Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 214/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) жалпы тұрмысы жеке реализмді  көтермейді. Ал реализм мен сенти- ментализмнен қол үзуге болмай ды»,  – деп жазғанынан ешқандай тың ой  байқалмайды. Онымен қоса мақа- лада тапшылдық көзқарастың айрық- ша даңғазалануынан туған «про- летариат әдебиетін тек жұмысшы  та бынан шыққандар жасайды» де - ген көзқарастың ықпалы анық се зі- леді. Содан да болар, «Тікен» әде- би-теориялық ой-пікірдің осы са ла- дағы соны ізденістері сипатын таны- татын жаңаша ой айта алмаған. Ал  «Ақжолда» жарияланған Малай Құ- тымның «Әдебиет туралы» (№ 570), «С. Я» деген автордың «Жастар- ды тәрбиелеудің құралы – әдебиет»  (№ 570), «Пошанның» «Әдебиет  мәселесі туралы» (№ 574) деген  мақалалары соны бағыттағы елең  еткізерліктей жаңа ұсыныстар жасай  алмағанымен, «Тікенге» қарағанда  жоғарыдағы еңбектердегі көзқарас- ты қолдайтындықтарын анық бай- қатты. Соның нәтижесінде ұлттық  әдеби-теориялық ой-пікірде қазақ  әдебиетінің ендігі даму жолы роман- тизм болуға тиісті деген теориялық  түсінік қалыптаса бастады. Әдеби ағым мен көркемдік әдіс- тер арқылы қазақ әдебиетінің қан- дай дәуірдегі өркендеу кезеңінде  екенін анықтаудың осылайша айрық- ша сөз болуы әдеби-теориялық ой- пікірдің жаңа қадамдар жасауына  әсер етті. Ол жеке ақын-жазушылар  шығармашылығын әдеби ағымдар  мен әдістердің белгілеріне сай зерттеу  арқылы өнерпаздық тұлғасына баға  беру жолындағы ізденістердің көріне  бастауы еді. «Пошанның» «Әде биет  мәселесі туралы», Ж. Аймауытов- тың «Мағжанның ақындығы» атты  мақалалары бұл бағыттағы алғашқы  еңбектер еді. Бірақ, ол әрі қарай өріс  тауып өркендеп кете алмады. Оған  біріншіден, төңкерісшіл-тапшыл қа- ламгерлер мен сыншылардың әдеби  ағым мен көркемдік әдіс мәселесін  теориялық тұрғыдан сөз етуден гө- рі, ұлтшылдықты әшкерелеуге көп  назар аударып кетуі кері әсер ет- се, екіншіден, әдебиетті жаңа дә- уір идеологиясының белсенді құ- ралы ретінде пайдалануды қатты  қада ғалап отырған партия, оның  көркем өнер туралы саясаты ара- ласты. Сол кездің білгір сыншысы  ретінде танылған және өлкелік пар- тия комитетінде баспасөз бөлімінің  меңгерушісі болып қызмет істеген  Ә.Байдилдин қазақ баспасөзіне шолу  жасай келіп: «Газет-журналдарымыз- да партия тілегіне, жұмыскер табы  мен ел бұқарасының керегіне жа- рамды-жарамсыз әдебиет жұрнақ та- ры талғаусыз басылып келеді. Кей- бір газеттеріміз (мәселен «Ақжол»)  ұлт шылдар  мен  жолбикелердің  ың ғайына көшіп, кей кезде жолы- нан жаңылды. Көркемдік, әдемілік  жаулығын бүркенген зиянды әде- биет жұрнақтарын дәріптеді. Ба- Ре по зи то ри й Ка рГ У 232 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз