А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

94 
келісім жасау. Бұл енгізу жылдамдығын, таралу масштабын және 
инновациялар бойынша тиімділікті айтарлықтай арттырады. 
Осылайша қазіргі заманғы экологиялық, қоғамдық экономикалық 
мәселелерге қарамастан адам тек биологиялық түр ретінде өмір сүру 
мақсатына қол жеткізу ғана емес, сонымен қоса, адам өркениетінің 
тұрақты дамуы, бар табиғи байлығын сақтай отырып, материалдық және 
рухани қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ете отырып, толық 
мақсатты болып табылады. 
Себеп - салдар байланысын еске ала отырып, тұрақты дамуды үш 
мақсатқа бөлу қабылданды: басты, қамтамасыз етуші және қолдаушы 
мақсаттар. 
Басты мақсат – адамзат өркениетінің шарты-шексіз өмір сүруі және 
оның прогрессивті дамуы. 
Қамтамасыз етуші мақсат: 
-
адамға өмір сүруге мүмкіндік қалдыратын биосфера 
параметрлерінің тар ауқымда сақталуы 
-
тұтас 
табиғи 
ландшафттарды, 
адамның 
өсіп-өнуінің 
ақпараттық негізі ретінде сақталуы. 
Қолдаушы мақсат: 
-
адамның биосфера шарттарын және экожүйені елеуліге жақын 
түрде өндіру 
-
әлеуметтік-экономикалық жүйені, экологиялық түрлендіруді 
өндіруі. 
Басты мақсатты өлшеудің екі деңгейі бар: қажетті - биологиялық 
адамның физикалық өмір сүруі; жеткілікті – қоғамдық адамның рухани 
дамуы. Екі деңгей де өте маңызды. Егер негізінен біріншісі қолдаса, онда 
өркениеттің өмір сүруі тек биологиялық өмір сүріп және адамның 
физиологиялық негізін жасап шығару басты болатын инкубатор мен 
құмырсқа илеуінің үйлесіміне ұқсас болады. 
Тұрақты даму түсінігін бірнеше қағидаларда талдануы мүмкін: 
1. Саяси-құқықтық қағида 
- дамыған заманауи демократия (халық билігі конституциялық билік, 
құқықтық мемлекет) саналы жүйедегі заңнама және салық салу;
- әлеуметтік әділеттілік (еңбекке сай төлемақы, адамдардың құқықтарының 
сақталуы); 
- заң алдында барлық адамдардың бірдей болуы және бостандықты 
қамтамасыз ету; басқару және қоғамдық құрылымдардың теңдігі; 
-
халық 
ынтымақтастығы, 
азаматтар 
мен 
қоғамның 
жауапкершіліктері; 
-
қоғамның ноосфера қамтамасыз ету үшін басқарма және қоғамдық 
құрылымдардың теңдігі.
2
Экономикалық қағидалар: 
-
дамыған тауарлы-нарықтық экономика; 

95 
-
өндірушілер мен саудагерлер арасындағы еркін бәсекелестігі; 
-
барлық ғаламшар тұрғындарының қажеттіліктерін қамтамасыз ету 
үшін өнімдерді өндіру; 
-
халықтың пайдалы қызмет атқаруының тиімді құралдары. 
3
Экологиялық қағидалар: 
-
қоғам мен табиғатты, адам мен биосфераны коэволюциямен 
қамтамасыз ету, олардың арасындағы үйлесімділікті қалпына келтіріп, 
ноосфера құру; 
-
тек қазіргі ғана емес, болашақ ұрпақ үшін де негізгі өмірлік 
қажеттіліктерін қамтамасыз етуінің шынайы мүмкіндіктерін сақтау; 
-
табиғи ресурстарды тиімді пайдалану; 
-
ноосфералық дамудағы экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету; 
-
аз қалдықты өндірісті енгізу, биотехнологияны дамыту; 
-
балама энергия көздерін қолдануға көшуі; 
-
биосфераның түрлік әртүрлілігін сақтау; 
-
экологиялық білім беру және тәрбиелеу. 
4
Қоғамдық қағидалар: 
-
аштық пен кедейлікті жою; 
-
мектепке дейінгі және мектептік жалпы білім; 
-
кәсіби орта және жоғарғы оқу орындарының жалпыға қол жетімді 
жүйесін дамыту 
5
Халықаралық қағидалар: 
-
қақтығыстардың алдын; 
-
кез келген қайшылықтарды бейбіт, саяси құралдармен шешу; 
-
барлық елдер мен халықтардың барлық қызмет аясындағы 
серіктестігін қамтамасыз ету; 
-
нашар дамыған елдерге көмек көрсету 
6
Ақпараттық қағидалар: 
-
ғылым мен техниканың жоғарғы дәрежеде дамуы және олардың 
тәжірибе жүзінде іске асуы; 
-
іс-әрекеттің кибернатизациясы және ақпараттылығы. 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: