Төл сөздің тыныс белгілері қай қатарда дұрыс қойылмаған?

А) –Неге қорқады?—дейсіз ғой. В) –Көкпардан қалайша болады?—дейсіз ғой.

С) –Жұрт қалай таратады екен,--деді. Д) –Соғымның сирағы кесіле ме?-деді,анау екеуі.

Е) –Қап,әттеген-ай!-деді анау екеуінің біреуі.

А) тұйық етістікке айналып,оған барыс,табыс септік жалғауы,немесе туралы жөнінде,жайында шылыулары мен «керек» сөзінің бірі қосылып айтылады.

В) Өзгеріске түспейді. С) Есім сөздерге айналады. Д) Есімше жұрнағы жалғанады.

Е) жедел өткен шақ жұрнағы жалғанады.

А) Тұйық етістікке айналады В) сол қалпында қала береді.

С) сол қалпында қалып,одан кейін туралы шылауы жазылады.

Д) Есімшеге айналып,оған –дық,-дік жұрнағы тәуелдік жалғауы және табыс септігі жалғанады да,толықтауыш болады.

Е) «екенін» деген көмекші етістік жалғасады.

10. Төл сөзде «мен» деп берілген сөз төлеу сөзде қандай өзгеріске түседі?

А) маған В) мені С) өзінің Д) оның Е) оған.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру,сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Мәтін дегеніміз не ?

2. Мәтіндегі ой бөліктері дегенді қалай түсінесіңдер ?

3. Тақырып пен мазмұнның байланысы дегеніміз не ?

б) Жаңа сабақты түсіндіру :

тақтамен жұмыс :

1) Сөздің оң жақта бір бөлігі,солжақта бір бөлігі берілген.Екі бөлікті қосып,күрделі сөз жасау. Сөз мағыналарын түсіндріп беру.

Қырық қосақ темір басқа

Саңырау аяқ тас беу
2) Оңнан оқыса да, солынан оқыса да өзгермейтін 3 әріптен тұратын 10 сөз ойлап жазу.
Нан шаш кек тұт іні

көк қақ тот сұс құқ

ба те ғай жа ұр нын

пан ла за дық ше кө
Білімді бекіту : Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.
Білімді бағалау : Оқушылардың білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма :Оңнан солға қарай оқыса да,соңнан оңға қарай оқыса да өзгермейтін 5 әріптен тұратын сөздер жазып келу.


Пәні: қазақ тілі

Сыныбы: 7-сынып

Сабақтың тақырыбы : Қайталау
Сабақтың мақсаты :

а) Оқушылардың ойын кеңеңйтіп,тілді байытатын мазмұнды да көркем сөз үлгіліері мол мақал-мәтелдер,нақыл сөздер үйрету.

ә) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық,қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.

б) Оқушыларға сабақ барысында сөйлемдерді талдай білуге үйрету.

Сабақтың түрі : қайталау

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап

Сабақтың көрнекілігі : кеспе қағаздар,плакат

Халықтық педагогика Оқусыз білім жоқ

элементтерін қолдану : білімсіз күнің жоқ

Пәнаралық байланыс : әдебиет.

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Сөз құрамына қарай нешеге бөлінеді ? 2.Дар сөздер дегеніміз не ?

3.Күрделі сөздер дегеніміз не ? 4.Қосымша нешеге бөлінеді ?

Оқушыларға сөйлем талдатқызамын.

өздері – дара,түбір сөз

атап – дара туынды түбір,ат – а,зат есімнен етістік жасаушы –а –жұрнағымен жасалған.

Отырып – дара,түбір сөз.

Әйгерімнің – күрделі,біріккен сөз,Әй және керім сөздерінің бірігуі арқылы жасалған.

осы – дара,түбір сөз.

жаз бойы – күрделі,тіркескен сөз.

Біржаннан – күрделі біріккен сөз.

үйренген – дара,түбір сөз.

бар – дара,түбір сөз

әндерін – дара түбір сөз

кезек – кезек – күрделі,қос сөз

айтқызды – дара.

Білімді бекіту : Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : қайталау.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы: 7-сынып
Сабақтың тақырыбы : Тіл мәдениеті

Сабақтың мақсаты :

а) Тіл мәдениеті туралы түсінік бере отырып балалардың тапқырлық,жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін артыру.Сөйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу. ;

ә) Оқушылардың туған жер тарихына деген патриоттық сезімін ояту,адамгершілікке баулу,,халық даналығы,халық өсиеттерінен нәр алғызу,сөз өнеріне деген қызығушылығын арттыру ; б) Ой еркіндігіне,ізденімпаздыққа баулу,сөйлеу мәдениетін жетілдіру,өз бетімен әрекеттенуге дағдыландыру.

Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,тіл дамыту т.б.

Сабақтың көрнекілігі : кітаптар т.б.

Халықтық педагогика сақтықта қорлық жоқ.

