Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
"АТАЖҰРТ" ЭТНОГЕОГРАФИЯЛЫҚ ОЙЫНЫ
Кемелова Динара Анарбекқызы. Қызылорда қаласы
Үш тілде оқытатын мамандандырылған
сыныптары бар дарынды балаларға арналған
«Мұрагер» мектебінің геогафия пәні мұғалімі
Оқушылардың ой-өрісін дамыту, жер табиғатын, тарихын , байлығын оқып білуге тәрбиелеу,
оқушылардың дарынын, білімін жетілдіруге және зердесін ашуға тәрбиелеу мақсатында
этногеографиялық ойын сабағын өткіздім.
Ұйымдастыру.
Ойынға 8 сынып оқушылары қатысты.Оқушылар жеребе таңдау арқылы 2 топқа бөлінеді.
I топ - "Жібек жолы" тобы
II топ - "Ұлы дала" тобы
Жаратқан иеміз санамызға ақыл мен парасат құйған , жүрегіне сезім мен сағыныш ұялатқан адамзат
баласының ғұмыр бойы қастерлеп өтер асылдарының бірі - оның ата мекені,туған жері,өскен
ортасы. Кез келген адамға оның туған анасы дүниедегі ең сұлу жан болып көрінетіні сияқты, туған
өлкесі де жер бетіндегі ең бір ғажайып жұмақтай болып жадында қалады. Қазақстан- сенің кіндік
кескен жерің, туған елің, Каспийден Алтайға дейін, Алатау мен Қаратау жоталарынан Батыс Сібір
жазығына дейін көсіліп жатқан кең байтақ өңір-сенің Отаның.Ата-бабаларымыз оны білектің
күшімен,найзаның ұшымен болашақ ұрпақ үшін жаудан қорғап, ғасырлар бойы сақтап келген. Ал,
сендердің міндеттерің-осы өлкенің өткені мен қазіргі жағдайын оқып білу ,сол білгенімізді халық
игілігіне пайдалана білу. Міне, осындай мақсатпен біз "Атажұрт" атты этногеографиялық білім
сайысын өткізгелі отырмыз. Сайыс 4-кезеңнен тұрады.
1- -кезең Өткел 100 ұпай
2- кезең Белес 200 ұпай
3- кезең Бекет 300 ұпай
4- кезең Жерұйық 500 ұпай
Олай болса алғашқы кезеңімізді бастамас бұрын топ басшылары топ мүшелерін таныстырып
өтсін. 1-кезең " Өткел "
1. Қазақстанда алтын кен орны қай жерде бар? ( Қалба жотасы )
2. Мыс өндіруден республикада бірінші орын алатын жер? ( Жезқазған )
3. Орал тауының Қазақстандағы жалғасы? ( Мұғалжар )
4. Қазақстан астанасы Алматыдан Астанаға қашан көшірілді? ( 1997ж)
5.Ертіс өзен құятын ағынды көл? (Зайсан )
6. Елімізде никель мен хромға ең бай кеніш? ( Кемпірсай )
7. Қытайдағы Ебінұр көлінің ойысы мен Қазақстандағы Алакөл қазаншұңқырын қосып жатқан
тау аңғары? (Жоңғар Алатауы )
8. Тауқұм құмды шөлі қай жазықта орналасқан? ( Балқаш маңы )
9. Қай экономикалық ауданда украин, неміс ұлттарының үлесі басым? ( Солтүстік Қазақстан )
10. Солтүстік сөзінің қазақша баламасы? (Теріскей )
2- кезең "Белес". Әр топқа 2 сұрақтан қойылады.
"Ұлы дала" тобына қойылатын сұрақтар.
1. Қазақстанның оңтүстік-шығысында Іле Алатауының солтүстік баурайында орналасқан
республикалық мәртебесі бар қала ? ( Алматы )
2. Субарктикалық белдеу-мүкті қыналы өсімдіктерден тұратын климаты қатал белдеу.Мұнда жел
мен қарлы борандар жиі соғады.Ең көп таралған өсімдігі -бұғы мүгі,солтүстік бұғысының
негізгі азығы. Бұл қай зона? ( Тундра )
"Жібек жолы" тобына қойылатын сұрақтар
1. Өзбекстан мен Қазақстан жерінде Тұран ойпатының шөлді белдемінде,Үстірттің шығыс
шетінде орналасқан тұйық көл? (Арал )
2. Анд тауларын мекендеген үндістер биік таулы аймақтарды игеріп, жазу мен бейнелеу өнерін
дамытты.Олар өз қоғамында өтірік айтуға,жалқаулыққа жол бермеген.Үлкенді сыйлауға тұрмысы
29
Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
нашар адамдарға көмек беруді үйреткен. Бұл қандай мемлекет? (Инктер)
3-кезең "Бекет" Ұяшықтар 10 торкөзге бөлінген. Сұрақтар Қазақстанның облыстарына қатысты
болады.
Екі командаға 5 сұрақтан беріледі.
1.Оңтүстік Қазақстан облысына байланысты: Талас Алатауының оңт-батыс сілеміндегі тау.
Шымкент қаласынан 35 км жерде. Солт-шығыстан оңт-батысқа қарай 20 км созылып жатыр.
Абсалюттік биіктігі 1768 м,шығыстан батысқа қарай аласарады (600-800м). Жатықтау келген
солтүстік беткейі бірнеше қырқалы жонға тармақтанып кетеді.Оңтүстік беткейі Келес өзеніне
жалғасып,жарқабақтанып бітеді.Бұл тау ел арасында "Әулиетау" деп те аталады.Қазақ аңызы
бойынша дүниені топан су басқанда Нұх пайғамбардың кемесі тоқтаған делінеді.
Сонымен сұрақ мынадай:
Талас Алатауының оңтүстік батыс сілеміндегібұл тау қалай аталады? ( Қазығұрт )
2 Маңғыстау облысына байланысты: Бұл Республикамыздағы ең жас қорықтың бірі.Ол
Маңғыстау облысында 1984 жылы құрылды.Ауданы 223,3 мың га.Қорықты ұйымдастырудағы
мақсаты Қазақстандағы қызыл кітапқа тіркелген шөл зоналарындағы 12 түрлі аң мен құстарды
қорғау, сақтау.Жануарлар арасынан қарақұйрық, ұзын тікенді кірпі ,шұбар күзен т.б
Сонымен сұрақ мынадай: Маңғыстау облысындағы бұл қорық қалай аталады? (Үстірт)
3. Павлодар облысына байланысты: Қаныш Имантайұлы Сәтбаев -аса көрнекті қазақ ғалымы,
мемлекет және қоғам қайраткері, геология-минералогия ғылымдарының докторы, профессор.
Қазақстан ҒА-ның ұйымдастырушысы әрі тұңғыш президенті .КСРО ҒА-ның академигі.Негізгі
ғылыми еңбектері Қазақстанның кен орындарын және минерал қорларын зерттеуге
арналған.Жезқазған кенін зерттеу және орталық Қазақстанның металлогендік болжам картасын
жасауда көп еңбек сіңіді. Жезқазған кені қорының мөлшерін қайта анықтау ,бұл кеннің
дүниежүзіндегі ірі кендердің бірі екендігін дәлелдеу,осыған байланысты қазіргі Жезқазған
өңірінің өнеркәсібі өркендеген аймаққа айналуы Сәтбаев есімімен тығыз байланысты.
Сонымен сұрақ мынадай: Қ.И.Сәтбаевтың туған жері? (Баянауыл)
4- кезең " Жерұйық" Бұл кезеңде дұрыс жауап бермеген топтың 400 ұпайы шегеріледі де дұрыс
жауап берген топқа қосылады.
Асан Қайғы Сәбитұлы ( 14 ғ аяғы мен 15 ғ басы ) қазақ халқының мемлекет қайраткері, ақын ,
жырау,би , философ.Асан Қайғы заманында Алтын Орда ыдырап, оның орнына Қырым ,Қазақ
,Өзбек хандықтары п.б. Қазақ хандығының тарих сахынасына шығуы хандықтар арасындағы
қым-қиғаш талас-тартысты аласапыран кезеңмен тұспа-тұс келді.Осындай кезеңдерде хан мен
қара бұқара арасындағы қарым-қатынасты ушықтырмай, әділет тұрғысынан шеше білген,сыртқы
саясатта халқының өсіп-өркендеуіне ұйытқы болып, қазақ қоғамының үлгісін жасаған.Ол іздеген
"Жерұйық" шұрайлы қоныс қана емес,елін жұртын сыртқы жаулардан қорғайтын жол,жаңа
қоғамның үлгісі,қазақ халқын тарих сахынасында сақтап қалу бағдарламасы . Асан Қайғы осы
тарихи ойларын хандармен, сұлтандармен, билермен әсіресе Жәнібек ханмен арпалысып жүріп,
іске асырмақ болған. Елі мен жұртының болашағы туралы қатты қайғырып толғанған абызды
халық Асан Қайғы деп атаған
Сонымен сұрақ мынадай: Асан Қайғы басына орнатылған кесене қай жерде?
Ойынды қорытындылау, жеңген топты анықтау
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІНДЕГІ СПОРТТЫҚ ОЙЫННЫҢ МАҢЫЗЫ
Қызылорда қаласы №4 С.Сейфуллин
атындағы орта мектебінің дене шынықтыру
пәні мұғалімі Маханова Нұрайхан Бектұрғанқызы
Адамның қымбаттысы - өмір. Бұл өмірге шыр етіп келген әрбір пенденің өмірі біріншіден Алланың,
екіншіден өз қолында. Сондықтан оны «қайран босқа өткен жылдарым – ай» - деп өкінбейтіндей әтіп
өткізу керек. Қай жағдайда болмасын мақсатқа жету үшін денсаулықтың алар орны дара. Яғни
денсаулық мықты болса оған білім мен біліктілікті қоссақ, адам баласы алмайтын қамал болмайды.
30
Достарыңызбен бөлісу: |
