Тігіс дегеніміз - бір немесе бірнеше қабат материалдағы тігінің жүйелі қатары. Тігім

Инешаншым машинамен және қолмен атқарылады. Инешаншымды арнайы машинада орындған барынша тиімді.Бөліктердің біріктірілуі сапасы мен бұймның сыртқы түрі инешаншым мен тігімнің орындалуы сапасына байланысты болады.

Тігін бұйымдары бөліктерін біріктрудің негізгі тәсілі-машиналық жіптік тігіс.Машиналық тігіске жоғары тұтынушылық және өндірістік талаптар қойлады.

Тігістің жоғарғы сапасы операцияны орындауда тігістің ені, тігім саны мен олардың арасындағы өзара арақашықтық, инешаншым жиілігі және оны тігімге тарту деңгейі, жіп пен иненің нөмірі секілді техникалық шартарды сақтау арқылы қамтамасыз етіледі.

1. Тігіс деп нені атайды?

2. Қол тігістерін орындауда қандай түрлерін қолданады?

Әдебиет:

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г, стр. 3 – 6.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г. стр.
   

1. Қиғаш тігістер

Қиғаш тігістер киім бөлшектерін уақытша және біржолата біріктіру үшін қолданылады.

Матаның бетіне қиғаш бағытта түседі. Ал теріс жағынан түзу тіке тігістер пайда болады. Қиғаш тігіспен бұйымның үстіңгі жағасының шеттерін, өңір астының шеттерін, астар аралыққа бекіту. Қиғаш тігісті тіккенде инені 60 – 70⁰ бұрамыз. Сыртқы тігісерді тігістің ұзындығы 0,3 – 0,7 см. Сыртқы тігістерді жібек жіптер, лавсан жіптермен тігеміз. Номер 18 – 33 – 65 жібек жіп.

Кілттік сөздер: Торлау, қиғаш, көктеу, қондыруып көктеу, қосып көктеу.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Қиғаш тігістердің түрлерін атаңыз?
   
2. 
   Қолдануына байланысты қиғаш тігістердің түрлерін атаңыз?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г, стр. 3 – 13.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г, стр. 3 – 6.
   

2. 
   Айқас және торлау тігістер
   

1. 
   Айқас және торлау тігістер
   

Айқас тігіс – бұл тігістің үстіңгі жағы айқасып келеді. Астынан параллель бағытта екі жай тігіс түседі. Тігістер біркелкі болып түсу үшін үйрепін кеткенше тігістерді санап есептеу керек. Бұл тігіс жағаның ашық шеттерін тез тарқалатын матаның шеттерін осы тігіспен тігеді. Тігіс солдан оңға қарай тігіледі. Тігістің ұзындығы 0,5 – 1 см, тігістің ені 0,4 –0,7 см.

Торлау тігіс – бұл тігісті тігерде мата сол қолмен ұсталуы керек. Ине жоғары шаншылып, жіптің арасынан өтеді. Бұл тігіс матаның сетінеуінен сақтайды.

Кілттік сөздер: айқас және торлау тігістері, көшірме тігістері, жөрмеп тігістері, тепшіп тігістері.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Айқас тігістердің түрлерін атаңыз?
   
2. 
   Қолдануына байланысты торлау тігістерін атаңыз?
   
3. 
   Торлау тігістерінің орындалуын атаңыз?
   

1. О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г, стр. 3 – 13.

2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г, стр. 3 – 6.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г. стр.
   

2. 
   Арнайы және бекітпе тігістерінің түрлері.
   

Арнайы тігістер – ілмектерді торлағанда, түймелерді қадағанда, арнайы бекітпелер жасағанда қолданылады.

Бекітпелер – бұл тігіс қалталардың бұрыштарын, безендіргіш ретінде қолданылады.

Сыртқы киімді дайындауда арнай тігін машинасы болмаған жағдайда ілмекті қол тігісімен жүргізеді.

Бекітпені ілмектің сонына қою үшін және қалтаға, бетпе – бет орналасқан қиықтарға қолданады.

Кілттік сөздер: тік бекіттпе, ілмек, түймені қадау, ілмекті торлау.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Қандай жағдайда ілмекті тігісті қолданады?
   
2. 
   Ілмекті торлаудың түрлерін атаңыз?
   
3. 
   Қандай жағдайда бекітпені қолданады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г, стр. 3 – 13.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г, стр. 3 – 6.
   

3. 
   Тігін машинасының шығу тарихы. Тігін машинасының классификациясы.
   
4. 
   Тігін машинасының негізгі құрлысы.
   

1. 
   Тігін машинасының шығу тарихы.
   

Тігін машиналарының шығу ХVII ғасырда басталады. Қолмен сырудың көшірмесін жүргізетін алғашқы тігін машиналарын 1775 жылы ағылшын К. Вейзенталь ойлап тапқан. Осыған ұқсас машинаны Т. Сент 1790 жылы жасады. 1830 ж. Францияда жаңа тігін машинасын Б. Тимонье құрастырды. Бірак ол машиналар әлі жетілмеген еді: тігісі жиі сетініп, тігу жылдамдығы төмен болды. Босап кетпейтін шөрігі бар алғашқы тігін машинасын 1845 ж. Америкада өнертапқыш Э. Гау жасап шығарады. Бұл машина минутына 300 тігіс жаса алады. Өндірістің дамуы анағұрлым жетілдірілген жылдамдығы жоғары машиналарды қажет еткендіктен, Зингер мен Гиббе сияқты.

Тігін өндірісінде арнайы операцияларды өңдейтін арнайы машиналар бар. Олардың жасайтын операциялары: етекті бүгіп тігу, жеңдерді қолтық ойындысына отырғызып қондыру, бұйымды кестелеу.

Шөлмек – инедегі жіпті іліп алып, кеңейтіп, қайықтың сыртынан айналдырып, үстіңгі жіп пен астыңғы жіп өріліп тігіс пайда болуын айтады.

Жіп тартқыш – инеге және шөлмекке жоғарғы жіпті жіберіп, тепшімді тартып отыру.

Мата жылжытқыш – тігілетін матаны белгілі бір тігіс ұзындығымен жылжып қозғалуын қамтамасыз етеді.

Кілттік сөздер: жіп тартқыш, табан, шөлмек, ине, шөлмектік және шынжырлы тігіс.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Тігін машинасының негізгі ішкі бөлшектерін қолдануы.
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г, стр. 3 – 13.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г, стр. 3 – 6.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г. стр.
   

3. 
   Челноктік тігістің қасиеті.
   
4. 
   Челноктік айқасудың құрылымы
   

Екі жіпті челнокті тігіс екі жіптен құралады – үстіңгі және астыңғы олып бөлінеді. Үстіңгі жіп ине арқылы орналасады, ал астыңғы жіп челноктін ішінен шпулькадан өтеді. Машина тігісі үстіңгі жіптің инемен бірге төмен түсіп матадан өтуі, оған шпульдік қалпақшаның жіппен бірге жақындауы арқылы жүргізіледі. Үстіңгі жіп оны иіп әкеліп, астыңғы жіпті іліп әкетеді. Қос жіптің айқасуынан тігіс пайда болады. Кез келген жіптің еркін қозғалып, тігіс жолдарында ілгешектер пайда болмауы үшін жіптердің жоғары және төмен тартылуын реттейді: үстіңгісін жіптің жоғары қарай тартылуын реттегіш арқылы, тігіс астыңғысын пластинкадағы шпульды қалпақшалар винтінің көмегімен жасайды

Машина тігісі үстіңгі жіптің инемен бірге төмен түсіп матадан өтуі, оған шпульдік қалпақшаның жіппен бірге жақындауы арқылы жүргізіледі. Үстіңгі жіп оны иіп әкеліп, астыңғы жіпті іліп әкетеді. Қос жіптің айқасуынан тігіс пайда болады. Кез келген жіптің еркін қозғалып, тігіс жолдарында ілгешектер пайда болмауы үшін жіптердің жоғары және төмен тартылуын реттейді: үстіңгісін жіптің жоғары қарай тартылуын реттегіш арқылы, тігіс астыңғысын пластинкадағы шпульды қалпақшалар винтінің көмегімен жасайды.

1. 
   Челноктік тігістің қасиеті қандай?
   
2. 
   Челнокті тігіс неше жіптен тұрады, жібі қай жерде орналасады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г, стр. 3 – 13.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г,
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г.
   

3. 
   Машина инесінің классификациясы.
   
4. 
   Тігін машинасына сипатама.
   

1. 
   Машина инесінің классификациясы.
   

Тігін машинасының инесі арнайы ГОСТ пен дайындалады. Машина инесінің барлық түрлері төрт нөмерден тұрады. Мысалы: 0052, 0077, 0873.

2. 
   Тігін машинасына сипатама.
   

1022 – 4 класс машинасы пальто және қалың маталардың шетін қайыруға арналған.

1. 
   Ине түрлерін атаңыз?
   
2. 
   Тоқыма полотносын тігуге арналған ине түрі?
   
3. 
   1022 М кл тігін машинасы қандай тігіс түрлерін тігу үшін қолданады?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   

1. 
   Тігн машинасының жөндеу түрлері.
   
2. 
   Тігін машиналарын баптау.
   

Тігін машинасы адам еңбегінің жеңілдететін көптеген машиналардың қатарына жатады. Қазіргі тігін машиналарыматалардың кесінділерін қайып тігіп қана қоймай, сонымен бірге ыдыраған қиықтарды көктеп тігуге, түймелерді қадауға, ілгектер жасауға, жамауға, қайта тігуге және басқа да толып жатқан әр түрлі операцияларды орындағу мүмкіндік береді.

Тігін машиналары мынадай негізгі түрлерге бөлінеді:

Қысып – буатын машиналар;

Мамандырылған машиналар;

Түйме қадауға, бекіткіш жасауға, ілгек көктеуге арналған жартылай автоматты машиналар;

Жүйелеп өндейтін жартылай автоматты машиналар.

Үй жағдайында электр жетегімен жұмыс істейтін тұрмыстық машинаны пайдаланады. Мұндай машина ана ғұрлым тез тігеді әрі қазіргі талапқа сай келеді.

Тігін машинасының жұмыс жасауы машинаны күтіп – баптауға байланысты. Тігін машинасының дұрыс жұмыс жасауы үшін жұмыс басында төмендегідей болуы керек:

1. 
   Тігін машинасының дауысын тексеру;
   
2. 
   Иненің дұрыс орналасуын тексеру;
   
3. 
   Тігін машинасының жіпті өткізуін тексеру;
   
4. 
   Материалға байланысты тігін жібін таңдау;
   
5. 
   Тігін машинасын тазалау және майлау;
   
6. 
   Тігін машинасының тігісн қасиетін анықтау.
   

1. 
   Тігін машинасының жөндеу түрлерін атаңыз?
   
2. 
   Күрделі жөндеу деп нені атаймыз?
   
3. 
   Тігін машинасының майлау және тазалау қалай өтеді?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   

2. 
   Бір және екі инелі машинаның жалпы сипаттамасы.
   

597 класс машинасы синтетика және мақта маталарынан жасалған бұйымдарды тігу үшін арналған. Жылдамдығы минутына 4500 айналу жиілгі. Бұл машинаның ерекшелігі тігіс отырғызылмай тігілу үшін ине де матаның қозғалуына қатысады горизонтальды.

97 - классты машина жібек, мақта, жүн маталарынан жасалған бұйымдарды тігу үшін арналған. Бір инелі, челнок арқылы сырып тігетін машина. Тігіс реттеуші арқылы орташа қалыңдықтағы маталарды тігеді, сэндік тігістерді жүргізе алады, қалаған тігістің ұзындығын таңдап алуға болады.Қолданылатын иненің номері № 90-100, қолданылатын жіптің номері №65. Жылдамдығы минутына 500 айналым. Ремен арқылы жұмыс жасайды.

Кілттік сөздер: рейка, табан, ине, табанды орнату, жіп тартқыш.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   597 м кл. қандай тігістерді орындайды?
   
2. 
   597 М Кл машина, 97 А Кл машинаның айырмашылығы неде?
   

1. О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.

2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г.
   

3. 
   Зигзактік тігіс.
   
4. 
   Зигзак тігісінің құрылымының принциптері.
   

Түйіс тігіс ішкі материалдан қиылған бөлктерді ең аз қалыңдықтағы тігіс түрлерімен қосу үшін қоланылады.тігісті орындау үшін екі бөліктің қиықтары жұқа матаның бетіне төселеді де бастыра тігіледі.

Бүктеме, қосарлы және құлпы тігістері іш кимідерді, арнайы киімдерді немесе астарсыз костюмдерді дайндау кезінде қолданылады.

Шет тігістер. Шет тігістер жағалардың, мойындықтың, өңірлердің, ойындылардың сетінеп кетпеу үшін және әрлеу мақсатында қолданылады. Шет тігістеріне жөрмелеу, бүгу және шеттіктеу жатады..

Жүрмелеу тігу өңірдің, жағаларды, қақпашалардың, қалталардың, белдемшелердің, қаттамалардың жиектерін, жең ұштарын т.б.өңдеу кезінде қоланылады.Бөліктер біріктірілген соң яғни сырып тігілгеннен кейін айналдыру оеперациясы жүзеге асырылады.

Бүгу тігіс ашық және жабық қиықтарға жүргізіледі.Ашық қиықтар бүгу тігісі мойындықтың, ойындылардың, бұймның етегі мен жеіңнің шетін әдіптеу кезінде қоланылады. Жабық қиықтар бүгу тігісі көйлектің, блузкалардың етегін, жеңнің жиегін әдіптеу кезінде қолданылады.

Шеттіктеу тігістін қоланылуы үш түрге бөлінеді:ашық қиықтар, жабық қиықтар және ызбаны жиектеген кезде.

3. 
   Зигзаг тігісінің құрылымының принциптері.
   

1. Зигзаг тәрізді челноктік айқасу машинасы қандай операцияларда қолданады?

2. Зигзаг тәрізді тігін машинасы қандай тігісті орындайды.

Әдебиет:

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г
   

3. 
   Машинаның қызметі.
   
4. 
   Бір жіпті шынжырлы жасырын тігісті айқасудың құрылымы.
   

Тігін машинасы адам еңбегінің жеңілдететін көптеген машиналардың қатарына жатады. Қазіргі тігін машиналарыматалардың кесінділерін қайып тігіп қана қоймай, сонымен бірге ыдыраған қиықтарды көктеп тігуге, түймелерді қадауға, ілгектер жасауға, жамауға, қайта тігуге және басқа да толып жатқан әр түрлі операцияларды орындағу мүмкіндік береді.

Тігін машиналары мынадай негізгі түрлерге бөлінеді:

Қысып – буатын машиналар;

Мамандырылған машиналар;

Түйме қадауға, бекіткіш жасауға, ілгек көктеуге арналған жартылай автоматты машиналар;

Жүйелеп өндейтін жартылай автоматты машиналар.

2. Бір жіпті шынжырлы жасырын тігісті айқасудың құрылымы.

Екі жіпті шынжырлы тігіс екі жіптен құралады – үстіңгі және астыңғы олып бөлінеді. Үстіңгі жіп ине арқылы орналасады, ал астыңғы жіп челноктін ішінен шпулькадан өтеді. Машина тігісі үстіңгі жіптің инемен бірге төмен түсіп матадан өтуі, оған шпульдік қалпақшаның жіппен бірге жақындауы арқылы жүргізіледі. Үстіңгі жіп оны иіп әкеліп, астыңғы жіпті іліп әкетеді. Қос жіптің айқасуынан тігіс пайда болады. Кез келген жіптің еркін қозғалып, тігіс жолдарында ілгешектер пайда болмауы үшін жіптердің жоғары және төмен тартылуын реттейді: үстіңгісін жіптің жоғары қарай тартылуын реттегіш арқылы, тігіс астыңғысын пластинкадағы шпульды қалпақшалар винтінің көмегімен жасайды

1. 
   Қиықтарды торлау тігістердің түрлері және оның қолдануы?
   
2. 
   Екі жіпті шынжырлы айқасудың негізгі принципі.
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   

1. Жартылай автоматты машинаның түрлері.

№25 классты машина Ілмек тесуге арналған жартылай автоматты машина. Костюмдік, көйлектік, мақта, жүн, жібек маталары үшін қолданады. Ілмектің бір шетін торлаудың ені 1-2 мм, ілмектің ені 4-5 мм, ілмектің енінің ортасы 0,5 -1 мм, ілмектің ұзындыгы 9-24 мм дейін. Жылдамдығы минутына 2000 айналым. Иненің номері- №90-100. Ремень арқылы жұмыс жасайды.

1. 
   827 кл. машинаға инені қондыру?
   
2. 
   1095 кл машинаға түймені қондыру?
   

1. 
   О. В. Суворова «Швейное оборудование». Ростов – на – Дону: Феникс, 2000г.
   
2. 
   А. Т. Труханова «Основы технологии швейного производства». Москва: Высшая школа, 2001г.
   
3. 
   И. К. Валышков «Оборудование швейных изделий». Москва: Просвещение, 1994г
   

3. 
   Үтікке жалпы сипаттама.
   
4. 
   Үтіктеуге арналған температура.
   

Бұйымдарды дайындау барысында Ы.Ж.Ө. жұмысының алатын орны ерекше. Ы.Ж.Ө. – көмегімен киімге керек форманы беруге болады. Айырып және қайырып үтіктеуге, бастырып үтіктеу жұмыстарын орындауға болады. Ы.Ж.Ө. – жұмыстары үтіктеу,престеу, бумен өңдеу арқылы жұргізіледі.

Ы.Ж.Ө. қажетті құралдар: үтік столы, қалыптар, ылғалды шүберек.

Ы.Ж.Ө. негізгі талаптары:

1. 
   матаның қасиетіне, құрлысына, түріне қарай үтік температурасын қажетіне қоя білу керек.
   
2. 
   Бұйымның теріс жағынан ылғалды шүберек арқылы үтіктейді.
   
3. 
   Ы.Ж.Ө. –басты параметрлері уақыт, қысым, температура.
   

5. 
   Үтіктеуге арналған температура.
   

Үтіктің табанын үнемі тазалап тұру қажет. Өте жұқа матамен жұмыс істеген кезде үтіктің табанында сырылып кеткен сызықтың болмауын қадағалаған жөн.

Үтіктеп өңдеудің алдында міндетті түрде матаның қалдығын немесе бұрышын алдын ала үтіктеп көру керек екенін естеріңнен шығармаңдар. Сондай-ақ матаға ылғал қалай әсер ететініне назар аударыңдар.

Жылу реттегішті өңдейтін мата түріне байланысты қояды;

Үтіктер алдында үтіктің табанын тексереді, онда күйген дақ болмауы керек. Ылғалды жылумен өңдеуді үтікпен орындағанда негізінен теріс жағынан, ал преспен оң жағынан жүргізіледі.