Шифрлеу алгоритмі Трисемустың шифрлау кестесі 1508 жылы неміс аббаты Иоганн Трисемус «Полиграфия»

Полибиан квадраты сияқты мұнда да шифрлау кезінде хабар мəтінінің бір əрпін кестеден тауып, шифрмəтіннің сəйкес əрпі ретінде сол əріптің астында орналасқан əріпті аламыз. Əріп соңғы жолда орналасса, шифрмəтін əрпін бірінші жолдан аламыз.

Е   Р Т Е Ң Ұ Ш А М Ы Н мəтіні Л Ц Ш Л Х Г - Д Ф Э Е түрінде шифрланады.

Плейфейр шифры – ең танымалы биграмдық шифр. Негізгі шифр берілген хабардың əріптерінің кез келген ретпен орналасқан кестесі болып табылады. Түсінікті болу үшін кілттік сөзді де қолдануға болады. Бұл шифр Трисемустың шифрына ұқсас.

1.  Ашық мəтін қос əріптерге бөлінеді (биграмма). Мəтін əріптерінің саны жұп болуы жəне бірдей əріпті биграмма кездеспеуі қажет.

2.  Ашық биграммалар шифрмəтін биграммаларына келесі заңдылықтар бойынша айналады:
2. 1.Егер биграмманың екі əрпі бір жолда жатпаса, ондаолардан құралған тіктөртбұрыш бұрыштарындағы қалған əріптерді аламыз. (мысалы, АЛ биграммасы НҚ шифрбиграммасына айналады).

2. 2.Егер екі əріп те бір бағанда жатса, онда шифрмəтінбиграммасы сол əріптердің астыңғы əріптерінен тұратын болады. (мысалы, ОФ биграммасы ЕІ биграммасына айналады).

Егер ашық мəтін əрпі соңғы жолда болса, онда біріншіжолдан алынады (мысалы, ХЯ биграммасы ЪВ биграммасына айналады).
2. 3.Егер екі əріп те бір жолда жатса, онда шифрмəтінбиграммасы сол əріптердің оң жағында орналасқан əріпті аламыз. (мысалы, РУ биграммасы – СҮ биграммасына айналады). Егер əріп соңғы бағанда орналасса, онда бірінші бағаннан алынады.
Мысалы: алдыңғы кестені қарастырамыз.

хабар мəтіні: БАРЛЫҚ ҚҰПИЯ АШЫЛАДЫ.

шифробиграмма:  АН ИҮ ЛЩ АЙ ЙЬ В- ШІ НҚ ЕЩ

Шифрды ашу кезінде кері процесс жүреді.
Орта ғасырда шифрлауға сиқырлы квадраттар да қолданылды. Сиқырлы квадрат дегеніміз – кесте торларына бірден басталатын натурал сандар жазылған жəне ол сандардың жол бойынша, баған бойынша жəне диагональдары бойынша қосындылары тең болатын квадраттық кестелерді айтамыз.
Хабар мəтінін квадраттық кесте торларына сандар ретімен жазамыз. Егер шыққан кестені жол бойынша оқысақ, шифрмəтінді аламыз. Орта ғасырда бұл ə діспен жазылған құпияны кілт қана емес, магиялық күш те жасырады деп түсінген.
Мысал келтірейік. Хабар мəтіні.

ЕКІНШІ КҮНІ ҰШАМЫН