Сабақтың тақырыбы: "Тартылыс құбылысы. Ауырлық күші"

жүктеу 283,31 Kb.

бет	2/3
Дата	06.04.2023
өлшемі	283,31 Kb.
	#42045
түрі	Сабақ

1 2 3

ашық сабақ 7сынып

Жаңа тақырыпты түсіндіру (10 мин)

Өткен тақырыпты бекіту
Сонымен, өткен тақырып бойынша физикалық диктант өткіздік. Енді маған мынадай сұрақтарға жауап беріндер:
Тығыздық дегеніміз не және ол нені сипаттайтын шама?
Жаңа тақырыпты түсіндіру (10 мин)
Сонымен, сабақ басында айтылып кеткеніндей, бүгінгі өтетін жаңа тақырыбымыз: “Тартылыс құбылысы. Ауырлық күші”. Енді сабағымызды бастамас бұрын, ортаға екі оқушыны шақырайық. Бірінші оқушыға доп, екінші оқушыға бор береміз:
-Қолдарыңдағы заттарды жерге тастайық, не байқаймыз?
-Доп пен бор жерге түседі.
-Ал сендердің ойларынша бұл заттар не себепті басқа жаққа кетіп қалмай, міндетті түрде жер бетіне түседі? (Оқушылар өз ойларын айтады)
Иә, жақсы! Жауаптарың дұрыс. Енді мына видеофрагментті қарап көріндер және өз ойларынды айтындар. Жақсы, ойларымен келісемін, енді мені тыңдаңдар. Жаңағы сұрақтардың шыңайы жауабын қазір түсінесіңдер. Балалық шағымыздан әрқайсымызға денелердің жерге тартылуы жақсы таныс, мысалы тебілген доп та, бұтағынан үзілген алма да Жерге түседі.
Демек, денелерге Жер тарапынан күш әрекет етеді. Жер барлық денелерді өзіне тартады.
Күнді айнала қозғалатын планеталар тартылыс өрісі әрекетінен Күнге тартылады және өздері де бір-біріне тартылады.
Барлық кеңістікті жайлаған тартылыстан “Жеті қат көкке ұшсақ та”, “Жеті қабат Жер астына енсек те” құтыла алмаймыз. Сондықтан әлемдегі денелердің бір-біріне тартылуы бүкіләлемдік та ртылыс деп аталады. Ағылшын ғалымы И.Ньютон бұл құбылысты зерттеп, табиғаттың ұлы заңы-Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдады. Бұл заңмен сендер 9-сыныпта таңысасыңдар.
Бүкіләлемдік тартылыс күші көрінісінің бірі –денелердің Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды және оны F_aәрпімен белгілейді.Жүргізілген көптеген тәжірибелерден денеге әрекет ететін ауырлық күші дененің массасына тура пропорционал болатыны анықталған. Барлық денелер үшін ауырлық күшінің дене массасына қатынасы тұрақты болады. Бұл тұрақты шаманы g әрпімен белгілейік, сонда
болады.
Осыдан, денеге әрекет ететін ауырлық күші дене массасына тура пропорционал:

Тұрақты g-дің шамасы жуықтап алғанда 9,8 Н/кг тең. Өте дәл өлшеулер осы g тұрақтысының мәні тұрған орынның географиялық ендігіне байланысты болатынын көрсетеді. Мысалы, солтүстік полюсте g=9,832 Н/кг болса, экваторда g=9,870 Н/кг, 45⁰ географиялық ендікте g=9,806 Н/кг.

Есептеулер жүргізу кезінде бұл тұрақтының аздаған өзгерістерін елемей, оның орташа шамасы g=908 Н/кг –ды қолдануға болады.
Ал енді осы тақырыпқа есептер шығарайық.

жүктеу 283,31 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3