Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың танымдык пәні. Жеке пән ретіндегі саясаттанудың жанжақтылығы

жүктеу 0,9 Mb.

Pdf просмотр

бет	105/124
Дата	15.11.2022
өлшемі	0,9 Mb.
	#40160
түрі	Лекция

1 ... 101 102 103 104 105 106 107 108 ... 124

Лекция. Саясаттану ылым ж не о у п ні ретінде Саясаттануды объ

Саяси шиеленiс дегеніміз саяси субьектiлердiң саяси қызығушы-лықтарының, құндылықтары, мақсаты мен көзқарастарының қарама-қайшылықтарына

К. Маркс пен Ф. Энгельс
«Коммунистiк партияның манифесi» атты еңбектерiнде тап күресi таптық қоғамдардың
дамуының заңдылығы деп жазады.
2 Шиеленiс шығуының бiрнеше себептерi бар, мәселен
:
Шиеленiстiң бiрiншi себебiне, адамдардың қоғамдағы мәртебесi, қызметi, билiкке
қатынасының теңсiздiгi жатады. Қоғамда адамдардың бiр тобы үстемдiк етедi, екiншiсi
көпшiлiк адамдар бағынады, алғашқылардың айтқанын iстейдi.
Шиеленiстiң екiншi себебi, қоғамдағы адамдардың сұраныстарының, мұқтаждық-
тарының, мүдделерiнiң өтелмеуi немесе қанағаттандырылмауы. Бұдан байқайтынымыз
шиеленiс мәңгiлiк, өйткенi қоғамдағы барлық адамдардың, барлық уақытта мүдделерiнiң,
талап-тiлектерiнiң орындалуы мүмкiн емес. Ондай қоғам еш жерде жоқ.
Шиеленiстiң үшiншi себебi, қоғамда әр түрлi әлеуметтiк, этникалық, дiни т.б.
бiрлестiктерге жататын адамдардың өмiр сүруi. Осы жоғарыдағы ерекшелiктерiне сай
қоғамнан орын алуы мүмкiн, онда өздерiнiң жағдайларына қанағаттанбай, басқалардың
қысымын сезiнуi. Бұл шиеленiстiк ахуалды тудырады.
Шиеленiстiң төртiншi себебi адам санасында. Қоғамда қалыптасқан құндылықтар мен
жеке адамның түсiнiктерiнiң сай келмеуi, адамдар үмiтiнiң ақталмауы, iшкi сезiмдерiнiң сай
келмеуi.
Саяси шиеленiс дегеніміз саяси субьектiлердiң саяси қызығушы-лықтарының,
құндылықтары, мақсаты мен көзқарастарының қарама-қайшылықтарына
негiзделген қақтығыстар мен күресулер.
Саяси шиеленiс ұғымы бiр субьектiлердiң
екiншiсiмен саяси қатынас жүйесiне ықпал ету мақсатындағы күресiн бiлдiредi. Саяси
шиеленiс әлеуметтiк шиеленiстен ерекшелiгi, ол барлық азаматтар үшiн мiндеттi, мүдделер
мен мемлекеттiк билiк субьектiлерi арасындағы өзара әрекет. Саяси шиеленiстердiң
обьектiсi мен пәнi саяси және мемлекеттiк билiк, оны иелену, билiк институттарының
құрылымы, әлеуметтiк топтардың саяси статусы, саяси құндылықтар мен рәмiздер болып
табылады. Мұнда әңгiме адамзат индивидi, топтар, билiктi алып жүрушi ұйымдар туралы
болып отыр. Әрбiр саяси жүйе өзiндiк саяси статустық құрылымға ие: бiрi үстемдiк етедi,
бiрi бағынады, бiрi басқарады, бiрi басқарылады т.б. Бұл моделдердiң әрқайсысына билiк
субьектiсi мен оның обьектiсi- үстемдiк етушi мен бағынушы арасындағы қарама-
қайшылық енгiзiлген. Бұл саяси шиеленiстiң көзi болып табылады. Оның болуы обьективтi
және субьективтi себептер мен жағдайларға байланысты.

Саяси шиеленiстер даму барысында бiрнеше кезеңдерден өтедi. Алғашқы
кезеңдерiнде шиеленiстерге негiз туады. Оларға қажеттi көңiл бөлiнбесе өрши түседi.
Мысалы, адамдардың өмiр сүру деңгейi төмендейдi, құқық сақтау, адамгершiлiк тәртiптер
бұзылады. Әдiлетсiздiктi бұрынырақ сезетiн қарсы жақтың алдыңғы қатарлы адамдары
өздерiнiң келiспеушiлiктерiн бiлдiре бастайды. Екiншi кезеңiнде, келiспеушiлiк, наразылық
ашық айтылып, алғашқы қақтығыстар болуы мүмкiн. Шиеленiстер кезiнде басқарушы
топтың әр түрлi қылмыстары ашылып, беделдерi кетiп, сенiмсiздiк туады. Одан кейiн,
үшiншiден екi жақта ашық қарсылық, қақтығыстар болуы мүмкiн. Екi жақты да адамдардың
көпшiлiк топтары қолдап, даудың шеңберi кеңеюi мүмкiн. Егер мұның бәрiне жол табылып,
шешiлмесе, қарулы қақтығысқа айналады.

жүктеу 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 101 102 103 104 105 106 107 108 ... 124