элементтерін қолдану :

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау :

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

б) Жаңа сабақты түсіндіру :

Тіл екі түрде қызмет етеді. Бірі-сөйлеу тілі,екіншісі-жазба тіл.Сөйлеу тіл мен жазба тілдің бір-бірінен үлкен айырмашылықтары бар. Сөйлеу тілі бетпе-бет сөйлеу арқылы жүзеге асады. Сондықтан ол көбіне диалог түрінде өтеді. Алжазба тіл- әр түрлі жазба әдебиеттердің тілі. Ол-қолма-қол оқуға да, келесі ұрпақтардың оқып үйренуіне де ,білуіне де арналатын мәңгілік мұра.
Жаттығумен жұмыс : Мәтінді түсініп оқыңдар. Ақыл-білімді ауыр, оқу-ғылымды терең, адам өмірін ыстық, тәкаппардың көңілін биік деудің мәнісін түсіндіріңдер.
Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: қайталау


Пәні: қазақ тілі

Сыныбы: 7-сынып
Сабақтың тақырыбы : Жұрт алдында сөйлеу мәдениеті

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету.Ойлау шеберлігін сөйлеу мәдениетін арттыру

ә) Оқушылардың оқулықпен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіре отырып,логикалық ойын дамыту жолдастық көмекке қашанда әзір болу қасиетіне,ұлттық дәстүрді қатерлеуге үйрету.

б) Оқушыларды тілдерін бұрмаламай ашық, таза сөйлеуге дағдыландыру.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру,сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.Шылау дегеніміз не? 2. Шылау нешеге бөлінеді?

3.Септеулік шылау дегеніміз не? 4. Жалғаулық шылау дегеніміз не

5.Тіл мәдениеті дегеніміз не? 6.Тіл қанша түрде қызмет етеді?

Жұрт алдында сөйлеуге адам бірте-бірте дағдыланады.Сондықтан сөйлеуге үйренудің жолдарын меңгеру әр адамға қажет нәрсе.Ол үшін,біріншіден,адам сөйлеуге өзін-өзі психологиялық жағынан дайындауы тиіс.Өз бойындағы қорқынышты,сенімсіздікті жоюдың бірден-бір жолы – сол сөздің айтылу қажеттігіне деген сенім,не айтатынды және не үшін айтатыныңды анық түсіну,өз ойыңды қалай жеткізетініңді жоспарлап алу.Екіншіден,жұрт алдында сөйлейтін сөздің мағыналы,жүйелі шығуы үшін,әрине,күнделікті оқып,жинайтын ақпараттардың мәні зор.Атап айтқанда,түрлі ғылыми-көпшілік әдебиеттер,баспасөз материалдары,көркем әдебиеттер саған үлкен көмек береді.Оларды жай оқып қана қоймай,олардан қажетіңді іріктеп жазып алып отыруға,дәйек сөздерді арнайы қойын кітапшаңа түсіріп алуға дағдыланасың,ол қашан да саған сүйеніш болады.Оның үстіне қаламмен қағазға жазғаның ойыңа жазғаның емес пе?! Өзіңнің жеке папкіңде газет-журнал қиындыларын,өзіңе ерекше әсер еткен сұрақтарды,үлкен оқымыстылардан естіген сөздеріңді жинақтаудың да көмегі үлкен.Үшіншіден,сөйлеу техниакасына төселуің қажет.Оңашада айнаға қарап,өзіңнің бет құбылысыңды байқап,дене,қол қимылдарыңды басқаруға үйренуге тырыс.Даусыңды айтатын сөзіңе қарай құбылту – тыңдаушыны еліктірудің бір тәсілі.Сөзің қанша мәнді болса да,оны соған лайық әуенмен,әуезбен айта білмесең,еңбегің еш болатынын жадыңда ұста! Төртіншіден,ауызша сөйлейтін сөзіңді ең әуелі жазбаша құрып ал.Сонда сөзің әрі жүйелі,әрі көркем болып шығады.Бірақ,мүмкіндігінше,қағазға қарамай сөйлеуге дағдылан.Қағаздан оқып сөйлеу сөздің әсерлілігін төмендетеді.Бесіншіден,шешендердің сөзіне үнемі құлақ түріп жүр.Өзің үлгі тұтатын достарыңның,мұғалімдеріңнің,ата-аналарыңның сөзін мұқият бақылап,жақсысын үйренуден,жаманнан жиренуден жалықпа! Егер осы кеңеске құлақ асып,үнемі есте ұстасаң,сен де өзіңнен кейінгілер үлгі алатын шешен боларың анық.Саған табыс тілейміз,оқушым!

а) Диалог туралы түсінік беру және тыныс белгілерін меңгерту;

ә) оқушылардың ой-өрісін,сана-сезімін,белсенді ойлау дағдыларын жандандырып,сыни тұрғысынан ойлау материалдарын қолдана отырып қызығушылығын арттыру,білімін дамыту,сауаттылыққа баулу,сабаққа ынталандыру;

б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін.

Диаолг-сөйлеу, әңгімелесу деген сөз.

Көркем шығармаларда екі я одан да көп адамдардың бір-бірімен тікелей сөйлескен сөздері беріледі. Екі кісінің осындай бір-бірімен тікелей сөйлескен сөзін диалог деп атайды. Диалог көркем шығармада ғана емес,ауызекі сөйлеу тілінде де қолданылады.

Диалогте әрбір кісінің сөзі жаңа жолдан басталып,алдына сызықша қойылып жазылады.

-Екі көзің не үшін керек?

-Жақсыларды көру үшін.

-Екі қолың не үшін керек?

-Елге көмек беру үшін.

-Құлақ деген не үшін керек?

-Ақыл-кеңес тыңдау үшін.

-Тіл мен жағың не үшін керек?

3. 
   Морфология нені зерттейді?
   
4. 
   Сөз таптары дегеніміз не? Тілімізде сөз таптары нешеу?
   
5. 
   Зат есім дегеніміз не? Сұрақтары нендей?
   
6. 
   Зат есім тұлғасына қарай нешеге бөлінеді? Ережелерін айт.
   
7. 
   Зат есім құрамына қарай нешеге бөлінеді? Ережелерін айт.
   
8. 
   Жалпылай,жекелей атауына қарай зат есім қалай бөлінеді? Ерекшеліктерін айт.
   
9. 
   Зат есімнің мағынасына қарай түрлерін ата,түсіндір.
   
10. 
    Зат есім тудырушы жұрнақтарды да атап өтейік.
    

- Балалар,қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде қабылданғанына 20 жыл толуына байланысты тіліміз туралы ұлағатты сөздерге көңіл аударайық.

Ғабит Мүсірепов.

Елбасы жолдауынан.

- Тіліміз туралы кім мақал-мәтелдер,даналық сөздер біледі екен?

ІІІ. – Балалар,ана тілімізді терең меңгеруден жалықпайық.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Зат есімнің түрленуі.Көптік жалғау.

Сабақтың мақсаты айтылып,зат есімнің түрленуі туралы түсінік беріледі.

1.Зат есімді түрлендіретін оның жалғаулары болып табылады.

2.Көптік ұғымды білдіретін көптік жалғаулар зат есімге үндестік заңы бойынша жалғанады.

3.Лексикалық мағынасы көптік ұғымды білдіретін зат есімдерге көптік жалғауы жалғанбайды: бидай,шаш,су,ақша,қымыз,көмір,ұн,күріш,т.б.

Оқушылармен біріге отырып,зат есімнің тірек сызбасын сызамыз.

негізгі,туынды

дара,күрделі

жалқы,жалпы

деректі,дерексіз


кім?не?


көптеледі

тәуелденеді

септеледі

жіктеледі

IV. Сабақты бекіту.

1. Интерактивті тақта арқылы еліміздің көрікті табиғаты көрсетіледі.

- Балалар,табиғат көрінісіне қарап,зат есімдерді қатыстыра қосымша мәтін құраңдар.Сөйлемдерің мағыналы,әдемі болсын.Мәтінге ат қойыңдар.Қандай зат есім түрлерін қамтыдыңдар? Ең әдемі мәтін бағаланады.

Сұлу табиғат

Қазақстанның табиғаты өте керемет.Көз тартарлық ғажайып көрінісінің бірі – Көкшетаудағы Бурабай.Бурабай өзінің Жұмбақтасымен,Оқжетпесімен және биші қайыңдарымен,көкке өрлеген биік шыршаларымен,таза ауасымен әлемге танымал.Ақындар мен жазушылар сексен көл қоршаған Көкшетаудың көз тоймас сұлу табиғатын жырлап тауыса алмаған.

2. Оқулықпен жұмыс. 34-жаттығуды ауызша орындап мақсатын айқындау. (Жаттығудың мазмұнына, авторы Тоныкөк (646-741ж.) екеніне басты назар аудару).

3. Тақтамен жұмыс. Екі оқушы тақтаға шығарылып,мұғалімнің қалауымен жаттығу ішінен екі сөйлемге морфологиялық талдау жасау.

Ел төре-сі жау-ла-ма-са, о-ған ер-іп мен жау-ла-ма-сам, ел-ім, халқ-ым жой-ы-лар е-ді.

О-ның шаб-у-ыл-ы-ның нәтиже-сі-н-де, ме-нің шаб-у-ыл-ым-ның нәтижес-сі-н-де ел-іміз қайта ел болды,халқымыз қайта халық болды.

4. Қалған оқушылардың назары интерактивті тақтадағы алдын ала компьютер арқылы сызылып дайындалған «Зат есім» сөзжұмбағына аударылады.