114
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi. &зара белсендiлiктi арттыру.
Базалыћ бiлiм.
Базалыћ бiлiм.
Базалыћ бiлiм.
Базалыћ бiлiм.
Базалыћ бiлiм. Алдыѓѕы тарауларда айтылѕан, 1916
жылѕы џлт-азаттыћ ћозѕалысты басып-жаншу барысында
патша кiметiнiѓ жљргiзген зџлмат саясаты жќне 1928—
1933 жылдарда жљзеге асћан саясат салдарынан ћазаћ
халћыныѓ республикадан жаппай кшiп кетуi туралы
маѕлџматтар.
Тiрек џѕымдар.
Тiрек џѕымдар.
Тiрек џѕымдар.
Тiрек џѕымдар.
Тiрек џѕымдар. Классикалыћ жќне жљйелiк кшi-ћон,
эмиграция, кшiп келу (иммиграция), Ћазаћ диаспорасы
жќне ирредентасы, диаспорология ѕылымы.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар. Дљниежљзiнiѓ
саяси картасы, ХХ ѕасырдыѓ ортасына дейiнгi кезеѓдегi
Ћазаћстанныѓ картасы. Кесте — «Ћазаћтар: Ћанша? Ћай-
да?». Карта-сџлба, тiрек сџлбалар.
Сабаћтыѓ жоспары
Сабаћтыѓ жоспары
Сабаћтыѓ жоспары
Сабаћтыѓ жоспары
Сабаћтыѓ жоспары
1. Диаспорология ѕылымы ненi зерттейдi?
2. Ћазаћ диаспорасы џѕымы жќне оныѓ пайда болуы.
3. Ћазаћ ирредентасы џѕымы жќне оныѓ ћалыптасуы.
Мџѕалiм таћырыпћа тљсiнiктеме бередi, оныѓ Ћазаћстан
тарихы курсында жаѓадан оћытылып отырѕанын айтып,
таћырыпта ћаралатын мќселелермен таныстырады. Сџ-
раћтар ћойып оћушылардыѓ логикалыћ ойлау жљйесiн
дамытуѕа ойтљрткi жасайды.
1. Оралмандар џѕымы ненi бiлдiредi?
2. Ћазаћстаннан басћа мемлекеттерге ћоныс аударушылар бар ма?
Ћандай џлт кiлдерi жќне нелiктен?
3. 1916 жылы — 1928—1933 жылдары ћазаћтардыѓ шетелге
ћоныс аударуыныѓ басты себебi неде?
Мџѕалiм оћушылардыѓ жауабын тыѓдап, ћорытынды
жасайды.
1. Бiрiншi таћырыпша диаспорология џѕымына тљсiнiк
беруден басталады. Диаспорология ѕылымыныѓ тљсiнiгi
таћтаѕа жазылады. Осы тiрек џѕым тараудаѕы барлыћ
сабаћтарда ћолданылады.
Оћушыларѕа картадан ћазаћтар орналасћан елдердi атап
крсету џсынылады.
Мџѕалiм оћушылардыѓ назарын термин сздерге ауда-
рып, оћулыћтан диаспорология, диаспора, ирредента,
115
миграция, эмиграция, иммиграция сздерiнiѓ маѕынасын
оћып, дќптерге жазуларын тапсырады.
Барлыћ сынып оћушыларыныѓ белсендiлiгiн арттыру
маћсатында дамытушылыћ сџраћтар ћойып, мќселенiѓ
мазмџнын ашуѕа болады:
1. Ћазаћтар кбiрек шоѕырланѕан шетелдердi атаѓдар.
2. Ћазаћстанныѓ шетелдермен ћарым-ћатынас жасауына ћазаћ
диаспорасыныѓ ыћпалы бар ма?
3. Ћайсы елдегi диаспора белсендiлiк танытып отыр?
Ћазаћ диаспорасыныѓ ћалыптасуы, базалыћ бiлiмге
сљйене отырып наћты деректер арћылы тљсiндiрiледi.
Мџѕалiм ќѓгiмесiнде назар аударатын мќселелер:
— Мќжбљрлiк кшi-ћон (1960 жылѕа дейiн).
— Еркiн кшi-ћон (1960 жылдан кейiн).
— Жаппай сипат алуы.
— Жекелеген адамдардыѓ орын ауыстыруы.
Оћушылардыѓ мќжбљрлiк кшi-ћон туралы тљсiнiктерiн
наћтылай тљсу љшiн, 1916 жылѕы оћиѕаѕа байланысты пат-
ша кiметiнiѓ жазалау саясаты жќне 1931—1933 жыл-
дардаѕы аштыћ салдарынан ћазаћтардыѓ Ћазаћстаннан тыс
жерлерге жаппай кшуi туралы деректер келтiруге немесе
оны љйден орындап келуге беруге болады.
Этнос туралы
бiлiм жљйесiн
ћалыптастырады
Мќдениетi
Дќстљрi
Тџрмысы
Саны
Жас-жыныстыћ ћџрамы
Кќсiби ћџрамы, т.б.
Диаспорология
Ћандай да бiр
халыћтыѓ тарихи
Отаны шегiнен тыс
жерге орын тебуiн
бiлдiретiн џѕым
Орналасу
Ћалыптасу себептерi
Кезеѓдерi
Баѕыттары
Тарихы
&зге мќдени этникалыћ ортаѕа бейiмделуi
&мiр сљру ќдiстерi
116
Егер 1926 жылѕы санаћ бойынша басћа республикаларда
314 мыѓ ћазаћ тџрѕан болса, 1934 жылы олардыѓ саны
794 мыѓѕа жеттi. Мысалы, 1926—1939 жылдар аралыѕында
ћазаћтар саны: Ресейде — 2—3 есе, Ћырѕызстанда 10 есе
кбейдi. Таћырыпшаны 1997 жылѕы 11 шiлдедегi «Ћазаћ-
стан Республикасындаѕы тiл туралы» Заѓында берiлген
диаспора туралы аныћтаманы оћып ћорытынды жасауѕа
болады.
Бџдан кейiн оћушыларды сабаћћа ћызыћтыру љшiн
бiрћатар ћосымша материалдар келтiруге болады. Ирре-
дента џѕымына берiлген аныћтаманы талдап оныѓ диаспо-
ра џѕымынан наћты айырмашылыѕы атап крсетiледi.
Ирредента дегенiмiз — тарихи жерде тџратын этникалыћ
топ. Оћушылардыѓ ойын дамыту љшiн логикалыћ сџраћ-
тар ћойылады:
1. Басћа мемлекет ћџрамына ткен ћазаћ жерлерiн атаѓдар.
2. Ћазаћ ирредентасы, ќсiресе ћай мемлекетте еѓ кп тџрып жатыр?
3. Ћазiргi уаћытта ирреденттер проблемасы бар ма?
4. Нелiктен ирреденттер тек Ћазаћстанмен шекаралас мемлекет-
терде орналасћан?
Оћушылардыѓ жауабын талдап, толыћтырып, тљсiнiк
берiледi, картаѕа ћазаћ ирреденталары тџрып жатћан
мемлекеттер белгiленедi.
Мысалы: Ћытай, Ресей, &збекстан. Ћызыѕушылыћты
арттыру љшiн жазушы Ћ.Жџмадiловтiѓ Ћытайдаѕы ћазаћ
ирреденталарыныѓ ћалыптасуы, мiрi жайлы жазылѕан
«Таѕдыр» романынан љзiндiлер келтiрген тиiмдi. Ќртљрлi
тарихи жаѕдайларѕа байланысты патшалыћ Ресей мен Цин
империясы Шыѕыс Тљркiстан мен Орта Азиядаѕы иелiктерiн
айћындап, еншi блiсуге ХIХ ѕасырдыѓ 1883—1884 жыл-
дарында кiрiстi. Екi ел арасында тартылѕан шекара сызыѕы
кеѓ жазира даланы, асћар биiк тауларды ѕана тiп ћойѕан
жоћ, осы лкенi мекен еткен халыћтардыѓ таѕдырын ћаћ
жарып ттi. Таћырыпты бекiту љшiн мџѕалiм ћысћаша
ћорытынды жасайды. Сџраћ беру арћылы оћушылардыѓ
бiлiмi тексерiледi.
Сџраћтар мен тапсырмалар
1. Ћазаћ диаспорасы проблемаларын зерттеумен айналысатын
ѕылым салаларын атаѓдар.
2. Мќжбљрлiк кшi-ћонѕа мысалдар келтiрiѓдер.
Достарыңызбен бөлісу: |
