Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты өңдеу тәсілдері. Ақпарат көлемі, ақпарат өлшем бірлігі Сабақтың мақсаты

- оқушыларды түгендеу;

- құралдарын тексеру;

- назарларын сабаққа аудару.

1. 
   Ақпарат дегенді қалай түсінесіңдер? Мысал келтіріңдер?
   
2. 
   Адамның пайда болуына дейін ақпарат болды ма?
   
3. 
   Ақпаратты ұсынудың қандай формаларын білесіңдер? Мысал келтіріңдер.
   
4. 
   Қандай әрекеттермен ақпаратты өңдеуге болады?
   
5. 
   Адам ақпаратты қандай ақпарат көздерінен қабылдайды?
   
6. 
   Ақпараттың қандай қасиеттерін білесіңдер? Мысал келтіріңдер?
   

1. 
   Бейнелеу тәсілдері бойынша ақпарат:
   
2. 
   Өзектілік қасиеті деп –
   
3. 
   Толықтық қасиеті деп–
   

• 
  Ақпаратты сақтау
  
• 
  Ақпаратты жөнелту
  
• 
  Ақпаратты өңдеу
  
• 
  Ақпараттың көлемі және өлшем бірліктері
  

Ақпарат жасалады, жеткізіледі, сақталады және өңделеді. Ақпаратпен орындалатын әрекеттер ақпараттың кезеңдері деп аталады. Қандай да бір әрекеттер ақпараттық кезеңдерде орындалады.

Ақпаратты қайта – қайта пайдалану және оны тасымалдау үшін ақпаратты сақтаудың маңызы өте зор. Ақпаратты сақтау үшін адамдар жадыны немесе «сыртқы» тасығыштарды қолданады. Ерте заманда бұл мақсатта тастар мен папирус пайдаланылды. Қазіргі ақпарат қағаз бен электрондық тасығыштарда – дискілер мен флешкаларда сақталады.

Егер ақпараттың көлемі үлкен болса, онда өзіңе керекті ақпаратты табу қиынға түседі. Бұл жағдайда ақпарат белгілі бір тәртіппен реттелуі тиіс. Реттелген ақпаратқа әртүрлі картатекаларды (кітапханалардағы, емханалардағы) жатқызуға болады. Компьютердің де ақпаратты реттеу құралдары бар. Ақпаратты бумаларға үлестіріп сақтауға, алфавит бойынша, жазылған күні бойынша және т.б. сұрыптауға болады.

Ақпаратты жөнелту

Ақпаратты алыс қашықтыққа жеткізу үшін адамдар әртүрлі құралдар ойлап шығарған. Оларға телеграфты, телефонды, теледидарды, Интернетті және басқаларды жатқызуға болады.

Ақпаратты жөнелту үшін қолданылатын құрылғыларды ақпаратты жеткізу арнасы деп атайды. Ақпаратты жеткізу арнасының сапасы нашар болса, онда жөнелтілетін ақпарат бұрмалануы немесе оның қайсыбір бөлігі жоғалуы мүмкін.

Ақпаратты жеткізу үдерісінде әрқашан ақпарат көзі және оны қабылдаушы болады. Ақпарат көз ақпаратты жөнелтеді, ал қабылдаушы – оны қабылдайды. Мысалы, сабақты түсіндіруші мұғалім – ақпарат көзі де, оқушылар – оны қабылдаушы.

Ақпараттың кез келген өзгеруі оның өңделуі деп аталады. Мысалы, есепті шығарудың өзі – бұрын белгілі есептен жаңа ақпарат алу. Ондай ақпаратты адам логикалық ойлау немесе математикалық есептеулер арқылы алады. Басқа мысал ретінде ақпаратты бейнелеу түрінің өзгеруін қарастыруға болады. Мысалы, мәтінді бір тілден екінші тілге аудару.

Ақпаратты өңдеу оның бастапқы түрден басқа түрге айналуын немесе ақпарат мазмұнының өзгеруін білдіреді. Ақпаратты өңдеу нәтижесін адам ары қарай өз қажетіне жаратады.

Ақпараттың көлемі және өлшем бірліктері

Компьютер –электрондық машина. Ол тек электр сигналдарын қабылдайды. Сондықтан компьютердегі ақпаратты электр сигналдары түрінде ғана елестетуге болады. Ақпаратты компьютерге жазу үшін, компьютердегі әрбір белгі сигналдар тіліне аударылуы керек. Сигналдың жоқ болуын 0 арқылы, ал бар болуын 1-дің көмегімен белгілеу қабылданған.

Мұнда «нөл» «бір» бит деп аталады. Бит 0 немесе 1 сияқты екі мәннің бірін ғана қабылдай алады. Бит ақпаратты өлшеудің ең кішкене бірлігі болып табылады.

Ақпаратты өлшеудің келесі бірлігі байт деп аталады. «Ақпарат» сөзін байтпен есептейді, ал мұндағы 1 байт 8 битке тең.

1Терабайт (Тб) = 1024 гбайт

100 Мб көлемге «сиятын» ақпарат саны:

Мәтін беттері 50 000

Түрлі түсті слайдттар 150

Музыкалық фрагмент 10 минут

Фильм 15 секунд

1. 
   Пуск =>Компьютер батырмаларын таңдаңдар.
   
2. 
   Пайда болған терезедегі дискілердің бірін тышқанның оң батырмасын шертіп, Свойства батырмасын басыңдар.
   
3. 
   Дискідегі толған және бос орындардың көлемін қарап шығыңдар.
   

1. Ақпаратқа қандай амалдар қолдануға болады?

2. Адам ақпаратты қалай сақтайды?

3. Ақпаратты қайда сақтауға болады?

4. Ақпаратты жөнелту арналары деген не? Мысал келтіріңдер.

5. Адам ақпаратты қалай өңдейді?

6.* Әдетте өздерің компьютерде ақпаратпен атқаратын әрекеттеріңді атаңдар.

VII. Бекіту кезеңі. «Өзіңді тексер!»

1. Ақпаратты сақтау үдерісін көрсет:

1. 
   Теледидар көру
   
2. 
   Дәптерге жазу
   
3. 
   Кітап оқу
   
4. 
   Телефонмен сөйлесу
   

1. 
   Электрондық поштамен ақпарат алу
   
2. 
   Компьютерлік желілер көмегімен ақпаратты алыс қашықтыққа жеткізу
   
3. 
   Кітап мазмұнымен жұмыс істеу.
   
4. 
   Мәтіндерді басқа тілге аудару.
   

1. 
   Үй жұмысын орындау
   
2. 
   Ағаш көшеттерін отырғызу
   
3. 
   Музыка тыңдау
   
4. 
   Математикадан есеп шығару
   

1. 
   Ақпаратты тасымалдау
   
2. 
   Ақпаратты іздеу
   
3. 
   Ақпаратты өңдеу
   
4. 
   Ақпаратты сақату
   

1. 
   Бит
   
2. 
   Байт
   
3. 
   1
   
4. 
   Әріп
   

1. 
   100 бит
   
2. 
   1000 байт
   
3. 
   1024 байт
   
4. 
   1500 байт
   

1. 
   1024 Мбайт
   
2. 
   100 Кбайт
   
3. 
   1000Мбайт
   
4. 
   1500 Мбайт
   

1. 
   14
   
2. 
   88
   
3. 
   72
   
4. 
   128
   

1. 
   Мәтін
   
2. 
   Сурет
   
3. 
   Музыка
   
4. 
   Видео