Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 2


 Дақылды өсімдіктердің құнарлығын арттыру



жүктеу 4,09 Mb.
Pdf просмотр
бет99/216
Дата13.02.2022
өлшемі4,09 Mb.
#35813
түріОқулық
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   216
биотехнология кітап (2)

5.4 Дақылды өсімдіктердің құнарлығын арттыру
Құнарлығы  жоғары  ГМ  өсімдіктерінің  қазіргі  кезде  көп  айтылып  жүрген
белгілі мысалы ретінде, «алтын күрішті» келтіруге болады. Алтын күріш деп басқа
сұрыптармен  салыстырғанда, өз  құрамында  А  дəруменінің  құрамына  кіретін  жəне
оның  негізгі  құрамдас  бөлігінің  бірі  болып  табылатын, бета-каротин  мөлшері  көп
кездесетін  күріш, түрлері  айтылады. Бұл  технологияның  негізін  қалаған  ғалымдар
ретінде  Швейцариялық  ғалым  Инго  Потрикус (Ingo Potrykus) неміс  ғалымы  Петер
Бейер (Peter Beyer, Цюрих  қаласы) айтылады. Бұл  ген  өз  құрамында  төрт  сатымен
жүретін  бета-каротин  синтезін  қамтамасыз  ететін, екі  нарцисс  гені  мен  бір


143
бактериалдық  гендерден  тұрады. Осындай  құрамдағы  күріштің  басқа  күріштерден
құрылысы, пішіні  бойынша  айырмашылығы  болмағанмен, тек  дəндерінің  түсі
алтын-сары  болып  тұрады. Ғалымдар, негізгі  астары  күріштен  тұратын, дамушы
елдер  халқында  кездесетін  А  дəруменінің (ретинол) жетіспеушілігін, осындай
жолмен  толықтыруға  болады  деген  тұжырымға  келеді. Бұл  елдердегі  көз  жанары
нашар  жас  балалардың  көп  кездесуінің  негізгі  себептерінің  бірі – А  дəруменінің
жетіспеушілігінен  туындайды. Бүкілəлемдік  денсаулық  сақтау  ұйымы (БДСҰ)
мəліметі бойынша А дəрумені жетіспейтін балалар саны бүгінде 100-140 млн.адамға
жетеді. Бірақта, бұл идеяның қарсыластары, аталған проблеманы шешу үшін алтын
күріштегі  А-дəрумені  жеткіліксіз  болады  деген  тұжырым  жасайды. Мысалы
Greenpeace қызметкерлерінің  жүргізген  есептеулері  бойынша, күніне 300 гр  алтын
күріш  жеген  ересек адам, өзінің күндік  қажеттілігінің  тек қана 8% қамтамасыз  ете
алады  екен. Бұл  дегеніміз, ағзаға  қажетті  А  дəруменін  толықтай  толтыру  үшін,
ересек  адам  күніне 5 кг  жуық  осындай  күрішпен  тамақтануы  қажет  болады.
Сондықтан, көз ауруының алдын алу үшін, тек құрамында А дəрумені көп күрішпен
азықтандыру  бұл  мəселені  шеше  алмайды, алтын  күріш  басқа  да  азық  көздерін
толықтырып тұруы керек деген пікірлер айтыла бастаған.
Осындай  жемістер  құнарлығын  арттыру  бағытында  алғашқы  жасалынған
жұмыстар  қатарына  томат  өнімдерін  айтуға  болады. Биоинженерлік  томат (Flavr
Savr) ГМ  технологиясы  арқылы  жасалынған, құнарлығы  жоғарылатылған  ең
алғашқы  коммерциялық  томат  еді. Ол  ұзақ  мерзім  қолданыста  болды. Бұл  өнімді,
жемісі ұзағырақ пісіп, сабақта үзілмей көп тұруы себепті, дəмдірек болатындай етіп
генетикалық  модификациялауға  ұшыратқан  болатын. Бірақ  та, бастапқы  зерзаттық
өнімін  таңдағанда  қызанақтың  кейбір  жағдайларға  төзімсіз  сұрыпы  қолға
ілінгендіктен, кейіннен бұл тəжірибенің нəтижесі құрдымға кеткен болатын. Қазіргі
кезде  осы  мақсатқа  арналып, құрамында  ликопині (А  дəруменінің  бастамасы) бар
қызанақ  жəне  Е  дəрумені  мол  канола  майлары  таңдап  алынып, тəжірибелік
жұмыстары жүргізілуде.

жүктеу 4,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   216




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау