Тақырыбы: Байланыс жасау
2.Қарастыратын сұрақтар:
1)Ұйым жəне орта арасындағы байланыс жасау
2)Ұйымның деңгейлері мен бөлімшелері арасындағы байланыс жасау
3)Байланыс жасау процесі, адамның өзара ақпарат алмасуы(процесі)
4)Адамдар арасындағы байланыс жасау
5)Ұйымдық байланыс жасау
3.Дəрістің мақсаты: Дəріс бойынша берілген тақырыпты толықтай
қарастырып, студенттерге түсінікті етіп мəлімет беру.
4.Дəріс мазмұны:1.Ұйымда жəне жеке адамдар жетістікке жету үшін тиімді
байланыс жасауға тиісті.Тииімді байланыс жасайтын басшы , тиімді жұмыс
жасайды.Олар байланыс жасау процесінжете түсініп ауызша жəне жазбаша
ақпарат бере алады жəне ақпарат алмастыруға ортаның қандай əсер ететін
біледі.
Тұтынушылар мен ұйымдар жарнама арқылы жəнне товар нарыққа қарай
қозғалатын, басқа бағдарламалар арқылы байланыс жасайды.
2.Хабарлаушы –ұйым ішінде тік байланыс жасау ретінде деңгейден-деңгейге
жылжиды. Ол жоғарыдан төмен қарай жеткізіледі жəне ұйымға төменнен
жоғары қарай жеткізетін ақпараттар қажет.Жоғарыдантөмен қарай
бұйрықтар, мəселелер, тапсырмалар жеткізуу, төменнен жоғары қарай-
ақпараттар, мəселелер, мақсатының орындалуы жөніндегі, нарықтағы
өзгерістер жөнінде, ұйымдағы өзгерістер, идеялар, ұсыныстар
жеткізіледі.Ұйымның бөлімшелері өзара байланыс жасап бір-бірімен ортақ
мүддеге жетуге көмектесуі тиісті.Бұл көлденең байланыс арқылы іске
асырылады.
3.Байланыс жасау процесінің негізгі мақсаты хабардың түсініктілігін
құамтамсыздандыру.Байланыс жасау процесінің 4 негізгі элементтері
болады: 1) Жіберуші – идеалар ойлап шығарып, ақпарат жинап хабарларды
жіберетін адам.
2) Ақпарат – символдың көмегімен түсінікті түрге енген ой.
3) Арна – хабар беру құралы.
4) Алушы – хабар арналған жəне оны талдайтын адам.
Байланыс жасау кезіндеақпарат жіберуші мен алушы бірнеше өзара
байланысты процестерден өтеді:
1) Идеяның п/б.
2) Ойды символдар арқылы жұмыс бақылайтын арна таңдау;
3) Ақпаратты жіберу
4) Ойджы символдар арқылы түсіну, тəржімелеу
Ақпаратты жіберуші адамқандай ақпарат жіберу керек екенін шешеді.
Кит Дейвис бұл кезеңнің ерекше маңызын есекреді, шамлаы хабар оны
жақсы қағазға басқанмен немесе қатты дауыстап айтқанмен жаөсармайды –
деп түсіндіреді .
Жіберуші символдың түріне лайық арна таңдауға тиісті.Арна идеяға сəйкес
болмаса ақпарат алмастыру тиімділігі төмендейді.Хабар жеткеннен кейін
алушы хабар жіберушінің сиимволының алушының ойына
айналады.Тəржімелеу дұрыс өткенін білу үшін алушы идеяны түсінгенін
көрсетіп , жіберуші күштен əрекетті жасауғеа тиісті.
Кері байланыс жəне кедергілер. Кері байланыс кезінде жіберуші мен
алушы орын алмастырады.Алушы жіберушіге айналады жəне хабар
алмастырудың барлық кезеңнен өтеді.Өзінің жауабын алушының ролін
ойнайтын жіберушіге жеткізеді.
-Апарат алмастыру маманы Филмен Люнс – кері байланыс естіген ,оқыған,
көрген хабарды жіберушіге қайтарылатын іс-əрекет , ол хабарды түсіну оған
сену, жаттау,келісу деңгейі жөнінде куəлік етеді – деп жазады.
Шу дегеніміз - хабар алмастыру тілінде хабардың мəнін өзгеруін
əсерлейді.Байланыс жасау процесіне кедергі келтіретін шу көздері əр- түрлі
болады.Шуды қабылдаудың əр- түрлі əсерлерінен хабардың мəні өзгеріске
ұшырауы мүмкін. Шу көп болса, хабар алмастырудың тиімділігі төмендейді.
4.Адамдар арасында байланыс жасаудың кедергілері – қабылдауға
байланысты кедергілер. Адамдар болып жақан оқиғаға оны қалай
қабылдауына байланысты əрекет жасайды. Адамдар бір ақпаратты өздерінің
тəжірибелеріне байланысты əрүрлі қабыдайды.Адамның əлуметтік
көзқарасары олардың əлуметтік қабылдауына жəне мінез-құлқына əсер етуі
мүмкін.Адамның ақпарат алмастырғанда алған оң жəне теріс əсерінен
олардың кездесуінің жиілігі жəне қарым-қатынасының силі өзгеруі
мүмкін.Басшы басқалармен сөйлескенде жақсы əсер қалдыруы керек, əйтпесе
оның ақпараты азайып қалады. Сенбеушілік өзін-өзі қорғау, қарсы
атмосферасының қалыптасуы мүмкін.Бір – бірімен сеніділік орнаған
атмосферада ақпарат ағымы күшейеді, дəлдігі өседі.Егер басшы ашық, адал
болса қорғауындағы адамдарда сондай болады.
Симантиалық кедергілер – сөздер əртүрлі адамдарға əртүрлі мағынаға беруі
мүмкін.
Сөзден өзге кедергілер - адамның көзқарасы, бет құбылысы, күлімсірегені,
дауыс интонациясы – сөзден өзге байланыс жасау.
Кит Дейвистің айтуынша тыңдаудың 10 ережесі :
1) сөйлесуді тоқтату;
2) адамдарға өзін еркін ұстауға мүмкіндік беріңіз;
3) тыңдауға дайын екенін көрсету;
4) көңіл бөлетін нəрселерді жааасама;
5) сөйлеп оырған адамның көңіл күйіне ортақтасу;
6) өзімді болу;
7) өз мінезін тежеу;
8) сынамау, ұрыспау;
9) сұрақ қойыңыз;
10) сөйлесуді тоқтатпаңыз.
Қарым қатынасты жетілдіру :1)Идеяны анықтап алу ;
2)Симантикалық мə селелерді ескеру ;
3)Дəл сөздерді қолдану, сонда нəтижелері
нақты болады
4).Өз жүріс- тұрысыңызға, қимылға , интонацияға көңіл аудару , əйтпесе
қарама-қарсы сигнал жүруі мүмкін;
5)Өзіңізді ашық ұстау;
6)Жұмыс нəтижелерін ерте бақылау, ашық есік саясаы;
5.Ұйымдастырушылық байланыс жасау.Сире фирмасының басшысы Артур
Вуд істі ұлғайудың тек бір əдісі бар – ол ақпарат алмастыруды жақсарту
деген.Оның фирмасы өзінің товар өткізу көлемін жылына 5 миллиардтан 15
миллиардқа дейін көтерген.
Хабар алмасудың кедергілері – хабардың мəнінің өзгертудің себептері:
əдейі, əдейі емес, хабарды сүзу (фильтарция).
Басқару статусының əртүрлігі – мəселелер жөнінде ақпарат берілмейді,
басшының естігісі келгенін ғана айтады, жазалаудан қорқады.Ақпарат
берудің ппайдасыздығын сезіну – жоғарыдан келген ақпаратты тыңдап ,
төменнен кеген ақпаратқа көңіл аудармау , ақпараттың өте көптігі.
Ұйымдағы байланыс жасауды жетілдіру – ол үшін басшы ақпаратты
басқаруға тиісті жəне қарауындағы адамдардың жұмыстарының
өзінсізбасшыларының ақпаратқа деген қажетілігін ескеруге тиісті.
Басшы жиналыс, кездесулер өткізеді ақпарат алу , тарату үшін кері
байланыс жүйесін орындайды. Адамдарды ұйымның бір бөлімшесін екінші
бөлімшесіне ауыстырады.
Адамның пікірін сұрайды , ол үшін сұраныс жинайды, сенім телефон
қояды.Басшылар мен қызыметкерлер кездесіп мəселерді талқылайды.Сапа
үйірмелерін
Өзін - өзі тексереін сұрақтар:1.Байланыс жасау порцесі қалай орындалады?
2.Байланыс жасауғаа қандй кедергідер əсер етеді?
3.Шу дегеніміз не?
Қолданылатын əдебиеттер:
1.Чудновский А.Д., Жукова М.А. Менеджмент туризма.- М.:Финансы
2002.
2.Зорин И.В. Менеджмент персонала. ППланирование карьеры в туризме:
учебник М: Риа,1998. М.
3.Ильина Е.Н. Туроперейтинг: организация деятельности. М., 2001.
4.Кабушкин Н.И. Основы менеджмента. – М., 2004.
5.Кабушкин Н.И. Менеджмент туризма. Минск, 1999.
6.Кабушкин Н.И. Менеджмент гостиниц и ресторанов. Минск, 2001
Тақырыбы:Ұйымдастыру, тəртіп беру жəне заңды билік.
2.Қарастыратын сұрақтар:
1)Тəртіп беру, жауапкершілік, заңды билік
2)Сызықтық, жəне шабтық заңды билік
3)Заңды билікті таратуды тиімді ұйымдастыру
3.Дəрістің мақсаты: Дəріс бойынша берілген тақырыпты толықтай
қарастырып, студенттерге түсінікті етіп мəлімет беру.
Достарыңызбен бөлісу: |
