23
Бұл компоненттің оқушылардың меңгеруіне қиын болса да,
маңызды дүниетанымдық мағынасы бар. Алғашында бұл туралы
мәліметтер информатика курсында қолданбалы сипатта болуы, ең
алдымен қолданушының қажетіне жарауы, оған жеке машинаның
мүмкіндіктерін бағалауға немесе әртүрлі компьютерлі салыстыруға
кемектесуі тиіс деп есептелінген.
4. ЭЕМ-нің мүмкіндігін және қолдану ауқымын, компьютерлен-
дірудің әлеуметтік әсерін елестету.
Компьютерлік сауаттылықтың бұл компонентін қалыптастыру
информатика курсының негізгі міндеті болып табылмайды, себебі ол
оның шегінен шығып кетеді. Оқушыларға бірқатар оқу пәндерінен
әртүрлі мәселелерді шешуде компьютерді практикалық қолдану
процесінде, еңбектің ұтымдылығын арттырудағы ЭЕМ-нің қолданылу
ауқымы мен рөлі туралы ашып айту мақсатқа сай келеді. Мектеп
компьютерін оқушылар математика, физика, химия пәндерінде
есептеу жұмыстары, оқу эксперименті мәліметтерін талдауда және
зертханалық жұмыстарды жүргізудегі заңдылықтарды іздеуде,
алгебра курсында функцияны зерттеуде, математикалық модельдерді,
физикалық, химиялық, биологиялық және басқа құбылыстар мен
процестерді құру мен талдауда қолдануы мүмкін. Оқушылар арнайы
ЭЕМ-ді география, тарих және басқа да гуманитарлық пәндерде
ақпараттық жүйе, мәліметтер қоры, автоматты анықтама ретінде
қолдануларына болады [2].
Пәнді мектепке енгізудің алғашқы кезеңінде пайда болған
компьютерлік сауаттылық түсінігі бұл күнде де әдістемелік
әдебиеттерде белсенділігін жойған жоқ. Жоғарыда айтылған
қысқартылған
төрт
компоненттен
тұратын
компьютерлік
сауаттылықтың құрылымы белгілі төрт, яғни қарым-қатынас,
багдарламалау, құрылғы, қолдану сөздердің жиынтығы ретінде
көрсетілуі
мүмкін.
Компьютерлік
сауаттылықтың
барлық
компоненттері сақталғанның өзінде олардың біріне аса көп көңіл
аудару информатика пәнін оқытудың мақсатын елеулі өзгеріске
ұшыратады. Мәселен, егер қарым-қатынаста болу компоненті үстем
бола бастаса, онда курс айрықша қолданбалы болады да,
компьютерлік
технологияларды
меңгеруге
бағытталады.
Бағдарламалау компоненті үстем болғанда курстың мақсаты
бағдарламалаушылар дайындауға алып келеді және т.с.с.
24
1.5.3. Оқушылардың компьютерлік сауаттылығы және
ақпараттық мәдениеті
Мектептегі «Информатика және есептеуіш техника негіздері»
пәнінің алғашқы бағдарламасының әдістемелік тұжырымдамасы
байқау оқу құралын жасаумен шектелді. Сонан соң бағдарламаның
екінші түрі өңделіп жарияланды. Бұл жаңа бағдарлама мектепте
информатика саласынан білім беру мазмұны мен мақсатының
дамуында ерекше орын алды және тарихқа «Информатика және
есептеуіш техника негіздері» мектеп пәні бағдарламасының
«машиналық» нұсқасы ретінде енді [2, 37].
«Информатика және есептеуіш техника негіздері» пәнінің
алғашқы бағдарламасы жарияланғаннан бастап бір жыл өткен соң,
мектепте
информатиканы
оқытудың
мақсаты
компьютерлік
сауаттылықпен шектелмейтіндігіне көз жеткізілді.
Белгілі «компьютерлік сауаттылық» түсінігімен қатар жаңа
бағдарламада алғаш рет жаңа ұғым «оқушылардың ақпараттық
мәдениеті» ұғымы пайда болды. Сайыстық бағдарламаларда
жобаланған «Информатика және есептеуіш техника негіздері» пәні
оқушыларда:
• практикалық іс-әрекеттерде пайда болатын есептердің
сауатты қойылуы, оларды ЭЕМ көмегімен шешу дағдыларын;
• қойылған
есептердің
формалды
жазылу
дағдылары,
математикалық модельдеу әдістері туралы қарапайым білім және
қойылған есептердің қарапайым математикалық модельдерін құру
икемділігін;
• негізгі алгоритмдік құрылымдарды білуі және білімдерін
есептердің математикалық моделъдері бойынша оларды шешу
алгоритмін құру үшін қолдану шеберлігін;
• ЭЕМ-нің құрылғылары мен жұмыс істеуі туралы түсінік және
құрылған алгоритм бойынша жоғары деңгейдегі бағдарламалау
тілдерінің бірінде ЭЕМ үшін бағдарлама құрудың қарапайым
дағдыларын;
• практикалық есептерді ЭЕМ көмегімен шешу нәтижесін
сауатты түсіндіріп беру және осы нәтижелерді практикада қолдану
шеберлігін қалыптастыруы тиіс.
Бұл
талаптардың
төмен
дәрежеде
жүзеге
асырылуы
оқушылардың компьютерлік сауаттылығының бірінші деңгейіне жету
міндеті, ал толық қамтылуы оқушыларды ақпараттық мәдениетке
(АқМ) тәрбиелеу болып табылады [2,37].
25
Келтірілген түсініктемелер, ақпараттық мәдениет ұғымы
компьютерлік сауаттылылықтың жаңа және алдыңғы ұғымдары
біршама кеңейтілген компоненттерінен құрылғандығын білдіреді.
Сондықтан «ақпараттық мәдениет» ұғымына енетін барлық
жаңа түсініктер ЭЕМ көмегімен есеп шығаруға арналған
математикалық модельдеу әдістерін қолдану мәселелеріне ерекше
қатысты болады. Практикалық есептерді шешудің барлық кезендерін
қарастыру әрекеті мен математикалық модельдеу әдісі туралы
алғашқы мәліметтерді мектептің білім беру мазмұнына енгізу көптен
бері ғалымдар мен әдіскер-математиктердің басты мақсаты болып
келеді. Оқушыларға оның мазмұнын пайдалы және көрнекі түрде
ашуға мүмкіндік беретін, бірақ әдістемелік өңдеуге оңай
берілмегенімен, жаратылыстану ғылымының бұл бөлімі өте
қызығарлық білім мен дүние танымдық күшке ие. Міне, сондықтан
математикалық модельдеу идеясын бейнелеуге тырысуды біз мектеп
«Информатика және есептеуіш техника негіздері» пәнінің алғашқы
бағдарламасынан табамыз [2,32 6-б.].
Жаңа бағдарламада тағы да бір мақсаттың кеңеюін
көрсетейік – компьютерлік сауаттылық компоненті бұрынғы
редакцияда ЭЕМ-мен «қарым-қатынас» дағдыларын дамыту болса, ал
жаңа жүйеде «қазіргі заманғы ақпараттық жүйелердің негізгі
түрлерін жетік пайдалану» және «осы жүйелердің қызметі негізіне
жататын негізгі принциптерді түсіну» дағдыларымен сәйкес келеді.
Бұл кезеңде мектептің информатика курсының мазмұнды-
әдістемелік саласы ретінде ақпараттық технологиялар бөлімін
тұрақтандыру мақсатында жүмыс істейтініміз белгілі.
Информатика саласынан оқушыларға білім беру мақсатының
даму эволюциясын схема түрінде былай белгілеуге болады:
АлгМ
КС
АқМ
?
Тізбектің соңындағы сұрақ белгісінің сақталуы толық түсінікті.
Оқушылардың
ақпараттық
мәдениетінің
бағдарламаның
«машиналық» нұсқасымен бірге енгізілген жаңа түсінік сол уақытта
жарияланған компоненттердің қатарына тұйықтала алмады, бұл оқыту
мақсатының дидактикалық сипаттамасына қарама қайшы келеді.
Сонымен бірге, «ақпарттық мәдениет» термині мектепте
білім берудің информатика саласындағы мақсатымен ұзақ теңестіруге
керекті жеткілікті ойдағыдай тұжырымдау тапты.
Ал қазірггі кезеңде ақпараттық мәдениетті қалыптастыру
қажет екені белгілі болып отыр.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз не ?
Достарыңызбен бөлісу: |
