Неолит төңкерісі

Тезистер
Неолиттің хронологиялық шеңбері б.з.б. 5-3 мыңжылдықтар аралығын қамтиды.
Қазақстан аумағында неолит кезеңінің шамамен 600 (800) ескерткіші белгілі.
Қазақстанның неолиттік мәдениетін ғалымдар бірнеше аймақтық топтарға бөліп
көрсетеді. 
Солтүстік-батыс Қазақстан аймақтық тобы мәдениетінің ерекшеліктері: біріншіден,
пластикалық тас өндірісінің басым болуы; екіншіден, ыдыстарды әшекейлеуде
геометриялық өрнектеудің басым болуы болды. 
Арал, шығыс және оңтүстік-шығыс Қазақстан аймақтық тобының ерекшеліктері:
неолит кезеңіне тән құралдар, олар садақ пен найзаның тастан жасалған ұштары,
жалпақ пышақтар, екі жағынан да өңделген жебе ұштары және де тас жаңқаларынан 
жасалған құралдар басым болды. 
Орталық Қазақстанның солтүстік аймақтары тобының кремнийдан жасалған
құралдары мен тұрақтары Қазақстанның солтүстік аймақ топтарына ұқсайды.
Жезқаған өңірінен 150 тұрақ және көне қорымдар мен обалар табылды. 
Солтүстік Қазақстан аймақтық тобында басқаларына қарағанда әртүрлі құралдар өте
көп табылды: тас жаңқаларынан жасалған қашаулар, жалпақ пышақтар, қырғыштар.
Балқаштың солтүстігі мен Бетпақдала аймағы топтарына өзен мен көл
жағалауларында орналасқан тұрақтар тән. Қашаулар, найзаның ұштары, тері мен
геометриялық формадағы құралдар өте аз кездеседі, ал керамика мүлдем жоқ. 
Адамды басын солтүстік-батысқа қаратып, шалқасынан жатқызып жерлеген. Бұл –
неолит дәуірі адамдарының өзіндік дүниетанымы, о дүниеге деген сенімі болғанының
куәсі.
Мезолит пен неолит шаруашылықтарының айырмашылығы: мезолитте жеке аңшылық
пайда болды, малды қолға үйрету мен дәнді-дақылдарды егу басталды, неолитте мал
шаруашылығы мен егіншілік қалыптасты, сонымен қатар тоқыма тоқу, киім тігу, қыш
ыдыс жасау (керамика) пайда болды, тас құралдарды өңдеу жоғары деңгейге
көтерілді.
Неолит кезеңінде адамдар аналық рулық қауымда өмір сүрді.
Рулық қауымның барлық мүшелері өзара тең деп саналды.
Жалпы жиналысқа ересек адамдардың бәрі, еркектер мен әйелдер түгел қатысты.
Жалпы жиналыс ақсақалдарды сайлады. Ақсақалдар даулы мәселелерді шешті, аң
аулайтын, мал жаятын жерлерді бөліп берді.