-сурет. Кэсіпкерлік қызметті қаржыландыру көздері

1-тарау. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру негіздері 
37
2-суреттен  көріп  отырғанымыздай,  кәсіпкерлік  қызметті 
қаржыландырудың  ішкі  көздеріне  жарғылык  капитал,  қосымша 
капитал,  амортизациялық  қор,  бөлінбеген  пайда  жэне  өзге  де 
көздер  жатқызылады.  Ал,  қаржыландырудың  сыртқы  көздері 
банк  несиелерінен,  бюджет  қаражаттарынан,  бюджеттен  тыс 
қорлардың  қаражаттарынан,  бағалы  қағаздар  шығарудан  түскен 
қаражаттардан және басқа да көздерден қалыптасады.
Кәсіпкерлік  қызметті  қаржыландырудың  меншікті  қаражат- 
тарының бірі -  жарғылық капитал. Ол құрылтайшылардың салым- 
дарының  (үлестерінің,  акцияларының,  жарналарының)  жиын- 
тығынан  кұралады.  Жарғылық  капиталға  жарна  енгізу  ақшалай 
түрде  ғана  емес,  сондай-ақ  мүлік  түрінде  де  жүзеге  асырыла- 
ды.  Жаргылық  капиталды  қалыптастыру  тэртібі  кәсіпорынның 
ұйымдық-қүқықтық  нысанына  байланысты  болады.  Мәселен, 
өндірістік  кооперативтің  жарғылық  капиталы  оның  мүшелерінің 
мүліктік  жарналары  негізінде  қалыптасады.  Жарғылық  капитал 
кәсіпорын пайдасы есебінен толықтырылуы мүмкін.
Қосымша  капитал  меншікті  капиталдың  бір  бөлігі  болып  та- 
былады.  Ол  негізгі  қорларды  қайта  бағалаудан  пайда  болған  та- 
быстан,  эмиссиялық табыстан, яғни  алғашқы  эмиссиядағы  акция- 
ларды  номиналдық құнынан  артық баға бойынша  сатудан түскен 
табыстан қалыптасады.
Резервтік  капитал  кәсіпорын  пайдасы  есебінен  күрылады.  Ол 
кәсіпкерлік  қызметтен  болған  зияндарды  жабу,  кәсіпорын  табыс 
таппаган  жағдайда  құрылтайшыларға  табыстар  мен  дивидендтер 
төлеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Резервтік қордың мөлшері мен- 
шік иесі  немесе қүрылтайшылардың келісімімен белгіленеді жэне 
құрылтай құжаттарында көрсетіледі.
Амортизациялық қор амортизациялық аударымдар арқылы  қа- 
лыптасады.  Амортизациялық  аударымдар  негізгі  қорлардың  тозу 
шамасына  қарай  өндірілетін  өнімнің  өзіндік  қүнына  өткізілетін 
ақшалай  қаражаттарды  білдіреді.  Амортизациялық  қор  мақсатты 
бағытталған кор болып табылады жэне ол негізгі қорлардың ұдайы 
өндірісін  қаржыландыру үшін пайдаланылады.
Бөлінбеген  пайда  дивидендтер  мен  өзге  де  мақсаттагы
 
қаражаттарды  төлегеннен  кейін  қалатын  кәсіпорынның  таза

жүктеу 7,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: