Xvii ғ. және xviiiғ. басындағы Қазақ хандығы



жүктеу 27,86 Mb.
Pdf просмотр
бет2/2
Дата10.10.2023
өлшемі27,86 Mb.
#43736
1   2
XVII ғ. және XVIIIғ. басындағы Қазақ хандығы

4. Төрт түлік малмен құн төлеген


кісі өлтіру,
мертіктіру,
әйелді зорлау,
соққыға жығу,
«Жеті жарғыда» қылмысты іс-құқық нормаларына үлкен орын бөлінген.
Қылмыс ретіне: 
5. Ауыр қылмыс жасаған адам өлім жазасына кесілген 
қорлау,
ұрлық істеу және тағы басқалары жатқан.
Кінәлілер жасаған қылмыс-деңгейіне сай әртүрлі жазаға кесілген. Бұл жинақта «қанға
қан» заңы сақталды. Өлім жазасының екі түрі болған: дарға асу және тас атып өлтіру.
Сондай-ақ, мемлекет ішіндегі бүлікшілер мен сатқындар өлім жазасына кесілген.


Билер соты барысында екі жақ келісуі бойынша
өлім жазасын құн төлеумен алмастыруға
мүмкіндік болған. Құн төлеу төрт жағдайда
рәсімденген. Олар: егер әйелі күйеуін өлтірсе
және күйеуінің туыстары оны кешірмеген
жағдайда; егер әйел некесіз туған баласын
өлтірген жағдайда; жұбайлар арасындағы «көзге
шөп салушылық» дәлелденген жағдайда; «құдайға
тіл тигізгені анықталған жағдайда». Ал, әкесіне
қол жұмсаған ұл баланы қара сиырға теріс
отырғызып масқаралаған. Ата-анасына дауыс
көтерген қыз баланың жазасын шешесі шешкен. 
6. Қылмыстық істерді билер соты қараған 



7. «Жеті жарғы» ХІХ ғасырдың ортасына
дейін қолданылған
«Жеті жарғыны» қазақ халқы ХІХ ғасырдың ортасына дейін пайдаланып келді. Ал
кейбір заңдар Қазан төңкерісіне дейін қолданылды. Жоғарыда атап өткеніміздей,
біздің заманымызға «Жеті жарғының» түпнұсқасы жеткен жоқ. Алғаш рет орыс
ғалымы Г. Спасский жаппас руының старшыны Күбек Шүкіралиевтің мәліметтері
негізінде «Жеті жарғының»11 үзіндісін 1820-шы жылы «Сибирский вестник»
баспасөзінің бетінде жариялады. «Жеті жарғының» екінші нұсқасы (34 үзінді)
А.Левшиннің зерттеулерінде беріледі. Бұл нұсқалар «Жеті жарғы» жарыққа
шыққаннан кейін 100 жылдан соң халық ауыз әдебиеті жанрында жарияланған.


Назарыңызға рахмет!

жүктеу 27,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау