Траншеяға кабелді жеткізу, жаймалау және жүргізу

10.3 кесте 
321 
10.2.сурет. Траншеяда орналасуы (а
...
г) сәйкесінше бір, екі, үш және төрт кабель 
Кабельді бүлдіріп алмау үшін және жұмыс естеп жатқандарды 
жарақаттап алмау үшін кабелі бар барабанды абайлап түсіруу қажет. 
Кабелі бар барабандарды автокөліктерден немесе кабельдің 
тасымалдаушыларына лақтырып түсруге қатаң тыйым салыналы. 
Кабельді жаймалау орнына барынша жақын қашықтыққа түсіреді, 
бірақ ол жұмыскерлердің қозғалысына кедергі келтірмеуі тиіс және 
траншеяға құламауы тиіс. Оны қозғалып тұрған көліктің, жүк 
арбаның немесе роликтердің, қолмен жаймалау ауқаншасымен 
немесе ауқаншасыз шешіп жаймалайды.
Қозғалып тұрған көліктің кабелін жаймалау кезінде (2,5 км/ч 
аспайтын жылдамдықта) екі жұмыскер барабанды қолмен 
айналдырып, кабельді тарқатады, тағы екі жұмыскер оларды 
қабылдап, траншеяға салады. Қатты иілуді болдырмау үшін кабельді 
барабаннан астынан емес үстінен тарқатады. 
Кабельді жаймалау және оны арқанмен жүк арбаның және 
роликтердің көмегімен траншеяға салу келе жолмен орындалады. 
Жүк арбадан барабанның арқанын тарқатып, оның ұшына

322 
1
2
3
 
Сур. 10.3. Жылулық 
бейөткізгіш ойығының 
сызбасы: 
1, 3 — металл электродтар; 
2
— бейөткізгіш; 4 — жоғары 
өткізгішті арна 
сымды шөлкенің көмегімен (кабель қабықшасына бекітілетін) 
немесе кабельдік қысқыш көмегімен (кабельдің тоқ әкелетн 
тарамдарын ұстаумен). Содан кейін траншеяның ішіне жаймалау 
ауқаншасын қойып, жүк арба барабанын қозғалтады, бұл ретте арқан 
барабанға оралып, кабельді ауқаншалар бойынша қажетті 
қашықтыққа тасымалдап, содан кейін кабельді ауқаншадан шешіп 
алып, ұзындығы бойынша артығын қалдыру үшін траншеяға 
тартылыс күштерін өтеу үшін қажетті ұзындық бойынша толқын 
түрінде салады (жылан түрінде), олар жердің отыруы немесе 
температуралық өзгерістердің нәтижесінде болуы мүмкін. 
Кабель қоры қажет және оның бүлінген бөлігі жойылып оны 
жөндеген жағдайда, оның орнына қосу муфтасы орнатылады. 
Кабельдің артығы оның жалпы ұзындығынан 1...3 % құрауы тиіс. 
Қор аз болған жағдайда кабель бүлінуі мүмкін. тарту күштері, ал 
үлкені — қымбат кабельге әкеледі. 
Сақиналы түрде жиналған оралымдар түрінде қор құруға тыйым 
салынады, себебі пайдалану прорцесінде олар қызып кетеді және 
кабель қысқа жұмыстан кейін істен шығады. 
Кабельдің қызып кетуі оқшаулаудың тесілуіне әкелуі мүмкін.
Қатты бейөткізгіштердің ойығы — бұл электрлік немесе 
жылулық үдерісін. Электрлік ойық үлкен кернеу кезінде туындайтын 
соққылы иондану құбылысынан басталады. Қатты бейөткізгіште 
соққылы иондану үдерісі газдағы соққылы ионданумен ұқсас, бірақ 
электрлік өрістің үлкен кернеуінде өтеді. Еркін электрондардың 
бейөткізгіштің молекулалары және атомдарымен бірге жиі соққылау 
нәтижесінде жаңа электрондар босайды. Олар қатты диэлектрикті 
оның жуандыңы бойынша тесетін электрондық тасқын құрады жіне 
ол өзінің электрлік оқшаулау қасиеттерін 
жоғалтады. 
Қатты 
бейөткізгіштердің 
ойығы 
тәжірибе жүзінде өте сирек кездеседі, 
бірақ 
ол 
бейөткізгіште 
энергияның 
жоғалуы болмашы болса және жылудың 
жақсы бұрылысы қамтамасыз етілсе 
туындауы мүмкін. Электрлік ойық кезінде 
электрлік 
беріктілік 
бейөткізгіштің 
жуандығы мен оның температурасына 
байланысты. 
Жылулық ойық — бұл бейөткізгіштің 
жылулық ыдырауының құбылысы: екі 
қарама-қарсы электродтар арасындағы 
арна бойынша жану немесе балқу (сур. 
10.3). 
Бейөткізгіш көлемінің бөлігі (арна) 
жоғары электрлік өткізгіштікке ие болуы 

