Программа Жас т л а 2 ба дарламасы, Орал аласы

1 

 

             

Батыс

 Қазақстан  облыстық балалар-жасөспірімдер туризмі жəне экология 

орталығы

 

 

 

 

                                                                                          “Бекітемін” 

                                                                                             ОБЖТжЭО-ның директоры 

                                                                                         ________   В.П.Фомин     

                                                                                             “Келісілді” 

                                                                                                Директорыдың оқу – тəрбие  

                                                                                                жөніндегі  орынбасары 

                                                                                       ________    А. Б.Адилова  

 

 

“Келісілді” 

     ОБЖТжЭО өлкетану бөлімінің 

меңгерушісі 

                                                                                       ________    Қ.Ж.Қайрлиева  

 

 

 

 

«Жас тұлға2»  туристік-өлкетану үйірмесінің  

БАҒДАРЛАМАСЫ

 

 

 

 

 

 

 

Авторы

: Ғайнеден Тоты Ғайнеденқызы  

қосымша білім беру педагогы.  

                                        “Жас тұлға»  үйірмесінің жетекшісі,  

 

 

 

Орал

 қаласы,  

2016- 2017  оқу жылы. 

 

2 

 

                                                                Пікір 

 

Өлкетану  -  жас  ұрпақтың  туған  өлке  туралы  білімін  тереңдететіп  əрі 

байытатын,  Отанға  деген  махаббатқа  тəрбиелейтін,  азаматтық  түсінік  жəне  білім 

қалыптастыратын  іс,  əрі  туған  өлкені,  шағын  аумақтарды  (ауданды,  ауылды, 

өлкені)  жан-жақты  оқып  білумен  жəне  зерттеумен  айналысатын  жұмыстар 

жиынтығы болып  табылады.Туған  өлкенің  табиғаты  мен  табиғи  ерекшелігін,  өлке 

шаруашылығы  мен  тұрғылықты  жердегі  халықтардың  кəсіптік  ерекшелігін,  өлке 

тарихы мен халықтардың даму тарихын, этнографиялық ұлттық ерекшеліктері мен 

демографиясын, топонимикасын, өнерін, мəдениетін т.б.қамтиды. 

«Жас тұлға» туристік-өлкетану үйірмесінің кешенді модульдік бағдарламасы 

оқушының  тек  өзінің  туған  жерін  оқытып  ғана  қоймай    мəдени  деңгейін  көтеруге 

тарихқа,  өнерге,  əдебиетке  деген  қызығушылығын    көтеруге  баули  отырып, 

ұлтжандылыққа,  еңбекқорлыққа,  ғылыми-ізденімпаздыққа  бастап,  таным  кеңістігі 

мен  ой-  өрісін  кеңейтуге,  шығармашылық  қабілетін  арттыра  отырып  іс-тəжірибе 

жинақтауға,  білімділік  пен  зияткерлік  негіз  қалыптастыруға,  алдағы  уақытта  өзі 

сүйетін  мамандықты дəл таңдауға көмектеседі.  

Кешенді  бағдарламаның  мақсаты  мен  міндеттері  айқын.  Күтілетін  нəтиже 

қосымша білім беру саласының мақсатымен үндес, əрі қолжетімді. 

Бағдарлама  ауқымды  тақырыпты  модульді  технология  арқылы  жүйелі,      

жинақты  түрде  жоспарлаған.  Бағдарламада  өлкетанумен  қоса  тəрбиенің  пəрменді 

бағыты – туристік бағытты да қиюластыра жоспарлаған.  

1. «Менің қалам»                 /1 оқу жылы, 5-6 сынып/                  2008-2009 ж.ж. 

2. «Туған өлкем» 

       /2 оқу жылы, 6-7 сынып/                  2009-2010 ж.ж. 

3. «Менің Қазақстаным»     /3 оқу жылы,7-8сынып /                   2010-2011 ж.ж. 

4. «Қазақстан жəне Əлем»  /4 оқу жылы, 8-9 сынып /                 2011-2012 ж.ж. 

 

  

Кешенді  бағдарлама  оқу  бағдарламасына  сəйкес,  қолжетімді,  яғни  оқушы 

түсінігіне  орайлас  жоспарланған.Бағдарлама  тақырыптары    оқушының  жас 

ерекшелігіне  орай  күрделендіре  отырып,  үзіліссіз  білім  береді.  Көптеген  тақырып 

оқу үрдісінде аз қамтылатындықтан осындай туристік-өлкетану үйірмелері арқылы  

қосымша мол білім алатындығына сенемін. 

