Технологиясы

Ғимараттар мен құрылымдарды жіктеу және негізгі бөліктері

жүктеу 9,83 Mb.

Pdf просмотр

бет	12/256
Дата	12.11.2023
өлшемі	9,83 Mb.
	#44277
түрі	Білім беру бағдарламасы

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 256

Nesterenko-E-lektrlik-montazhdau-zh-my-stary-tehnologiyasy-.-O-u-raly-

2.2. Ғимараттар мен құрылымдарды жіктеу және негізгі бөліктері
Қоғамның материалдық және мәдени қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін
салынатын нысандар құрылымдар деп аталады. Геометриялық белгісі
бойынша оларды: көлемдік (барлық түрдегі және мақсаттағы ғимараттар),
аудандық (спорт алаңдары, қойма аумақтары) және сызықтық (жолдар, әуе
электр беру желілері, сыртқы құбыр жолдары).
Жоспарланған аумақ бөлігінен жоғары орналасқан ғимараттар жер үсті
ғимараттары деп аталады (эстакадалар, жолдар, мұнаралар), жоспарлы
белгісінен төмен – жер асты (жертөлелер, кабель желілері) және тереңдікті
(құдықтар, ұңғымалар) деп аталады.
Құрылымдардың айтарлықтай бөлігін ғимараттар құрайды, олар негізінен
адамның қызметі үшін қажетті бөлмелерінің болуымен сипатталады.
Тағайындалуы бойынша ғимараттар тұрғылықты, қоғамдық, өндірістік, ауыл
шаруашылық және қойма ғимараттары болып бөлінеді. Қоғамдық
ғимараттарда балалар мекемелері, оқыту мекемелері, сауда орындары,
медициналық, мәдени, спорттық және т.б. мекемелер жатады.
ҚНжЕ ғимараттар мен құрылыстарды қабаттар санына байланысты
жіктеуді де қарастырады: өндірістік ғимараттар бір қабатты және көп қабатты,
азаматтық ғимараттар – бір қабатты, аз қабатты (2-3 қабат), көп қабатты (10
қабатқа дейін) және биік (10 қабаттан артық) болып жіктеледі.
Сыртқы қабырғаларының материалы түрі бойынша тас (табиғи және
жасанды тастан), ағаш немесе аралас ғимараттарға жіктеледі.
Салмақ түсірмейтін негізі бойынша салмақ түсірмейтін сыртқы және ішкі
қабырғалары бар, қаңқалы және аралас (мысалы, салмақ түсірмейтін сыртқы
қабырғалары бар және ішкі қаңқасы бар) түрлерге жіктеледі.
Отқа тұрақтылығы бойынша ғимараттар мен құрылыстарды бес дәрежеге
жіктейді, ол пайдаланылатын материалдардың тұтану тобымен және негізгі
құрылыс құрылымдарының отқа тұрақтылығы шегімен анықталады. Атап
айтқанда, жанбайтын құрылымдар кірпіш пен бетоннан, қиын жанатындар –
қиын тұтанатын жанбайтын қаптамамен қорғалған материалдардан жасалады
(мысалы, ағаштан жасалған, сылақпен қапталған қабырға).
Кез келген ғимарат немесе құрылыс белгілі қызметтер атқаратын
құрылымдық элементтерден құралады. Олардың ішіндегі ең бастылары
іргетас, қабырға, тіреу, жабындар, шатыр, қалқалар, басқыштар, терезелер,
шамдар және есіктер болып табылады.
Іргетас
— бұл жер асты құрылымы, ол ғимараттың оның негіздемесіне,
яғни топыраққа түсетін жүктемесін қабылдайды. Іргетастың топыраққа
түсетін жазықтығы табан деп аталады, ал табаннан жер бетіне дейінгі
қашықтық - іргетасты салу тереңдігі деп аталады.
Қабырғалар
- ғимаратты ішкі кеңістіктен (сыртқы) немесе көршілес
ғимараттардан (ішкі) бөледі. Олар жабыннан және шатырдан өз салмағынан
басқа жүктемеді қабылдайтын және оны іргетасқа беретін
салмақ
түсірмейтін
; өзінің салмағы мен жер әсерінің жүктемесін қабылдайтын және
оны іргетасқа беретін
өздік салмақ түсірмейтін
; қаңқаға сүйенетін немесе бір

25
қабат шегінде өз салмағын қабылдайтын
салмақ түсіретін
болады. Отқа
тұрақты және біреу қабырға
брандмауэром
деп аталады.
Тіреулер
деп жабын мен шатырды (кейде қабырғаларды) ұстап тұратын
және олардан түскен жүктемені іргетасқа беретін бағандар немесе тіреулерді
айтады.
Жабындар
деп ғимаратты биіктігі бойымен бөлетін құрылымдарды
айтады. Олар қабырғалар мен тіреулердің жүктемелерін қабылдайды және
бұдан басқа ғимараттың кеңістіктік қаттылығын қамтамасыз етеді. Орнату
орнына тәуелді жабындар жертөлелік, қабат аралық және шатырлық болып
бөлінеді.
Шатыр
ғимараттың немесе құрылыстың оны сыртқы атмосфералық
әсерден қорғайтын сыртқы бөлігі. Шатырдың су өткізбейтін қабатын
қабықша, ал шатыр мен шатыр жабыны арасындағы кеңістіктікті шатыр асты
деп атайды. Қазіргі құрылыста шатыр астын көбінесе шатырмен біріктіреді.
Қалқалар – қабаттарды жеке бөлмелерге бөлетін ішкі қабырғалар. Олар да
қабырғалар секілді салмақ түсірмейтін, салмақ түсіретін болып қабылдайтын
жүктемесінің сипатына байланысты жіктеледі.
Баспалдақтар -
қабаттар арасындағы қатынасу үшін арналады және
негізінен қабырғалармен қоршалған бөлмелерде – баспалдақ аралықтарында
орналасады.
Терезелер
ғимаратты табиғи жарықтандыруға және оларды желдетуге
арналады. Егер ғимаратты жарықтандыру немесе желдету үшін терезелер
жеткіліксіз болса (сурет галереясы немесе өндірісі шаңды цехтер),
жабындарға шамдар – шыныланған жылжымалы жақтаулары бар үлкен
ойықтар жасалады.
Есіктер
бөлмелер арасында қатынасуға (ішкі) немесе бөлмелер мен
сыртқы кеңістік арасындағы (сыртқы) қатынасуға арналған түрде болады.
Өнеркәсіптік, қойма және басқа да ғимараттарда құрылғылар мен
материалдарды жеткізу үшін қақпалар қарастырылады.
Ғимараттың құрамына сонымен қатар басқа – балкон, кіреберіс және т.б.
енеді.
Ғимараттар
мен
құрылыстарды
жобалау
барысында
жасанды
жарықтандыру мен жылыту, желдету, ауаны кондициялау, газбен қамту,
ыстық және суық сумен қамту, кәріз және т.б. мақсатта әр түрлі санитарлық-
техникалық құрылғылар қарастырылады.

жүктеу 9,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 256