Топырақтың тозуы және эрозиясы

Топырақтың диградациялану факторы

жүктеу 35,5 Kb.

бет	2/4
Дата	17.01.2022
өлшемі	35,5 Kb.
	#33047

1 2 3 4

Топырақтың тозуы және эрозиясы

Топырақты эрозиядан қорғау үшін
Гидротехникалық шаралар

Топырақтың диградациялану факторы.
1. Топырақ эрозиясы. 1. Ашық әдіспен кен өндіру.

2. Пестициттер. 2. Құрғату мен суландыру.

3. Агротехниканы дұрыс жүргізбеу. 3. Шектен тыс мал жаю.

4. Урбанизация процесі. 4. Қышқылдық жауын шашын.

Топырақ эрозиясы (грекше –бұзамын) дегеніміз оның су немесе желдің әсерінен бұзылуы. Су және жел (дефляция) эрозиясын бөліп-көрсетуге болады. Топырақ бұзатын күші ретінде бірішіден ағатын су, екіншісі ауа қозғалысы болып табылады. Адам қызметі нәтижесінде эрозиялық процестер жылдам бірнеше рет артып кеткен. Мысалы соңғы 50 жылда мұхитқа шайылып келген эрозиялық өнімдер шамамен сегіз есе артқан. Сонымен қатар жел эрозиясы да топырақтың көп бөлігін бұзады. Сондықтан топырақты қорғауда орман өсірудің маңызы зор

өсімдік топырақты тамырымен бекітіп тұрады
су және жел эрозисының күшін төмендетеді.

Су және жел эрозиясы барлық жерлерде орын алады. Жел эрозиясының қарқындылығы жел жылдамдығымен ұзақтығына, кеңісітк ашықтығына тәуелді. Топырақ эрозиясы 2 түрлі болады: 1. Жел эрозиясы: секундына 18-20 м жылдамдықпен қатты жел үргенде ұсақ топырақ ауаға кқтеріліп, жүздеген километрге ұщып кетеді. 2. Су эрозисы: күшті нөсер жауын жауғанда қар күрт еріп, өзен тасқындары немесе тауда жиналған сулар төмен құлап сел болғанда топырақтың құнарлы қабаты жуылып, сай саламен жыралар пайда болады. Жел эрозиясына жеңіл топырақтар құмды және құмдақ көп ұшырайды. Эрозиядан топырақ құнарлығының гумусқа кедейлігі күшейтіледі. Аталған факторлар далада шөлмен шөлейттер әсіресе құмды, топырақ, грунттар тараған жерлерде болады. Топырақты эрозиядан қорғау үшін жер бетінің ерекшелігінің ауа райының жағдайын, эрозиялық құбылыстардың жылдамдығын ескере отырып, мынадй шараларды қолдану қажет: Агротехникалық шаралар: топырақты түріне сәйкес әдіспен жырту, топырақты қорғайтын көп жылдық өсімдіктер егу, мал жайылытаны өрыстерді дұрыс пайдалану, жердің қыртысын аудармай жырту, қалдық шөп тамырларын көлденең кесу. тыңайтқыштарды қолдану егсітік жерлердің айналасына ағаштар отырғызу. Гидротехникалық шаралар: топырақ бетін бетен ағын сулар жумау үшін ағымды тежеп, оның жылдамдығын азайту, қар тоқтату.

жүктеу 35,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4