З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Ћазаћ жасаћтарыныѓ шаруалар кHтерiлiсi жеѓiлгеннен кейiнгi

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	80/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 76 77 78 79 80 81 82 83 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

1774 жылѕы тамызда
КHктемiрдiѓ

3. Ћазаћ жасаћтарыныѓ шаруалар кHтерiлiсi жеѓiлгеннен кейiнгi
соѕыс ћимылдары
. Патша љкiметi Тљркиямен соѕысты аяћтаѕаннан
кейiн ктерiлiсшiлерге ћарсы аса iрi ќскери кљштердi жiбердi.
1774
жылѕы
тамызда
Царицын тљбiнде Пугачев ойсырай жеѓiлдi. Љлкен
жќне Кiшi зен аймаѕында оны патшаѕа берiлген казактар сатћын-
дыћпен џстап алып, патша ќскерлерiнiѓ ћолына табыс еттi. Ктерiлiс
жетекшiсi Е. Пугачев Мќскеуде ћатаѓ жазаланды.
Пугачевтыћтар жеѓiлiске џшыраѕанымен ћазаћтар здерiнiѓ
кљресiн жалѕастыра бердi. Азыћ-тљлiк тиелген арба керуендерiн
тонады, жемшп ћораларын ртедi, егiс далаларын таптап кетiп
жљрдi. Олардыѓ бџл iс-ћимылдары Орынбор, Астрахан жќне Са-
ратов губернияларындаѕы отырыћшы халыћты ашаршылыћћа
џшыратты.
Патша ќкiмшiлiгi ћазаћтарѕа ћарсы жазалаушы ќскерлер шыѕар-
ды. Осы маћсатћа Жайыћ казактары жќне бекiнiс шебiндегi гарни-
зон ќскерлерiмен ћатар Дон казактарыныѓ едќуiр мол кљштерi, гу-
сар жќне драгун полктары, патша љкiметiне жан-тќнiмен берiле ћыз-
мет етушi башћџрттар мен ћалмаћтар да тартылды. Олар бiрнеше
баѕыт бойынша блiнiп шыѕып, ктерiлiске ћатысћан ауылдарды
талћандап, ћырып-жоюѕа кiрiстi.
Ктерiлiсшiлер жазалаушы ќскерлерге ерлiкпен ћарсылыћ кр-
сеттi, тiптi казактардыѓ хуторларына жќне Жайыћ пен Едiл бойын-
даѕы ќскери шептiѓ бекiнiстерiне здерi де жиi-жиi шабуыл жасау-
мен болды. Бџл ретте
Сырым Датџлы
бастаѕан байбаћты руыныѓ

60
жасаћтары ерекше ерлiгiмен кзге тљстi. Байбаћтылар Едiл бойын-
даѕы казактардыѓ елдi мекендерiне шабуыл жасап, бiрнеше бекiнiс
пен хуторды ћырып-жойып жiбердi. Молдаван полкыныѓ гусарла-
рын тас-талћан етiп жеѓдi.
Ктерiлiсшiлер даланыѓ алыс тљкпiрлерiне жаппай кше баста-
ды. Бiраћ кшiп бара жатып та шекара шептерiндегi бекiнiстерге
кљтпеген жерден шабуыл жасауын тоћтатћан жоћ.
Ктерiлiстiѓ негiзгi ошаћтары жойылѕаннан кейiн де ћазаћ да-
ласындаѕы отаршылдыћћа ћарсы ћозѕалыс одан ќрi жалѕаса бердi.
Ол
КHктемiрдiѓ
«Кзге крiнбейтiн ћозѕалысы»
деген атћа ие болды.
Кзге крiнбейтiн Кктемiр деген адам ћазаћтарды Е. Пугачев лген
жоћ, ол ќлi-аћ ћайтып оралады, патша љкiметiне ћарсы кљрестi тоћ-
татпау керек деп сендiруге тырысты. Мџндай алыпћашпа ќѓгiмелер
тама
жќне
табын
руларыныѓ арасында кеѓiнен тарады. Осы
ќѓгiмелердiѓ ћайдан шыѕып жљргенiн тексеру љшiн ћазаћ даласына
жазалаушы ќскерлер жiберiлдi.
1776
жылдыѓ жазына ћарай ћазаћ
даласында тыныштыћ ћайта орнады. Патша љкiметi Ћытай жерiне
кшiп кетуiнен ћауiптенiп, ћазаћтарды жазалау шараларын тоћта-
туѕа мќжбљр болды.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 76 77 78 79 80 81 82 83 ... 481