімен əңгімелесіп, əрекетінің себебін анықтап, кейін шешім қабылдаған жөн: жұрт алдында өз беделіңді жоғалтамын деп шошынудың қажеті шамалы, өз балаңның сенімінен айырылып қалмаған дұрыстау;

- балаға үйрететініңді алдымен өзің үйреніп, біліп ал;

- өз балаңызға қанша рет «жоқ» деп, бетін қайтаратыныңызға мəн беріп көріңіз, содан қорытынды шығарыңыз. Бала ата-анасына түгелдей тəуелді;

- бала жасына қарамай, басыбайлы қадағалауды жек көреді. Ата-анасының өз өміріне шын ықыласпен араласқанын ғана ұнатады. Бала табиғатынан ата-анасын сүйеді;

- баламен өмір, тұрмыс жөнінде жиі сұхбаттасып тұрған жөн, себебі қателіктен ешбір адам қашып құтыла алмайды;

- баланы қиындықтар құрсауында жападан жалғыз қалдыруға болмайды.

Отбасы тəрбиесінде қолданылатын басты əдістер – бұл өнеге-үлгі, бірлікті еңбек, іс-əрекет, əңгіме-сұхбат, қолдап-қуаттау, баланы қорғау. «Мендей бол!», «Мендей істе!» ұранымен тəрбиелей отырып, ата-аналар өз өнегесімен қалай жасау, еңбектену қажеттігін үйретіп, сыйластық- сүйіспеншілік сезімін білдіреді. Отбасыда ешкім «мен енді сені тəрбиелемеймін» - деп айтпағаны жөн, себебі төңіректегінің бəрі: - баланы қалыптастыруда өз үлесін қосып барады. Балаға болған қатынас, ата-аналар арасындағы байланыс, басқа адамдармен араласу, отбасы ішіндегі тұрмыс процесі, барша отбасылық істер. Сондықтан да тəрбие үшін арнайы шарт, жағдайлар жасаудың тіпті де қажеті жоқ –тек қана дұрыс, инабатты, адамгершілік əдеп сақтап, өмір сүруді басты ұстаным етіп алу керек.

Студенттердің білімдерін бақылауға арналған сұрақтар:

1. Сынып жетекшісінің ата–аналармен жүргізілетін жұмысының қандай түрлері бар?

2. Ата – аналарды тәрбие процесіне тарту жолдарын көрсетіңіз.

3. Отбасының негізгі қызметтерін атаңыз.

4. Отбасынадағы тәрбиені ұйымдастырудың жолдары сипаттаңыз.

5.Баланы отбасыда дұрыс тəрбиелеудің шарттары қандай?

6.Отбасыдағы тəрбие əдістерін атаңыз.

Әдебиеттері:

1.Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.Оқу құралы.–Алматы.: Дарын, 2004 ж

2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.

3.Мектеп пен отбасының бірлескен жұмысының бүгінгі күнгі ерекшеліктері. Атемова Қ.Т. Алматы, 1998.

4.Педагогика: оқулық. Ш.Құрманалина, Б.Мұқанова, Р.Ильясова. Астана:2007ж

5.Педагогика тағылымы. Табылдиев А.

3. Практикалық сабақтардың мазмұны

1-тақырып

Тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесінің пәні және міндеттері

Мақсаты: Тәрбиенің тұтас педагогикалық процесс ретіндегі мәнін ашу және қазіогі қоғамдық даму кезеңіндегі тәрбие формасы , құралы., әдістері мазмұнын сипаттау.

Сұрақтар:

1. 
   Тәрбие мақсаты, міндеттері, мәні және ерекшеліктері.
   
2. 
   Тәрбиенің қозғаушы күштері.
   
3. 
   Тәрбие әдістері, оның мәні мен қызметі.
   

2-тақырып Мектеп тәрбие жүйесі ретінде. Мектептегі тәрбие жұмысын ұйымдастырушылар тәрбие жүйесінің субъектісі ретінде

Мақсаты: Студенттерді мектептегі тәрбие жұмысын ұйымдастырушылар жайлы толық мәліметпен қаруландырып, мектептегі тәрбие жүйесінің маңыздылығын түсіндіру. Сонымен қатар сынып жетекшісінің рөлі мен қызметі жайлы нақты ақпарат беру.

Сұрақтар:

1.Мектептегі тәрбие жүйесі мектептің біртұтас әлеуметтік-педагогикалық құрылымы және балаларды әлеуметтендіру мен дамытудың мақсатты факторы ретінде.

2. Тәрбие жұмысын басқарудағы сынып жетекшісінің рөлі. Сынып жетекшісі және оның негізгі қызметтері. Сынып жетекшісінің пегагогикалық процестегі орыны.

3-тақырып

Сыныптың тәрбие жұмысының жүйесі тәрбиелеуші және дамытушы ортаны қалыптастырушы ретінде

Мақсаты:Студенттерге сыныптық тәрбие жұмсының жүйесі туралы түсінік беру, балалар ұжымын ұйымдастырудағы мұғалімнің рөлі туралы, оқушылардың өзін-өзі басқару ұйымдары туралы мәлімет беру. Өмірде және нақты еңбек іс-әрекетінде алған білімді қолдана білуге үйрету, іскерлікке, педагогикалық шеберлікке төселту.

Сұрақтар:

1. 
   Мектеп сыныбы тәрбие жұмысы жүйесінің бастапқы өзегі ретінде.
   
2. 
   Сынып жетекшісінің тәрбиелеуші ортаны ұйымдастыру және дамыту әрекеті.
   
3. 
   Балалар ұжымында жеке оқушымен жұмыс істеу маңыздылығы, әдістемесі.
   
4. 
   Сынып ұжымында оқушылардың өзін-өзі басқаруы: маңызы, құрылымы.
   

4-тақырып

Сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмысы.

Мақсаты: Сыныптан тыс тәрбие жұмысының мазмұнын түсіндіру. Тәрбие жүйесінде оның орыны және рөлін анықтау. Сыныптан тыс тәрбие жұмысының міндеттерін және формаларын сипаттау.

Сұрақтар:

1. 
   Сыныптан тыс тәрбие жұмысы, тәрбие жүйесінде оның орыны және рөлі.
   
2. 
   Сыныптан тыс тәрбие жұмысының міндеттері, мазмұны, формалары.
   
3. 
   
   

Мектеп және сыныптың тәрбие жұмысының диагностикасы

Мақсаты: Оқушылардың дамуындағы проблемаларды анықтау жолдарын меңгерту. Сынып жетекшісінің тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастыруы үшін өз оқушыларын жақсы білуі қажеттігін түсіндіру, олардың дамуын қадағалауы, тәрбиесіндегі проблемаларды көре білу жолдарын меңгерту.

Сұрақтар:

1. 
   Сынып ұжымындағы тәрбие жұмысын жетілдіруді диогностикалау.
   
2. 
   Оқушылар ұжымының тәрбиесін диогностикалау әдістемесі.
   

Оқушылардың сыныптан тыс тәрбие жұмысының мақсатын қою және жоспарлау

Мақсаты: Тәрбие жұмыстарының жоспарлану жолы мен тәртібін меңгеру. Тәрбие жұмыстарының түрлеріне жеке-жеке тоқталып, олардың ерекшеліктерін, айырмашылықтарын байқап, қай жерде және қандай жағдайларда қолданылатындарын білу. Оларды болашақ педагогикалық жұмыс барысында орынды да шебер пайдалана білудің амалдарын оқып-білу және жетік меңгерту.

1Тәрбие жұмысын жоспарлау және оған қойылатын негізгі талаптар.

2.Тәрбие жұмысы жоспарының құрылымы және тәрбиелік іс- шаралардың формалары.

7-тақырып

Оқушылардың сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру

Мақсаты: Оқушылардың сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру туралы толық мағлұмат беру. Білім бере отырып, оқушылардың тәрбие сағаттарын ұйымдастырушылық қабілетін арттыру.

Сұрақтар:

1. 
   Тәрбие сағаты және оны ұйымдастыру.
   
2. 
   «Тәрбие сағаты», «Сынып сағаты» ұғымдарына сипаттама.
   
3. 
   Тәрбие сағатын жоспарлау және оны ұйымдастыруға дайындық.
   
4. 
   Тәрбие сағатын өткізу.
   

Оқушылырдың тәрбие жұмыстарының нәтижесінің талдауы және өз беттерінше талдау

Мақсаты: өткізілген тәрбие жұмысын және оның нәтижесін талдау жұмыстарымен таныстыру. Педагогикалық талдаудың үлгісімен таныстыру.

Сұрақтар:

1. 
   Тәрбие жұмысын және оның нәтижесін талдау.
   
2. 
   Сұрақтар:
   
3. 
   Сыныпта тәрбиелік шараларды ұжым болып талдау.
   
4. 
   Педагогикалық талдаудың рөлі және оның орны.
   

9-тақырып

Мұғалімдер мен ата-аналардың бірлескен іс-әрекеттері оқушыларды тәрбиелеудің факторы

Мақсаты: мұғалімдер мен ата-аналардың бірлескен іс-әрекет қызметтерінің мәнін ашу.

Сұрақтар:

1. Мектеп пен жанұяның бірлескен іс-әрекет қызметтері.

2.Ата-аналармен ынтымақтастық формалары.

3. Ата-аналар жиналысы – сынып жетекшісінің ата-аналармен жұмысының негізгі формасы.

4. Ата-аналарды педагогикалық ағарту: педагогикалық білім университеті, конференция, практикум, лекция, педагогикалық пікірталас, жанұяларға бару, ата-аналармен хат жазысу және т.б

11-тақырып

Сынып жетекшісінің ата- аналармен жүргізілетін жұмысының түрлері

Мақсаты: Сынып жетекшісінің ата–аналармен жүргізілетін жұмысының түрлерімен таныстыру. Ата – аналарды тәрбие процесін жетілдіруге тарту мақсатын анықтау. Отбасының негізгі қызметтері және отбасынадағы тәрбиені ұйымдастырудың жолдарын түсіндіру.

Сұрақтар:

1. Сынып жетекшісінің ата–аналармен жүргізілетін жұмысының түрлері.

2. Ата – аналарды тәрбие процесін жетілдіруге тарту.

3.Отбасының негізгі қызметтері және отбасынадағы тәрбиені ұйымдастырудың жолдары.

12-тақырып

Қазіргі заман жағдайындағы балалар мен жастар бірлестіктері

Мақсаты: балалар бірлестігі туралы түсінік беру; балалардың бос уақытын тиімді ұйымдастырудың жолдарын меңгерту;

Сұрақтар:

1.Балалар бірлестігі тәрбиелелеу мен әлеуметтендіру институты.

2.Балалар бірлестігінің түрлері. Балалар мен жастардың формальды емес бірлестіктері

3.Оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудың мақсаты мен міндеттері.

4. Оқушылардың бос уақытын ұйымдастыру әдістері.

13-тақырып

Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастырудағы сынып жетекшісінің іс-әрекеті

Мақсаты: салауатты өмір салтын қалыптастыру, демалыс және еңбек күн тәртібін ұйымдастырудың маңыздылығын ұғыну;

Сұрақтар:

1.Салауатты өмір салтын қалыптастырудағы әлеуметтік – экономикалық жағдай.

2. Демалыс және еңбек күн тәртібін ұйымдастыру әдістемесі.

3.Алкоголизмге қарсы үгіт және наркоманиянын алдын алу әдістемесі. 4.Келіспеушіліктердің алдын алу және оларды жеңу жолдарының психологиялық және педагогикалық әдістемесі.

14-тақырып

Дарынды балалармен жұмыс істеу әдістемесі

Мақсаты: «қабілеттілік», «дарындылық», «талант» ұғымдары туралы түсінік қалыптастыру; дарынды балалармен жұмыс жүйесін меңгерту;

Сұрақтар:

1.«Қабілеттілік», «дарындылық», «талант» ұғымдары.

2.Дарындылықтың диагностикасы.

3.Мектеп шеңберінде дарынды балалармен жұмыс істеу жүйесі.

4.Мектептен тыс дарынды балалармен жұмыс істеу жүйесі.

15-тақырып

Оқушылармен жүргізілетін кәсіптік бағдар беру жұмыстарының әдістемесі

Мақсаты: кәсіптік бағдар берудің мәніне сипаттама беру; кәсіптік бағдар берудің ерекшеліктерін түсіндіру.

Сұрақтар:

1. Кәсіптік бағдар берудің мәніне сипаттама (мақсаты, міндеттері, мазмұны).

2. Қазіргі жағдайдағы кәсіптік бағдар берудің ерекшеліктері.

4.1. Студенттің өздік жұмыстарының құрылымы:

СӨЖ №1 «Тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі» пәні, міндеттері

тақырыптың мазмұнын графикалық кесте түрінде беру.

СОӨЖ №1 Сыныптың тәрбие жүйесінің үлгісін құру.