Семинар 30 сағ. ОжсөЖ 30 сағ. СӨЖ 30 сағ Барлығы 90 сағ. Орал, 2010

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

Практикалық сабақ 2

Тақырыбы: Қазақ би-шешендерінің сөздерінің саяси-әлеуметтік маңызы.

Практикалық сабақ мазмұны: Төле би, Әйтеке би , Қазыбек билердің шешендік сөздерінің маңыздылығы.

Әдебиеттер:

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

ОЖСӨЖ мазмұны: Тіл мәдениеті тұрғысынан келгенде шаршы топ алдындағы сөз қандай басты талаптарға жауап беруі тиіс? Сөйлеу тіліндегі штампылардың зияны неде? Төле би, Қаздауысты Қазыбек би, Әйтеке би сөздерінен мысалдар (жаттау)

Әдебиеттер:

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

СӨЗ мазмұны:Сөйлеу мәдениеті мен тіл тазалығы үшін күрестің аса қажеттілі туралы екі минуттық сөз сөйлеуге әзірленіңіз? Қазақ би-шешендерінің сөздерінің саяси-әлеуметтік маңызы

Әдебиеттер:

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.
Апта 15

Кредит сағат 2

Семинар 2

Тақырыбы: Шешен мен аудиторияның ара қатынасы

Семинар мазмұны:

1. 
   Шешеннің психологиялық мәдениеті
   
2. 
   Шешен мен аудиторияның бір-біріне өзара әсер етуі
   
3. 
   Шешеннің аудиторияға әсер ету каналдары
   

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

Практикалық сабақ 2

Тақырыбы: Қазіргі шешендік өнер мәселелері

Практикалық сабақ мазмұны:

1.Қазіргі шешендік өнер статусы

2. Шешендік өнер және жарнама

3. Шешендік өнер және көпшілік ақпарат құралы

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

ОЖСӨЖ мазмұны: 1. Психология ғылымы шешен сөзінің қандай басты мәселелерін шешуге септеседі? 2. Шешен мен аудитория қатынасының негізгі каналдарын атап, оларға сипаттама жасаңыз? 3. Қазіргі шешендік өнер мәселелері

Әдебиеттер:

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

СӨЖ мазмұны: .

1. 
   Тілдік сөйлеу құралдары, олардың түрлері
   
2. 
   Бөлтірік шешен есімімен байланысты шешендік сөздердің маңыздылығы.
   

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

ПАЙДАЛАНУҒА ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
● Қыдыршаев А.С. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. /монография/ .- Алматы: Білім. 2000.

● Қыдыршаев А.С. Шешен – лектордың профессиограммасы // БҚМУ Хабаршысы, 2002.

● Қыдыршаев А.С. Шешендіктану. – Орал, 2004.

● Қыдыршаев А.С. Шешендік тағылымы. – Орал, 2006.

● Адамбаев Б. Қазақтың шешендік өнері. Ғылым, А., 1984.

● Балақаев М. Қазақ әдеби тілі және нормалары. А., 1984.

● Есхожин І. Шешендік шиырлар. А., 1993.

● Негимов С. Шешендік өнер. Ана тілі, А., 1997.

● Сыздықова Р. Сөз сазы /сөзді дұрыс айту нормалары/, Санат, А., 1995.

● Тілеужанов М. Ел әдебиеті. А., 1992.

● Уәлиев Н. Сөз мәдениеті. Сөз мәдениеті. А., 1984.

● Адамбаев б. Казахское народное ораторское искусство. А., 1997.

● Порубова Г.М, Порубов Н.И. Афоризмы и крылатые изречения об ораторском

искусстве. Минск, 1997.

● Варзонин Ю. Теоретические основы риторики. Тверь, 1998.

● Григорьева В.А. Риторика. С. – Петербург, 1996.

● Лемерман Х. Учебник риторики. М., 1997.

● Нежин Е.А. Основы советского ораторского искусства. М., 1981

● Шенберг В.А, Савкова З.В. Риторика: Учебнные пособи для студентов всех

специальностей. 1996.

● Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері. А., 2003.

● Жарықбаев Қ. Қазақ психологиясының тарихы. А., 1996.

● Жұбанов Е. Қазақтың ауызекі көркем тілі. А., 1996.

● Ломоносов М.В. Риторика... М-Л., 1952.

● Өмірәлиев Қ. Абай афоризмі. А., 1993.

● Сыздықова Р. Абайдың сөз өрнегі. А., 1995.

● Львов М.Р. Риторика. Культура речи. М., 2004.

● Хазагеров г.Т, Лобанов И.Б. Риторика. Ростов на Дону, 2004.

2. Шешен ( латынша очаче –сөйлеу) – көпшілік алдында сөз сөйлеуші адам (грек тіліндегі синонимі – ритор)

3. Аудитория – сөйленетін сөз қарата айтылатын адамдар, яғни көпшілік.

4. Кони Анатолий Феодорович (1844 1927) – белгілі орыс заңгері, қоғам қайраткері, танымал сот шешені, академик.

5. Цицирон Марк Тулий (б.з.д. ) – рим қоғам қайраткері, шешен, жазушы.

6. Шешеннің тіл мәдениеті - сөйлеудің тиімділігін, ұғынықты да түсініктілігін және мәнерләгін қамтамасыз ететін, ана тілінің барлық байлықтарының ішінен аса қажеттті әсер етуші тілдік құралдарды іріктеп, саралап алу білгірі.

7. 
   Шешендік өнер – адам өмірінің әрқилы ішкі үрдістерін бейнелеудің озық тәсілі, өзгелерді өз еркіне бағындырудың аса күшті қаруы, жанды қарым-қатынастың амалы ретіндегі сөз сөйлеу құдіретіне ие болғызатын шын мәнінде адамның құдіреттілігін танылатын көпқырлы ілім.
   
8. 
   Коракс – ежелгі грек философы.
   
9. 
   Демосфен (б.з.д. 460-370) – ежелгі грек шешені, саяси қайраткер.
   
10. 
    Шешендіктану – тілдік қатынастың қилы аспектілерін қамтитын кешенді пән.
    
11. 
    Шаршы топ алдында шешен сөйлеу – шешен мен аудиторияның жанды қарым-қатынасы.
    
12. 
    Шешеннің психологиялық мәдениеті – адамның психикалық әрекетін танытатын білімдердің жиынтығы және бұл білімді адамдармен жұмыстың нақты жағдайында қолдана білу.
    
13. 
    Аудитория – шаршы топ алдында сөйленер сөзді тыңдауға жиналған, өз назарларын шешенге, оның сөзіне бағыттаған белгілі мөлшердегі адамдар тобы.
    
14. 
    Шешеннің этикасы – адамгершілік нормаларының , бағдарлау құндылықтарының , оның өз міндеттеріне , жұмыс мақсатына, тыңдаушыларына қатынасын анықтайтын тәртіп ережелерінің жиынтығы.
    

16. Сөйлеу техникасының мәні – дыбыстау нормаларын сақтауда артикуляция, дыбыс, тыныс бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.

17. Адамбаев Балтабай Әбдірахманұлы (1919 -1979) – шешендіктанушы ғалыфм, жазушы.

18. Ақтайлақ Байғараұлы (1720-1816) – шешен би, төкпе ақын.

19. Байбекұлы Әйтеке би(1644 -1700) – мемлекет және қоғам қайраткері, атақты шешен, Кіші жүздің төбе биі.

20. Бөлтірік Әлменұлы(1771-1854) – қазақтың көрнекті шешені, биі, батыры.

21. Қыдыршаев Абат Сатыбайұлы ( 1963) – шешендіктанушы, тілші, әдіскер ғалым, педагогика ғылымдарының докторы.

22. Сөйлеу мазмұны – 1. сөйлеу жоспары, жалпы, нақты мақсатының анықталуы.2. тақрып таңдауы, аудитория ерекшелігін есепке алуы. 3. Сөздегі мәлімет жиынтығы. 4. Логикалығы.5. Шешендік сөздің түрі.

23. Сөйлеу сатысы– 1. Сөйлеу құрылымы(сөйленіс сәттілігі, мағыналық тарауларға жіктелуі, түйіні)2. Деректердің іріктеліуі мен олардың иланымдылығы(статистиканы қолдана алуы, беделді тұлғаларға сілтеме жасауы3. Аудиториямен байланысы4. Аудиторияның назарын аударта алуы (сәттік сергітер мезет пен юмор элементтерін үйлестіре алуы)

24. Сөйлеу шеберлігі – қарапайымдылығы мен түсініктілігі, материалды еркін меңгергендігі, сөйлеу дұрыстығы, бейнелілігі мен эмоциональдығы.

25. Сөйлеу мәнері – шешщеннің мінбедегі қалпы: сыртқы кейпі; тұрысы; ым; ишарат; дене қимылы(жест); бет қимылы(мимика); сенімділігі;

26. Сөйлеу техникасы – дауыс күші мен әуезділігі; саздылығы(интонациясы); дикциясы; сөйлеу қорқыны(темп); уақытпен есептесуі;

27. Сөйлеушінің жеке сапалық белгісі – 1. Жалпы білімдарлығы (эрудициясы),2. Айтылғандарға нық көзқарасының болуы, 3. Тактикалығы(көрегендігі, әдістілігі, әдептілігі) мен сыпайлығы.

28. Шешен мен оның сөйлеген сөзіне жалпы баға – 1.ү Сөйлеген сөзінің теориялық деңгейі. 2. Шешеннің тақырыпқа сай әзірлігі.