 

Қазіргі кезде  алаңдататын мəселе-жас ұрпақ денсаулығы болса, сол бағытта 

білім мен тəрбие, денсаулықты қоса  жақсарта отырып білім беруге жоспарланған 

бұл бағдарламаның берері мол. 

 

Пікір жазған:                В.П.Фомин - педагогикалық ғылымдарының кандидаты,   

                                      профессор, Мəскеу Халықаралық балалар-жасөспірімдер   

                                      туризм жəне  өлкетану Академиясының академигі. 

 

3 

 

                                      

Аннотация

 

 

  «Жас  экскурсияшы»  туристік-өлкетану  үйірмесінің  кешенді  модульдік 

бағдарламасы    -  жалпы  білім  беретін  орта  мектептің  5-9  сынып  оқушыларына 

қосымша білім беру бағдарламасы болып табылады. Кешенді бағдарлама модульді 

технология арқылы көлемді, ауқымды тақырыптарды жүйелі түрде қамтиды.   

Бағдарламада  туған  өлкенің  тарихи,  əдебиеті,  мəдениеті  мен  этнографиясын 

танытуға негізделген жүйе бар. 

Кешенді  бағдарлама  4  жылға  бөлініп,  əр  сыныптың  қабылдау  ерекшелігіне 

байланысты тақырыптарды бөліп қарастырған. 

Пайдаланылған жəне ұсынылатын əдебиеттер бөлек берілген. 

Қосымшада  бағдарламаның  нəтижесін  дəлелдейтіндей  шаралар  іріктеліп 

алынған. Қол жеткен жетістіктерге мысалдар келтірілген. 

  

 

 

                                                   Бағдарлама мазмұны 

 

1.Түсінік хат                                                                                                   3-7 бетте 

2. «Менің қалам» модулінің күнтізбелік-тақырыптық жоспары                8-9 бетте 

3. «Менің қалам» модулінің бағдарламалық мазмұны                               10-15 бетте 

4. «Туған өлкем»  модулінің күнтізбелік-тақырыптық жоспары            16-17 бетте 

5. «Туған өлкем» модулінің бағдарламалық мазмұны                           18-19 бетте 

6. «Менің Қазақстаным» модулінің күнтізбелік-тақырыптық жоспары 19-21 бетте 

7. «Менің Қазақстаным» модулінің бағдарламалық мазмұны               21-25 бетте     

8. «Қазақстан жəне Əлем» модулінің күнтізбелік-тақырыптық жоспары 26-27 бетте 

9. «Қазақстан жəне Əлем» модулінің бағдарламалық мазмұны             28-39 бетте 

10.Пайдаланылған, ұсынылатын əдебиеттер                                           40-41 бетте 

 

2.Қосымша. 

Бағдарлама

 бойынша жүргізілген жұмыстар 

 

11.Тəрбиелік шара-«Ақжайық төріндегі-əз Наурыз!» 

12.«Менің шежірем»- зерттеу жұмысы 

13.Үйірменің оқушылары құрастырған өлкетанулық сұрақтар 

14.«Менің Қазақстаным» мəнерлеп оқу байқауында. 

15.Зерттеу жұмысы – «Өлкесін өміріндей сүйетін жан» 

16. Сынақтық қорытынды жұмыстары. 

17.Бағдарламаның нəтижесі. 

 

 

 

 

 

 

4 

 

Түсінік

 хат 

 

        «Жалпақ жұртыңды, игі алашыңды құрметтеу  

алдымен

 өзің тұрған өлкенің тарихын, табиғатын  

 

   танудан, адамдарын ардақтаудан басталады» 

                                                                                                Н.Ə.Назарбаев 

 

    Жас жеткіншіктерге білім мен сапалы тəлім-тəрбие беруде туристік-өлкетану 

үйірмесі  мектептен  тыс  тəрбиелеудің  бірден  –бір  көп  тараған  түрі.  «Қазақстан-

2030» даму стратегиясының экономика секторында 7-ші басым бағыттарының бірі 

- туризм делінген. Осыған орай  2007-2011 жылдарға туризмді дамытуға арналған 

бағдарламасында балалар-жасөспірімдер  туризмі  - ішкі  туризмді  дамытудың  жəне 

туристік мəдениетке тəрбиелеудің негізгі факторы болып табылады.  

Қазақстан Республикасының  Президенті  Н.Ə.Назарбаевтың Қазақстан халқына 

жолдауында «Дені сау ұлт» үшін инфрақұрлымын дамытуға баса көңіл бөлінген.  

Балалар  туризмі  -    ол  –  болашақ  мамандар,    ол  –  тарих  пен  өлкетану,    ол  –  жеке 

тұлғаның дұрыс қалыптасуы, ол- тəрбие құралы. 

 «Жас  экскурсияшы»    туристік-өлкетану  үйірмесінің  бағдарламасының 

Мақсаты

:  Мектеп  оқушыларының  өзіндік  дамуын,  өзіндік  ойлау  қабілетін 

қалыптастыруға 

жағдай 

жасау, 

шығармашылық 

жəне 

интеллектуальдық 

мүмкіншілігін  арқылы  өзін-өзі  тəрбиелеу  қабілетін  ашу.  Азаматтық  пен 

ұлтжандылыққа  тəрбиелеу,      туған  өлкенің  тарихи,  мəдени,  рухани  мұраларын 

танып  білуге,  сақтауға  тарту,  туған  жеріміздегі  белгілі  тарихи  қайраткерлердің, 

əдебиетшілердің  өмірлерін  оқып-тану.  Ұлы  Отан  соғысы  жылдарындағы 

құжаттарды іздестіру жəне жинастыру, ҚР тұратын халықтардың, ұлттардың салт-

дəстүрін,  мəдениетін  оқу-білу.  Бос  уақыттарын  тиімді  пайдалануды,  салауатты 

өмір  салтына  қалыптастыруды,  туристік  шеберлікті  меңгерту    жəне  жетілдіруді 

көздейді. 

 Міндеті: 

Əлеуметтік

-педагогикалық  (азаматтық көзқарас қалыптастыру, «Кіші Отанына» 

деген  сүйіспеншілік  сезімін  арттыруға  тəрбиелеу,  өз  өлкесінің  тарихына  деген 

жауапкершілік  пен  өзіндік  қатысы  арқылы  мақтаныш  түйсігін  көбейту,  мамандық 

таңдауға баулу (жазушы, зерттеуші, өлкетанушы, журналист т.б.) 

Білімділік

    (өлке  өмірімен  байланысты  жанұяның,  қаланың,  тарихи  тұлғалар 

туралы  білімін  кеңейтуді  қамтамасыз  ету,  іздестіру-зерттеу  жұмысының  негізін 

үйрену  жəне    өлкетанушы,  журналист  мамандықтарына  баулуға  үйрету,  өзіндік 

қорытынды, түйін жасауға баулу) 

Танымдық

 

(тарихи 

дерек 

көздерімен, 

мемурарлық, 

ғылыми-ақпараттық 

əдебиеттер мен баспа беттерімен жұмыс жасауды меңгеру); 

Дамытушылық

    (туған  өлке  тарихын  өз  бетімен  оқуға  деген  құлшынысын 

дамыту,  оқушылардың  шығармашылық  қабілетін  өз  бетінше  іздестіру-зерттеу 

жұмысына 

үйрету 

арқылы 

туристік 

жұмыстардың 

дағдыларын 

игеру,  

5 

 

архитектуралық жəне мəдени ескерткіштерді оқып-үйрену,  туристік жорықтар мен 

жарыстарға қатысу арқылы  шеберліктерін шыңдау) 

 

Бағдарлама

 ерекшелігі. 

Бағдарлама  туристік  -өлкетану  қызметі  -  туған  өлке  арқылы  оқушыларға 

еліміздегі  рухани  байлығымызды  білуге,  Отанға  деген  сүйіспеншілікке 

тəрбиелеуге,  қоршаған  əлемді  кең  көлемде  тануға  мүмкіндік  береді.  Өлкетану 

адамдарды  тек  өзінің  туған  жерін  оқытып  ғана  қоймай  өзінің  мəдени  деңгейін 

көтеруге тарих, өнер, əдебиетке деген қызығушылығын  көтеруге баулиды.  

Турист-өлкетану, экологиялық  жорықтар, саяхаттар балаларды оқушыларды  

туған  өлкенің  тарихын  оқып-зерттеу  жəне  іздестіру  жұмыстарына  тарту 

жұмыстары  қамтылған    «Жас  экскурсовод»  үйірмесінің  бағдарламасында 

Қазақстандық патриотизмге тəрбиелеуде, адамды рухани дамытудағы ең пəрменді 

бағыт екенін ескере модульдік технологияға негізделіп құрылған.  

Бұл  бағдарламада  өлкетану  туралы  терең  қамтылған  жəне  танымдық    білім 

береді.  Жергілікті  ресурстар  кеңінен  пайдаланылған:  облыстық  өлкетану  музейі, 

облыстық,  аудандық,  қалалық  кітапханалар,  мəдени  мекемеле  мен  тарихи 

орындар.Бағдарламаның  практикалық  бағыты  оқушыларға  тақырыпты  терең 

меңгеруге  бағытталған.  Бағдарламадағы  жұмыстарды  орындай  отырып    сабақ 

бағдарламасынан    бөлек  қызғылықты  деректер  жинақтау,  оқулықтағы  жоқ 

хабарлар табу, оқу бағдарламасын толық жан-жақты қабылдауға мүмкіндік береді. 

Модульдік  оқытудың  өзегі  –  оқу  моделі.  Ол:  ақпараттардың  аяқталған 

блогынан,  оқушының    іс-əрекеті  бағдарламасынан,  оқытушының    нұсқауларынан 

тұрады. Модульдік оқыту – бұл оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін 

дамытатындықтан  қосымша білім беруге пайдалануға  мүмкіндігі мол. Модульдік  

технология  əдісі бойынша əр  сабақта  тек  жаңа  ақпаратты  игеру  емес, сонымен  

қатар    қабылдаған    ақпаратты    өңдеу    ептілігі    мен    дағдылары 

қалыптастырылатындықтан үйірме жұмысының   бағдарламасына сəйкес.  

Модульдік    технология    оқу  тақырыбын    ірі    тарауларға  (модуль)    бөлінуін, 

сонымен    қатар    əр    тараудың    мазмұны,  білімі    жəне    ептілігі    анықталып,  сол  

модульді    меңгеруге    қажетті,  бақылау    жəне    орындалған    жұмыс    туралы    есеп  

беру    əдістерін    қарастырады,  атап    айтқанда:  дəріс  (жаңа    материалды    меңгеру  

сабағы),  тəжірибелік  сабақ  (білім,  ептілік  дағдыларын    жетілдіру),    қорытынды  

(бақылау  жұмысы,  бағалау    сабақтары).  Сонымен,  оқу    процесін    модульдік  

принцип  негізінде  ұйымдастыру  дегеніміз – ол оқу  жылын  модульге бөлу. 

      Модульдік  технология  жұмысына  қойылатын бірыңғай талаптар əр  тақырып  

бойынша:  актуалдану  модулі;  теориялық  модуль;  практикалық  модуль;    тексеру  

модулі  болуы қажет. 

 

 

       

6 

 

Бағдарламаның

    принциптері: 

−

 

жүйелілік

,  бағдарлама  құрылымдарының  (мақсаты,  міндеттері,  мазмұны, 

күтілетін  нəтиже)  бір-бірімен  тығыз  байланысты  ішкі  ой  үйлесімділік 

құрылымының (структурасы) болуы;  

-

 

қолжетімділік

,  жалпы  білім  беру  мазмұнынан  өлке  тарихын  оқушылардың 

əр жас ерекшелігіне орай  іріктеп  алуды  іске асырады.  

жоспарлылығы

, бағдарлама құрылымының негізгі жоспарлы, жүйелілігі   арқылы 

оқушылар білімді тұтас, үзіліссіз, əр түрлі деңгейде ала алады.  

Күтілетін

 нəтиже: 

-    тарихты,    өлке  тарихын  толық  сезіп,  танып  барып    өз  бетінше  оқудың,                   

зерттеудің қажеттілігін білуі, зерттеуді өз бетінше жалғастыруы; 

-    танымдық белсенділіктің жоғары деңгейге көтерілуі; 

-    патриоттық,  азаматтық  жəне  интернационалдық    біліктілігінің  толиранттық 

мəдени қарым-қатынастыққа көтерілуі. 

 

Теориялық модуль:  

 

1. «Менің қалам»                 /1 оқу жылы, 5-6 сынып/                  2008-2009 ж.ж. 

2. «Туған өлкем» 

       /2 оқу жылы, 6-7 сынып/                  2009-2010 ж.ж. 

3. «Менің Қазақстаным»     /3 оқу жылы,7-8сынып /                   2010-2011 ж.ж. 

4. «Қазақстан жəне Əлем»  /4 оқу жылы, 8-9 сынып /                 2011-2012 ж.ж. 

 

Практикалық модулі: 

1.

 

Туристік дайындық негіздері    

2.

 

 Қауіпсіздік шараларының негіздері 

3.

 

Экскурсия жасаудағы арнайы дайындық негіздері                      

4.

 

 Гигиена негіздері, алғашқы дəрігерге дейінгі көмек.         

5.

 

Өлкетану негіздері  

 

Р/с 

Аяқталған блок 

Үлгі  бойынша 

жұмыс 

Жаңа 

материалды 

ажырату 

Жаңа 

материалды  

оқу  мақсатына 

қарай өзгерту 

Шығармашылық 

жұмыс 

1 

Туристік 

дайындық 

негіздері    

 

 

 

 

 

 

Бивуак құру. 

Туристік 

кедергілерден 

өту,  

кедергілерді  өзі 

жасақтау. 

Қазақ  халқының 

бағдарлау 

қасиеті. 

Киіз  үй  мен 

шатырдың, 

компас 

пен 

табиғат 

өзгерістері, 

байлам 

түрлерін 

салыстыру. 

Ұқсастығы. 

Айырмашылы. 

Алауда 

тағам 

дайындау,  киім 

кептіру, 

халықтық  тағам 

сақтау 

т.с.с 

көшпенді 

халықтардың 

туристер 

тіршілігімен 

ұқсастығын 

салыстыру.  

7 

 

2 

Экскурсия 

жасаудағы 

арнайы 

дайындық 

негіздері 

Экскурсия 

кезіндегі  тəртіп 

мен мəдениет. 

Айтылған 

мəтінді 

есте 

сақтау. 

Өзі 

білетін  дерекпен 

салыстыру. 

Анализ.Синтез. 

Сұрақ қою. 

Жауапты  тың 

деректермен 

толықтыру.  

Экскурсиялық 

мəтін жасақтау 

3 

Қауіпсіздік  шараларының  

негіздері 

 

Тəжірибе 

жасау. 

Жорық  түріне 

қарай 

қауіпсіздік 

шараларын 

жатқа білу 

Жылдың 

төрт 

мезгіліне 

байланысты 

қауіпсіздік 

шараларын 

ажырата білу 

Жағдайға 

қарай 

ыңғайлы 

əдістер табу. 

Жорық  кезінде 

кездескен  қауіп 

қатердің  алдын 

алу 

кезіндегі 

уақиғалардан 

деректі 

фильм  

түсіруге 

талпыну 

4 

Гигиена, 

алғашқы 

дəрігерге дейінгі көмек 

 

Жорыққа 

дайындық. 

Жорық 

кезіндегі  өзін-

өзі 

ұстау. 

Алғашқы 

медициналық 

көмек.   

 

Өтілген 

тақырыптар 

арасындағы 

байланысты  

ажырату, 

салыстыру, 

талдау. 

Медицина мен 

халық 

емі 

арасындағы 

байланыс  пен 

қарама-

қайшылық 

Туристік  жорық 

кезіндегі 

балалар 

гигиенасы 

5 

Өлкетану негіздері 

Берілген 

теориялық 

білімді 

түсінгенін 

практикада 

сынау. 

Əр  түрлі  зерттеу 

еңбектерін 

оқу.Талдау. 

Салыстыру. 

Өзіндік байлам. 

Айтылған 

пікірлерді 

тарихи  оқиға 

негізіне  қарай 

талқылауү 

Іздестіру-

зерттеу 

жəне 

ғылыми 

жобамен жұмыс 

 

Тексеру модулі: 

1.

 

Жарыс  (Туристік дайындық негіздерінен)  

2.

 

Тест  (Қауіпсіздік шараларының негіздерінен )  

3.

 

Сайыс (Экскурсия жасаудағы арнайы дайындық негіздерінен)                      

4.

 

Байқау (Гигиена негіздері, алғашқы дəрігерге дейінгі көмектен)        

5.

 

Зерттеу жұмыстары (Өлкетану негіздерінен)  

 

 

 

 

 

 

8 

 

“Туған өлке” тақырыптық  жоспары 

2-ші оқу жылы 

 

№ 

Тақырып мазмұны 

Сағат саны 

 

Барл

ығы 

Теори

я 

Практика 

1 

 

І

- бөлім. Туған өлкеге саяхат 

Кіріспе.Туризм жəне өлкетану тарихы 

туралы түсінік. Экскурсия туралы түсінік. 

 

2 

2 

 

2 

Туған өлкенің əкімшілік- территориялық 

бөлінісі жəне тұрғын халқы, табиғаты, 

тарихы. Туристік топтағы қызметтік 

міндеттер. 

 

6 

4 

2 

3 

Тарихи жəне мəдени ескерткіштер – халық 

қазынасы .Туристік жорықтың тактикасы 

мен техникасы. 

 

6 

4 

2 

4 

Мұражай -  халықтардың материальдық 

жəне рухани мəдениеті 

 

6 

2 

4 

5 

Өлкенің жер, су аттары. Жорық кезінде 

туындайтын апатты жағдайлардың туындау 

себептері мен олардан сақтану шаралары. 

Топтағы қарым-қатынастың психологиялық 

аспектілері / топонимика/ 

 

8 

2 

6 

 

     

ІІ

 - бөлім - Жайық өңірінің мəдениеті. 

 

 

 

6 

 

Орал өңірінде əдебиеттің дамуы. 

12 

6 

6 

7 

Өлкеміздегі музыка өнері. 

4 

 

2 

 

2 

 

8 

Орал өңірінің бейнелеу, сəн өнері. 

 

4 

2 

2 

9 

 

ІІІ

-бөлім - Батыс Қазақстан өңірінің 

аудандары

 

Облысымыздағы аудандардың тарихы, 

орналасуы, халқы. 

   6 

4 

2 

10 

Əр ауданның халық батырлары, өнер, білім 

қайраткерлері 

 

8 

4 

4 

9 

 

11 

 

І

Y- бөлім. Туған өлке- ғасыр төрінде                    

Танымал ғылым қайраткерлері  

Апатты жағдайлардағы топтың іс-əрекеті. 

4 

       4 

 

12 

 

 Танымал ақын-жазушылар 

 

4 

4 

 

13 

 

Танымал мəдениет қайраткерлері. 

 

4 

4 

 

14 

 

Танымал мемлекет қайраткерлері. 

 

4 

4 

 

15 

 

Танымал спортшылар.  

Саяхат ауданын зерттеу. 

4 

4 

 

16  Танымал білім қайраткерлері. 

   4 

     4 

 

17 

 

Y- бөлім.Іздестіру – зерттеу жұмыстары  

Орал қаласындағы көшелердің,  

мектептердің шығу тарихы.  

 

6 

 

6 

 

 

 

18 

 

Топографиялық зерттеу, жергілікті жерді 

бағдарлау.  

62 

8 

54 

19  

 

Əр аудандар туралы деректер жинақтау 

46 

6 

40 

20 

 

Іздестіру жəне зерттеу жұмыстары 

Туристік- өлкетану жорықтары 

6 

4 

2 

 

 

Барлығы

 

216 

87 

129 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

 

“Туған өлке”  бағдарламасының мазмұны 

2-ші оқу жылы 

 

І

  бөлім.  Туған  өлкеге  саяхат.  Кіріспе.Туристік-өлкетану  үйірмесінің 

міңдеттері,  принциптері  жəне  мазмұны.    Əдеби-  өлкетану  үйірмесінің  ерекшелігі. 

Жұмыстың  маңызы.Туризм  тарихымен  таныстыру.  Батыс  Қазақстан  облысының 

өлке  тарихынан  білімдерін  кеңейту.  Облыстың  ауқымы,  əкімшілік  бөлінісі, 

географиялық  нысандары  туралы  түсінік.  Табиғаты,  өзен-көлдері,  қазба 

байлықтары,  жануарлар  дүниесімен  танысу.  Архитектуралық  тарихи  ғимараттар. 

Қаламыздағы 

архитектуралық 

ескерткіштер: 

тарихи-өлкетану 

мұражайы, 

Ванюшкиндер 

үйі, 

Х.Есенжанов 

атындағы, 

Ж.Молдағалиев 

атындағы 

кітапханалар,  Пушкин  мұражайы  т.б.  туралы  түсінік  беру.  Жер-  су  атауларынның 

тарихын айтып түсіндіру, картадағы жер- су атауларын оқып үйрену. 

Практикалық

 тапсырма: «Орал», «Курени», «Хан тоғайы» т.б. атаулардың шығу  

төркіні. Əр оқушы өзінің туған ауылының атауын зерттеу. Картамен жұмыс жасау. 

ІІ

  бөлім. Жайық өңірінің мəдениеті. 

Орал  өңірінде  мəдениеттің  дамуы  бөлімінде  əдебиеттің,  музыка  өнерінің, 

бейнелеу,  сəн  өнерлерінің  дамуы  туралы  түсінік  беру.  Əдебиеті.  Доспамбет, 

Шалгез,  Жиембет  жыраулар  шығармашылығын  зерттеп  танысу,  ел  рухына  жалау 

болған  Сырым  баба  мен  Махамбеттің  өмірі  мен  шығармашылығына  шолу,  Мұрат 

Мөңкеұлы,  Шернияз,  Шəңгерей,  Ғұмар  Қараш  ақын  -  жыраулардың  өмірімен 

танысу.  Т.  Жароков,  А.  Жұмағалиев,  Ж.Молдағалиев,  С.Сейітов,  Х.Есенжанов,  Қ. 

Мырзалиев,  т. б. шығармалары. Құрманғазы, Дина, Дəулеткерей,  Ғ. Құрманғалиев 

т.б. шығармаларымен, өмірі. Практикалық тапсырма: «Оқулықта жоқ» ойыны 

 

ІІІ

 бөлім. Батыс Қазақстан өлкесінің аудандары 

Батыс Қазақстандағы аудандарының (12 ауданының) халқы, тарихы, мəдениеті 

туралы  түсініктер  беру.  Батыс  Қазақстан  облысының  өткені  мен  жаңа  кезеңдегі 

тарихи оқиғалары, халық батырлары туралы түсінік беру. Халық батырлары, өнер, 

білім 

қайраткерлері 

туралы 

мағлұматтар 

беру, 

материалдар 

жинақтау. 

Практикалық

  тапсырма:  он  екі  ауданда  тұратын  халықтар  өмірі  мен 

этнографиясы, ауыз əдебиеті туралы зерттеу жұмыстары. 

 

І

V бөлім. Туған өлке- ғасыр төрінде 

Оқушыларға Батыс Қазақстан облысындағы танымал, қоғамдағы орны ерекше  

тұлғалар туралы түсінік беру. Ғалым, ақын-жазушылар, мəдениет, мемлекет, спорт, 

білім қайраткерлері туралы мағлұмат беру. Практикалық тапсырма: «Тұңғыштар 

мекені- 

Орда» 

туралы 

зерттеу 

жұмыстары. 

Өлкетанулық 

олимпиадаға 

викториналық сұрақтар дайындау. 

 

V бөлім. Іздестіру – зерттеу жұмыстары 

Оқушыларға  ғылым  жолы  туралы  түсінік  беру.Ғылыми  ойлау  кезеңдерімен 

таныстыру.  Жоспар,  тезис  құру  жолдарын  үйрету.  Орал  өңірі  туралы  басылып 

шыққан  кітаптармен  таныстыру.  Кітапхана  жəне  мұрағатпен  жұмыстана  білуге 

үйрету. 

11 

 

Туристік-  өлкетану  жұмыстарды  ұйымдастыру  туралы  ережемен  таныстыру. 

Туристік жорыққа шығатын жерді анықтау. Карта жасақтау. Оқушыларға жорық  

кезінде атқаратын міңдеттерін бөлу. Жорық маршруты кезінде техника қауіпсіздік 

ережесін сақтау.Туған өлкенің ауыл, елді мекен тарихын зерттеу жөнінде өлкетану 

жұмыстарын  жүргізу.  Тапсырмалар  орындап  оны  қағаз  бетіне  түсіру.  Туристік 

жорықты    талқылау  жəне  жазбаша  түрінде  есеп  жазу.  Туған  өлкеміздің  тарихын 

мен  мəдениетін,  табиғаты  туралы  материалдар,  фотосуреттер  жинақтау.  Естіген 

əңгімелерді магнитофон немесе дыбыс құралдарына диктофонға жазу.  

 Практикалық тапсырма: өлкетанушы-Қ. Хасановпен кездесу. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12