10.3 кесте 
323 
мүмкін, соның салдарынан онда көрнекі өткізгіштік тоғы өтеді, ол 
жылу бөлуін және осы арнаның жылуын болдырады, оның электрлік 
кедергісінің төмендеуін және сондықтан өтпелі өткізгішті тоқтың 
өсуіне әкеледі. Бұл ретте каналда жылудың қосымша бөлінуі және 
бейөткізгіштің осы бөлігінің қызып кетуі болады. Кернеуді әрі қарай 
көтергенде арнадағы өткізгіштік одан әрі көтеріледі, ал онымен 
шығарылатын жылу қатты бейөткізгіштің тұтас жануын немесе 
балқуын болдыруы мүмкін. 
Жылулық ойық кезіндегі электрлік беріктік айтарлықтай 
деңгейде 
бейөткізгіштің 
температурасы 
мен 
жуандығына 
байланысты. температураның өсуімен немесе қатты бейөткізгіштің 
жуандығы үлкейгенде, одан жылуды шығару қиындай түседі, бұл 
ойықтың қызып кетуіне және оның электрлік өрісінің төмен 
кернеуінде жылулық ыдырауға әкеледі. 
Қалыпты және кем сіңірілген қағазбен, сонымен қатар 
поливинилхлоридті оқшаулауымен кабельдерді қоршаған орта 
температурасы нөлден жоғары болса ғана жүргізуге болады. Нөлден 
төмен температура кезінде, салынатын кабель жылытылатын 
бөлмеде немесе арнайы трансформатордан келетін электр тоғымен 
жылытылуы тиіс. 
Желіге қосылатын қуаты 20 кВ-А 220 немесе 380 В арнайы үш 
фазалы трансформатордан желіге қосылатын үш фазалы тоқпен 
кабельді тез жылытуға болады, екінші орамасы кернеудің 10 
сатысына ие (7 ден 98 В дейін). Кабельдерді мұндай жылыту 40 °С
артық көтерілуін болдырмау үшін, тоқ өткізетін тарамдардың 
температурасын үнемі бақылаумен жүргізіледі. Үш фазалы 
трансформатордың көмегімен кабельді жылыту сызбасы 10.4, 
а 
суретте келтірілген. 
Сонымен қатар кабельді бір фазалы немесе тұрақты тоқпен 
жылытуға болады. Тоқ көзі ретінде бұл жағдайда дәнекерлеу 
аппараты қолданылады (мысалы, СТЭ-32) немесе тоқ күшін 
біртіндеп және кең шекте реттеуге мүмкіндік беретін дәнекерлеу 
генераторы қолданылады. 10.4, б суретте кабельді бір фазалы тоқпен 
қыздыру сызбасы көрсетілген. Екінші орау тізбегіне кабельдегі тоқ 
күшін реттеуге мүмкіндік беретін дроссель қосылуы тиіс. 
Жылытудың осы сызбасында кабель тарамдарының бірінде, қалған 
екеуіне қарағанда тоқ екі есе көп өтеді және ол біршама тегіс 
жылымайды. 
Тәжірибе жүзінде кабельдерді электр тоғымен жылыту бойынша 
жұмыстар келесі тәртіпте жүргізіледі. 
Кабельдің екі ұшын бөліп, оның ішкі ұшына барынша қысқа 
престеумен барлық тарамдарды қосады (бір фазалы немесе тұрақты 
тоқпен қыздырғанда сыртқы ұштыі екі тарамын қосады. 

324 
10.4. сурет. Кабельдерді үш фазалы (а) және бір фазалы (б) 
тоқпен қыздыру сызбалары (б) ток 
Қосылу орнын оқшаулағыш лентамен жабады. Кабельдің екі ұшын 
саңылаусыз бітейді. Қысқа тарамды ұшты металл қабықшаға бекіту 
үшін қорғасындық қақпақты тарамдар 50 мм шетіне жетпейтіндей 
етіп пісіреді. Кабельдің тоқ келетін екінші ұшын бітеу үшін 
рубероид, қарақағаз немесе электрокартоннан, битумдық кабельдік 
масса құйылған уақытша құйғыш қолданылады. Мұндай құйғышты 
пластмассалы оқшаулаумен кабельдің қысқа тарамдарымен ұшты 
герметизациялау үшін қолдануға болады. Бірнеше кабельді бір 
уақытта қыздыру қажет болса, оларды өзара реттілікпен қосады. 
Қыздыру кезінде кезекшілік орнатылып, өрт қауіпсіздігі 
шаралары қолданылады (өрт сөндіргіштер, құм, қалақ және б. 
жеткізіледі). 
қыздырылған кабель траншеяға 60 минут ішінде - қоршаған ауа 
температурасы 0 ден -10 °С дейін болғанда салу қажет; 40 минут 
ішінде — при температуре -11 ден -19 °С дейін болғанда және 30 
минут ішінде —- 20 °С және төмен температура болғанда. 
Кабельдің тарамдарын қыздыруды қабықшасында орнатылған 
термометр көрсеткіші бойынша бақылайды, бұл ретте 1 кВ кернеуге 
есептелген кабель тарамдарының температурасы орташа 10 °С 
болады. Кабельдерді үш фазалы тоқпен қыздыру бойынша болжалды 
мәліметтер 10.4. кестеде келтірілген. 
Қыздыру тоғының күші амперметр бойынша бақыланады, бұл 
ретте осы қиманың кабельдері үшін номиналды тығыздық мәнінде 
шектен шығу болмауы тиіс. 

10.3 кесте 
325 

жүктеу 9,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: