Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің титулдық парағы

КЕЛІСІЛДІ

20_ ж. «_____»________

20__ж. «___»______________ №____ Хаттама

– апаттық жағдайлардың заңдылығын белгілеу және апатқа шалдыққан адамдарды құтқару және апатты жою жөнінде инженерлік ұсынымдардың тиімділігін анықтау;

– құтқару жұмыстарын тиімді жүргізу жөнінде заңдылық актілермен және нормативтік құжаттар жөнінде түсініктері болуы.

– оқу және арнайы әдебиеттермен өздігінен жұмыс істеуге, құтқару жұмыстарын ұйымдастыру дағдысын дамыту;

– апаттарды жою үшін арнайы жабдықтарды қолдану жөнінде дағдысын жетілдіре білуі.

– Адамдарды құтқару және апаттарды жою жөніндегі нақты инженерлік мәселелерді шешуде;

– нормативтік – техникалық құжаттаманы және инженерлік жабдықтарды пайдалануда икемді болуы;

– төтенше жағдайлар орын алғанда алғашқы және дәрігер алды көмек көрсете білудің;

– жеке қорғану құралдарын қолдана білудің практикалық машықтарды иемденуі қажет.

2 Пререквизиттер

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: психология, экология, өнеркәсіптік желдетпе, жеке қорғану құралдары және химиялық және биологиялық қауіпсіздік негіздері.

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет: өрт қауіпсіздігі, еңбек қорғау, тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі

4 Пәннің мазмұны

Отандық құтқару бөлімшелерінің апаттарды тез жоятын қару-жарақтары және апатқа ұшыраған жағдайлар үшін барлық қажетті жабдықтары бар. Құтқару бөлімшелерінің құтқару аппаратурасы мен жабдықтарын, құтқару жұмыстарын жүргізудің ғылыми негіздерін әзірлеумен шұғылданатын өздерініңғылыми зерттеу ұйымдары бар.

Негізгі түсініктемелер мен анықтамалар. Курстың нысаны мен құрылымы. «Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» бағыты бойынша маманды дайындау жүйесінде курстың орны және оның 050731 мамандығы бойынша басқа профильдік пәндермен байланысы.

2 тақырып. Құтқару ісі негіздерінің жалпы мәселелері

Қазақстан Республикасының аумағында және одан тыс жерлерде құтқару жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу жөнінде заңдылық актілер. Қазақстан Республикасы құтқару қызметтерінің негізгі міндеттері мен ұйымдастырушылық құрылымдары. Қазақстан Республикасы құтқару бөлімшелерінің қызмет атқаруын құрастыру және ұйымдастыру. Қазақстан Республикасының құтқару бөлімшелерінің орналасуы. Стихиялық зардаптардың, апаттардың сипаттамасы. Құтқару бөлімшелерін мамандандыру. Әлеуметтік – саясаттық төтенше жағдайлар. Қауым арасындағы адамдардың іс әрекеттері.

Апаттарды жою жөнінде жұмыстарды басқару. Апаттар мен ТЖ жою үшін жауапкершілік. Апаттар мен ТЖ жою жоспары және оның құрамдас бөліктері. Адамдарды құтқару және апаттарды жою жөнінде бірінші кезекті шаралар. Барнаулы ұйымдастыру және апаттың нақты жағдайын есепке алу. Командалық пункт және оның апаттар мен ТЖ жою жөніндегі көмекші қызметтері. Апаттық – құтқару жұмыстарын басқару жөнінде командалық пунктің орналасуына қойылатын талаптар. Оперативтік құжаттама. Командалық пункт басшыларының басты міндеттері. Арнайы қызметтердің міндеттері: байланыс, медициналық жабдық, апаттық ортаны оперативті бақылау, қосымша және көмекші қызметтер (жабдықтарды жөңдеу, стандартты емес инженерлік тетіктерді және басқа құрылғыларды орнату), үй – тұрмыс жабдықтары. Командалық пункт базаларының орналасуына қойылатын талаптар.

Жалпы мәселелер. Апат объектісіне құтқару бөлімшелерінің жіберілуін ұйымдастыру және оперативтік тапсырманы орындауға дайындалу ережелері. Оперативтік көлік. Құтқару қызметі бөлімшелерінің технологиялық жабдықтары. Жабдықтарды және апаттардың түрлері бойынша олардың жинақталуын тексеру. Арнайы белгіленген аппараттармен жұмыс істеу тәртібі. Арнайы белгіленген аппараттармен жұмыс істеу тәртібі. Барлау және адамдарға жәрдем беру. Аппаттар мен ТЖ аймағында құтқарушылардың жүру ережелері. (құтқару жұмыстарын ұйымдастыру, қауіпті және зиянды факторларды анықтау, жағдайдың рекогносцировкасы (жағдайды географиялық тұрғыдан талдау)). Апаттар орындарында жағдайларды анықтау үіш барлауда құтқару бөлімшелері әрекеттерінің ерекшеліктері. Резервке тағайындалған бөлімшелер мен қосымша құтқару командаларының әрекеттері. Табиғи және техногенді сипатты апаттарда, экологиялық зардап ошақтарында құтқару жұмыстарының тактикасы. Жағдайлардың ауырлығын анықтау. Халықты көшіру және орналастыру. Тәртіптік шараларды жүргізу. Зақымданған учаскені санитарлық өңдеу, дегазациялау және дезактивациялау. Зақымданғандар мен қызметкерлер құрамын жедел сақтандыру. Тұрғын үйлерді дайындау.

Зардап шеккен адам табылғанда жасалатын әрекеттер. Зардап шеккен адамға дәрігер алды және медициналық жәрдем беру тәртібі және оның табылған жерін белгілеу.

Табиғи немесе техногенді сипаттағы аппаттарды, экологиялық зардаптарды ликвидациялау жоспарын құрастыру. Жоспарды әлеуметтік, техникалық, қаржылық жақтан қарастыру.

4.3 Практикалық (семинар, зертханалық, студиялық, жеке) сабақтардың мазмұны мен тізімі

2) 3-тақырып. Апаттардың алғашқы кезеніңдегі құтқару қызметі бөлімшелерінің әрекеті. Апаттық – құтқару жұмыстарын басқару жөнінде командалық пунктің орналасуына қойылатын талаптар. Оперативтік құжаттама. Командалық пункт басшыларының басты міндеттері. Арнайы қызметтердің міндеттері: байланыс, медициналық жабдық, апаттық ортаны оперативті бақылау, қосымша және көмекші қызметтер.

3) 4-тақырып. Табиғи және техногенді сипатты апаттарда, экологиялық зардап ошақтарында құтқару жұмыстарының тактикасы. Жағдайлардың ауырлығын анықтау. Халықты көшіру және орналастыру. Тәртіптік шараларды жүргізу. Зақымданған учаскені санитарлық өңдеу, дегазациялау және дезактивациялау. Зақымданғандар мен қызметкерлер құрамын жедел сақтандыру. Тұрғын үйлерді дайындау.

4) 5-тақырып. Төтенше жағдайлар кезінде және өндірістік орындардағы келеңсіз жағдайлардан зардап шеккен адамдарға алғашқы медициналық және дәрігералды көмек көрсету. Зардап шеккен адамға дәрігер алды және медициналық жәрдем беру тәртібі және оның табылған жерін белгілеу.

5) 6-тақырып. Апаттарды жою (ликвидациялау) жоспары. Жоспарды әлеуметтік, техникалық, қаржылық жақтан қарастыру.

6) 7-тақырып. Өртті сөндіру жабдығын есептеу және өртті тактикалық – технологиялық сөндіру сұлбасын әзірлеу. Өртті сөндіру жабдықтарының түрлері мен объектілерге сәйкес тағайындалуы.

7) 8-тақырып. Өнеркәсіп объектісіне сәйкес газ бен аэрозольдың жарылыстарында ауаның соққы толқындарының көрсеткіштерін есептеу. Өнеркәсіп объектісіне сәйкес газ бен аэрозольдың жарылыстарында ауаның соққы толқындарын анықтау.

8) 9-тақырып. Өнеркәсіптік шарттарға сәйкес жарылғыш газ қоспаларының пайда болу жағдайларын анықтау. Өнеркәсіптік шарттарға сәйкес жарылғыш газ қоспаларының пайда болуы.

9) 10-тақырып. Өрттердің даму көрсеткіштерін анықтау және оларды оқшаулау жөнінде ұсынымдарды әзірлеу. Өрттер және оларды жою тәсілдері туралы жалпы мәліметтер. Өрттердің даму көрсеткіштерін анықтау. Өртке қарсы инженерлік құрылғылар мен құрылымдар.

10) 11-тақырып. Құтқару жұмыстарын тиімді жүргізу үшін қолданылатын аппараттар мен инженерлік құрылғылар. Құтқару жұмыстарын тиімді жүргізу үшін қолданылатын аппараттар мен инженерлік құрылғылардың түрлері мен сипаттамалары.

1. Бeзoпacнocть жизнeдeятeльноcти. / С.В. Белов, А.В. Ильницкая и др. – Москва: Высшая школа, 1999. – 448 с.

2. Защита населения и территорий в чрезвычайных ситуациях. / Под ред. В.П. Жравлева и др. – Москва: Изд-во АСВ, 1999. – 376 с.

3. Бeзoпacнocть жизнeдeятeльноcти: Учеб. Пособие для студ. учреждений сред. проф. образования / Сапронов Ю.Г., Сыса А.Б., Шахбазян В.В. - M.: Издательский центр «Академия», 2002. – 320 с.

4. Бeзoпacнocть жизнeдeятeльноcти / Авт. –сост. И.Н. Кузнецов. – М.: Изд-во деловой и учебной литературы; Мн.: Амалфея, 2002. – 464 с.
Қосымша

5. Приходько Н.Г. Безопасность жизнедеятельности: Курс лекций. – Алматы: Юридическая литература, 2004. – 366 с.

6. Основы бeзoпacнocть жизнeдeятeльноcти: конспект лекций/ сост. М.К.Семенова, А.Т. Тлеубай. – Павлодар, 2008. – 59 с.

7. «Авариялық-құтқару қызметi және құтқарушылардың мәртебесi туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 27 наурыздағы № 87 Заңы.