Тақырыбы: Delphi ортасы жайлы түсінкте .
Тақырыптың мақсаты: Delphi ортасы жайлы түсінктемені қалыптастыру.
Delphi – Паскальдың алгоримтдік тіліне негізделген және Windows жүйесінде жұмыс істеу үшін жасалынған программалаудың визуалдық тілі. Delphi-де программа жасаудағы жұмыстың үлкен бөлігі компоненттерді таңдауға келіп тіреледі, оларды экранда тышқан көмегімен орналастыру және осы компоненттердің қасиеттерін анықтау болып табылады. Яғни, Delphi жүйесінде негізгі жұмыс визуал компоненттер кітапханасы арқылы жүзеге асырылады. Компоненттер панелі Standart, Additional6 System 32 т.б. қосымша беттерден тұрады. Бұл беттердің әрқайсысының өзіне тән атқаратын қызметі бар. Компоненттер панелінен формаға оқиғаларды өңдеуіш процедуралар тудыратын түрлі компоненттер орнатылған программа. Нәтижесін форма терезесінде көрсету Delphi-де визуал прграммалардың ең түйінді негізі. әсіресе ол үшін компоненттер панелінің Standart бетінде орналасқан мәтіндермен жұмыс істейтін TEdit, мәтін енгізетін TLabel және командалық TВutton кнопкалары жиі пайдаланылады.
Формаға орнатылған Label,Edit компоненттерінің Caption, Text қасиеттеріне мәндер меншіктеу Pascal тіліндегі жазба өрістерімен жұмыс жасауға ұқсайды. Алдымен объект атауы жазылады. Сонан соң нүктеден кейін қасиет атауы жазылады.
Мысалы: Label 1. Caption:=’Алғ.қос’Edit 1 өрісіне енгізілетін қарапайым мәтінді Label 1 өрісіне шығаруға да болады. Олүшінқұрылатынпроцедураденесі
var S:string;
begin
S:=Edit 1. Text;
Label 1. Caption:=S;
end;
мысалы: y=5x+17/2; x-кез-келген сан
1. Delphi-де форма және онда орналасқан компоненттер объект ретінде қарастырады. Программа құру барысында объект аты жазылып соңына нүкккте қойылғанда жүйе автоматты түрде олардың тізімі жазылған терезе шығарады. Форма және онда орнатылған компоненттердің қасиеттерін орнату.
Компонент
|
Қасиет
|
мән
|
Form 1
Edit 1
Label 1
Button 1
|
Font
Caption
Text
Caption
Font 1
Caption
|
Time New Roman,14
Функция
{босету}
{босету}
Time New Roman,14
Пуск
|
2. Button 1 компонентіне тышқанмен екі рет шертеміз. Onclick өңдеуіш процедураның мәтіні көрінеді.
procedure TForm 1. Button 1 Click (Sender:Tobject);
var x:string; y:real;
begin
x:=Edit 1. Text;
y:=5*strToFloat(x) +17/2;
Label 1. Caption:='функцияныңмәні' + # 13+ FloatToStr(y);
end;
Мұндағы #13 арнайыкод, яғни одан соң жазылған мәтін өрістің келесі жолынан басталады.
3.F9 пернесін басу арқылы бағдарламаны іске қосамыз экран бетінде жаңа форма пайда болады. Edit 1 өрісінде x-тің орнына кез-келген сан беріп, пуск кнопкасын шертеміз. Label 1 өрісінде форма нәтижесі пайдаболады.
Бағдарламаны сақтау үшін File→Save all командасыберіледі. Ашылған сұхбат терезеден кнопкасын басып, жаңа бума құрамыз. Осыбумаға Unit 1.pas файлынжәне Project 1.dpr файлынсақтаймыз. Автоматты түрде тағы үш файл пайда болады. Файлдарға ат беріп, Unit 1 атауынан алғашқы U әріпі қалдырылады және сол сияқты Project 1 атауынан Pr әріпі қалдырылады.
Мысалы: алдынғы мысалды сақтау үшін жасалып жатқан жұмысқа байланысты ат береміз. Яғни, UFunc.pas
PrFunc.dpr
Жасалған қосымшаның Delphi орнатылмаған компоненттерде жұмыс жасау үшін жобаны.exe файлын құрамыз. Бұл .ехе файлы арқылы Delphi-дііске қоспатан программамен жұмыс істеуге болады. .ехе файлын құру үшін Project→Build all командасыберіледі.
Delphi-дің негізгі ерекшеліктерінің бірі программа формада орнатылған компоненттердің оқиғаларын өңдеу іш процедуралар ретінде құралады. Әрбір компоненттің өзіне тән қасиетері, әдістерімен оқиғалары бар. Оларды құрылатын программаның алдын-ала үзіндісідеп есептеуге болады. Яғни, берілген компоненттер программа көлемін азайтып, құруды жеңілдетеді.
Мысалы: компоненттер панелінің System бетіне орналасқан Ttimer компонентін пайдаланып, форма бетінде жүріп тұрған электрондық сағатты көрсету қажет болатын.
1. Жаңа проект ашып, формаға Timer 1, Label 1 компоненттерін орнату керек.
2. Команданың қасиеттеріне келесі мәндерді меншіктейміз.
Компонент
|
Қасиет
|
мән
|
Timer 1
Label 1
|
Enabled
Interval
Caption
Widht
Height
Left
Top
|
True
1000
<бос ету>
120
60
100
60
|
3.Timer 1 компоненттері Windows-тың жүйелік таймері. Ол қажетті мәліметті милисекунд қлшемімен беріп отырады. Таймерді іске қосу үшін оның Enabled қасиетіне true мәні, нақты уақытты бөліп беруді орындайтын Interval қасиетіне 1сек=1000 милисек мәні меншіктелген.
4.Жалпы TTimer компоненті өңдейтін оқиға біреу ғана. Ол onTimer оқиғасы. Редактор терезесінде сәйкес өңдеуіш процедураны шығару үшін Timer 1 компонентін екі рет шертеміз. Келесіпроцедураларөңделеді:
Procedure TForm1.Timer1. Timer (S:T):
Var Date Time: TDate Time;
Begin
Date Time:=Time;
Label 1.Caption:=TimeToStr (Date Time);
End;
Сол сияқты басқада компоненттерді пайдалану арқылы Delphi-де көптеген программалармен жұмыс істеуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
