Паскаль тілінде программалау

Паскаль тілінде программалау

• Тақырып 2. Тармақталу

• Тармақталу алгоритмдері

• Есеп. Екі бүтін сан енгізіп,экранға олардың үлкенін шығару.
• Шығару амалы: бірінші сан екінші саннан үлкен болса, біріншісін, ал егер кіші болса екіншісін экранға шығару.
• Ерекшелігі: атқарушының әрекеті кейбір шарттардың орындалуына байланысты болады (егер …әйтпесе …).

• Қадамдардың тізбектеп орындалуы кейбір шарттарға байланысты болатын алгоритмдерді тармақталу алгоритмдері деп атайды.

• Нұсқа 1. Блок-схема

• басы

• max:= a;

• енгізу a,b

• шығару max

• a > b?

• max:= b;

• соңы

• иә

• жоқ

• Тармақталудың толымды түрі

• «таңдау» блогі

• Егер a = b?

• ?

• Нұсқа 1. Программа

• max := a;

• max := b;

• шартты оператордың толымды түрі

• program qq;
• var a, b, max: integer;
• begin
• writeln(‘Екі бүтін сан енгіз');
• read ( a, b );
• if a > b then begin
• end
• else begin
• end;
• writeln (‘Екі санның үлкені', max);
• end.

• Шартты оператор

• if <шарт> then begin
• {егер шарт орындалса, не істеу керек}
• end
• else begin
• {егер шарт орындалмаса, не істеу керек}
• end;

• Ерекшеліктері:
• else-тің алдында нүктелі үтір болмауы керек
• екінші бөліктің (else …) болмауы да мүмкін (толымсыз түрі)
• егер блокта бір ғана оператор болса, begin мен end сөздерін жазбауға да болады

• Қай жері дұрыс емес?

• if a > b then begin
• a := b;
• end
• else
• b := a;
• end;

• if a > b then begin
• a := b;
• else begin
• b := a;
• end;

• if a > b then begin
• a := b;
• end;
• else begin
• b := a;
• end;

• if a > b then begin
• a := b;
• end
• else b > a begin
• b := a;
• end;

• begin

• end

• begin

• end

• Нұсқа 2. Блок-схема

• тармақталудың толымсыз түрі

• басы

• max:= a;

• енгізу a,b

• шығару max

• max:= b;

• соңы

• иә

• жоқ

• b > a?

• Нұсқа 2. Программа

• program qq;
• var a, b, max: integer;
• begin
• writeln(‘Екі бүтін сан енгіз');
• read ( a, b );
• max := a;
• if b > a then
• max := b;
• writeln (‘Екі санның үлкені', max);
• end.

• шартты оператордың толымсыз түрі

• Нұсқа 2Б. Программа

• program qq;
• var a, b, max: integer;
• begin
• writeln('Екі бүтін сан енгіз');
• read ( a, b );
• max := b;
• if ??? then
• ???
• writeln ('Екі санның үлкені', max);
• end.

• max := a;

• a > b

• Қай жері дұрыс емес?

• if a > b then begin
• a := b;
• else b := a;

• if a > b then begin
• a := b;
• end;
• else b := a;

• if a > b then
• else begin
• b := a;
• end;

• if a > b then
• a := b;
• else b := a; end;

• a := b

• end

• a := b

• if b >= a then
• b := a;

• Тапсырмалар

• "4": Үш сан енгізіп олардың үлкенін табу.
• Мысал:
• Үш сан енгіз:
• 4 15 9
• Ең үлкен сан 15
• "5": Бес сан енгізіп олардың үлкенін табу.
• Мысал:
• Бес сан енгіз:
• 4 15 9 56 4
• Ең үлкен сан 56

Паскаль тілінде программалау

• Тақырып 3. Күрделі шарттар

• Күрделі шарттар

• Есеп. Фирма 25 пен 40 жас арасындағы қызметкерлерді жұмысқа алуда. Адамның жасын енгізіп, оны фирмаға алуға болатындығы немесе болмайтындығы туралы мәлімет шығару («болады» немесе «болмайды» деген жауап шығару).
• Ерекшелігі: екі шарттың бір мезгілде орындалатынын немесе орындалмайтынын тексеру.

• Белгілі әдістермен шешуге бола ма?

• ?

• Нұсқа 1. Алгоритм

• басы

• енгізу x

• ‘болады'

• жоқ

• иә

• жоқ

• x >= 25?

• иә

• жоқ

• x <= 40?

• 'болмайды'

• ‘болмайды'

• Нұсқа 1. Программа

• program qq;
• var x: integer;
• begin
• writeln(‘Жасты енгіз');
• read ( x );
• if x >= 25 then
• if x <= 40 then
• writeln (‘Болады')
• else writeln (‘Болмайды')
• else
• writeln (‘Болмайды');
• end.

• Нұсқа 2. Алгоритм

• басы

• енгізу x

• ‘болады'

• иә

• жоқ

• x >= 25 және
• x <= 40?

• 'болмайды'

• соңы

• Вариант 2. Программа

• күрделі шарт

• program qq;
• var x: integer;
• begin
• writeln(‘Жасты енгіз');
• read ( x );
• if (x >= 25) and (x <= 40) then
• writeln ('Болады')
• else writeln ('Болмайды')
• end.

• Күрделі шарттар

• Күрделі шарт – бір-бірімен логикалық операциялардың көмегімен байланысатын бірнеше қарапайым шарттардан (қатынастардан) тұрады:
• not – ЕМЕС (терістеу, инверсия)
• and – ЖӘНЕ (логикалық көбейту, конъюнкция, шарттардың бір мезгілде орындалуы)
• or – НЕМЕСЕ (логикалық қосу, дизъюнкция, ең болмағанда бір шарттың орындалуы)
• xor – арифметикалық НЕМЕСЕ (екі шарттың екеуін емес, біреуін ғана орындау)
• Қарапайым шарттар (қатынастар)
• < <= > >= = <>

• тең

• тең емес

• Күрделі шарттар

• Орындау тәртібі
• жақша ішіндегі өрнектер
• not
• and
• or, xor
• <, <=, >, >=, =, <>
• Ерекшелігі – қарапайым шарттардың әрқайсысын жақшамен жабу.
• Мысал:

• 4 1 6 2 5 3

• if not (a > b) or (c <> d) and (b <> a)
• then begin
• ...
• end

• a := 2; b := 3; c := 4; болған жағдайда ақиқат немесе жалған:
• not (a > b)
• (a < b) and (b < c)
• not (a >= b) or (c = d)
• (a < c) or (b < c) and (b < a)
• (a < b) xor not (b > c)
• x-тің қандай мәндерінде шарт ақиқат болады:
• (x < 6) and (x < 10)
• (x < 6) and (x > 10)
• (x > 6) and (x < 10)
• (x > 6) and (x > 10)
• (x < 6) or (x < 10)
• (x < 6) or (x > 10)
• (x > 6) or (x < 10)
• (x > 6) or (x > 10)

• Күрделі шарттар

• True

• True

• FALSE

• (-, 6)

• 

• (6, 10)

• (10, )

• (-, 10)

• (-, 6)  (10,)

• (-, )

• (6, )

• x < 6

• x > 10

• x < 10

• x > 6

• True

• True

• Тапсырмалар

• "4": Айдың нөмірін енгізу арқылы, жыл мезгілінің атауын шығару.
• Мысал:
• Ай нөмірін енгіз:
• 4
• көктем