Қазақстан республикасының Ғылым және білім министрлігі ш. Есенов атындағы каспий мемлекеттік технологиялар

 

24 

3.2  Бұрыштық ӛлшемдердің шақтамалары 

Бҧрыштық  ӛлшемдер  беттердің,  ӛстердің,  сызықтардың  орналасуын 

анықтайды. 

 

Конустылық  (С)  деп  кӛлденең  қиылған  диаметрлердің  айырмасының 

олардың ара қашықтығына қатынасын айтамыз және сызбада 



 белгілейміз. 

 

 

 

 

 

2

2



tg

L

d

D

С







   

 

 

 

 

(23) 

 

Конустың еңісін S әрпімен белгілейді.  

Бҧрышқа  17  дәлдік  дәрежесі  қарастырылған:  АТ1,  АТ2,  ...АТ17  (дәлдігі 

сан ҥлкейген сайын нашарлай тҥседі). 

 

Бұрыштың шақтамасы (АТ) деп – ең кӛп және ең аз шекті бҧрыштардың 

айырмасын айтамыз: 

 

 

MIN

MAX

АТ











   

 

 

 

 

 

(24) 

 

 

Әрбір дәлдік дәрежесі ҥшін бҧрыштың шақтамасы (сурет 12): 

 

Сурет 12 – Шақтама ӛрісінің орналасуы 

 

1)  бҧрыштың  шақтамасы  АТ



–  бҧрыштық  бірлік  -  микрорадиан  арқылы 

(сызбада градуспен 1 рад =57

0

17

/ 

) беріледі; 

2)  бҧрыштың  шақтамасы  АТ

h

  –  ең  ҥлкен  бҧрышқа  перпендикуляр  және 

берілген L

1 

ара қашықтықта бҧрышқа қарсы орналасқан  ав кесінді арқылы (АТ

h

 

= АТ



 .

 L

1 

. 

10

-3 

) беріледі; 

3)  Конус  бҧрышының  шақтамасы  АТ

D

  –  конустың  берілген  (L)  ҧзындығында 

орналасқан,  конус  қимасының  диаметрлерінің  айырмасының  шақтамасы 

арқылы беріледі.  

 

25 

Конустылығы  1:3  аспаған  кездегі  бҧрыштың  шақтамасы  АТ

D

  –  конустың 

номинал ҧзындығы (L) бойынша беріледі. 

h

D

AT

AT



 

Ал,  конустылық  1:3  асқан  кезде  АТ

Һ 

–  конустың  ҧзындығына  (L

1

)  бойынша 

беріледі.  

 

 

 

 

 

АТ

D

 =АТ

Һ 

/ соs



 

/2   

 

 

 

 

(25) 

 

 

3.3  Қонустық қосылыстардың шақтамалары мен қондырмалары 

 

Конустың ӛстерін қиыстырғаннан кейінгі, ішкі және сыртқы конустардың  

кӛлденең  қималарының  айырмасына  тәуелді  қосылыстар  сипаттамасын 

конустық қондырма деп айтады. 

Конусты  қосылыстардың  қозғалмалы  қондырғысында  саңылау 

қамтамасыз етіледі. (біліктің шақтама өрістері  d, e, f, g )  

Дәл  қҧралдар  мен  станоктардың  тіректерінде,  келтіру  қҧрылғыларында 

қолданылады. 

 

Тығыз  қондырмалар  герметикалық  қосылыстарда  (крандарда,  іштен 

жанатын  двигательдердің  клапандарында  және  т.б.)  қолданылады  (шақтама 

өрістеі  h, j

S

, k, m ) 

 

Қозғалмайтын  қондырмалар  беттесетін  беттердің  ҥйкелу  кҥші  мен 

керілістердің  арқасында  жҥктеме  берілісін  қамтамасыз  етеді.  (шақтама 

өрістері  n, p, r, s, t, u, x, z)  

 

Олар  біліктерді  фланецті  муфталармен,  фрикциалық  муфталардың 

конусымен,  конусты  штифтерді,  сыналы  кілтектерді  және  т.б.  қосу  ҥшін 

қолданылады.   

Сыртқы конустар үшін:               

Қоғалмалы (саңылаумен) – d, e, f, g     

Тығыз (ауыспалы)–h, j

S

, k, m                                   

Қозғалмайтын (керіліспен)– n, p, r, s, t, u, x, z 

 

 

Ішкі конустар үшін: 

Қоғалмалы (саңылаумен) – H        

Тығыз (ауыспалы)– J

S                                     

 

      Қозғалмайтын (керіліспен)– N 

Бҧл  негізгі  ауытқулар  4-12  дәлдік  дәрежелерімен  қосылып  шақтамалар 

қҧрайды. 

 

жүктеу 0,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: