Температураны өлшеу аспаптарының жіктелуі

а) Ұлғаю термометрлері, олардың әрекет принциптері сұйықтың (сұйықты) көлемі немесе қатты денелердің (биметталды және дилометриялық) сызықты өлшемдерін температура байланысты өзгертуге негізделген.;

б) манометрлік термометрлер, жұмыс істеу принципі тұйық герметикалы терможүйеде жұмыстық термометрлік заттың қысымы мен температура арасындағы тәуелділікке негізделген;

в) термоэлектрлік термометрлер (термопаралар), қосылыс нүктелерінінң әртүрлі температурасында, яғни термопара ұштарындағы температура айырымы артқан кезде термопара тізбегінде өсетін ЭҚК-і пайда болады;

г) термокедергі (термометры сопротивления), қасиеті температураға тәуелді металдан не жартылай өткізгіштен жасалған кедергіні айтады.

Өзінің жылулық немесе оптикалық шағылуын тіркеуге негізделген, контактісіз әдістерге келесілер жатады:

а) пирометрия- дене температурасын олардың жылулық сәуле шығаруы бойынша анықтайтын өлшеу құралы;

б) радиометрия - дененің өзінің жылулық шағылу температурасын өлшеу. Төмен және бөлмелік температуралар үшін бұл шағылулар толқын ұзындығының инфрақызыл диапазонында болады;

в) тепловидение - теледидарлық бейнедегі температуралық кеңістікті түрлендірумен және кеңістіктегі температураны радиометриялық өлшеу, кейбір жағдайда түрлі-түсті контрастпен өлшеу. Температура градиенттерін, жабық ыдыстағы орта температурасын (мысалы, резервуарлардағы және құбырдағы сұйық температурасын) өлшеуге болады.

10.3.1 Ұлғаю термометрлері
Ұлғаю термометрлері, олардың әрекет принциптері сұйықтың (сұйықты) көлемі немесе қатты денелердің (биметталды және дилометриялық) сызықты өлшемдерін температура байланысты өзгертуге негізделген. Мұндай термометрлермен өлшеудің шектері –190-нан 600⁰С-ға дейін. Сұйық шыны термометрлердің әрекет принципі термометрге құйылған термометрлік сұйықтың жылулық ұлғаюына, яғни осы сұйықтың көлемінің өзгерісіне негізделген. Термометрлік сұйық ретінде сынап, толуол, этил спирті, эфир т. б. пайдаланылады.

Сұйық шыны термометрлер -90ºС-тан 600ºС-қа дейінгі температураны өлшеуге пайдаланылады да, ішіне шкала орнатылған таяқша түрінде жасалады. Батырылатын ұшы шкаласы бар термометрлерде тік және бұрышты болып келеді.

Сұйық термометрі (сурет 10.2.1) резервуаран 1, жартылай термометрлік сұйықтықпен 3 толтырылған , капиллярлы түтікшеден 2, және шкаладан 4 тұрады. Капиллярлы түтікшедегі бос кеңістік және қордағы (запас) резервуар инертті газбен толтырылады.

Сұйық шыны термометрлердің артықшылығы – пайдалануға қарапайым және өлшеудің жоғары дәлдігін көрсетеді.

Кемшілігі мыналарды жатқызуға болады: шкалалардың нашар көрінуін (арнайы ұлғайтатын оптика пайдалану), көрсеткішті автоматты жазу мүмкіндігі жоқ, көрсеткішті қашықтан бере алмайды және қайтадан жөндеуге жатпайды.

Сурет 10.2.2. Электрокантактілі сұйықтық термометр