“Бастапқы парақтың” адрестері Интернетке беттің адресі
ретінде
тарвйды.
Жеке дербес беттер
— бұлар WWW-беттер формаларына болмаса
ұйымддрга жатпайды, бұл жеке адамға арналған. Бұндай бетгердің
мазмүны және безендірілуі тек автордың езіне байланысты.
WWW-жүйесімен жұмыс жасау барысында қолданушы программа
- клиент жүйесімен жүмыс жасай алады, бүл
браузерлер
деп аталады.
Браузерлер (англ. browse — парактау, қарастыру) —
программалары комегімен WWW жүйесімен диалог қүрады: WWW
беттерін қарастырады, WWW-серверлері мен Интернет ресурстары
арасында қарым қатынас жасайды.
Жүздеген браузер - программалары бар. Ең коп тараған
браузерлер: Netscape Navigator жэне Microsoft Explorer.
WWW браузерлері кез — келген сервер типтерімен олардың
протоколдарын қолдана отырып қарым - қатынаста бола алады. Кез -
келген серверден алған ақпаратты WWW браузер бейнелеу үшін
оңай, стандартгы түрде экран бетіне шығарып бере алады. Бүлкезде
протоколдар арасындағы ауысулар пайдаланушыға білінбейді.
Telnet
-
алыстатылған
катынас
программасы.
TELNET
протоколының көмегімен Интернетте жүмыс істейтін баска есептеу
жүйесіне шыгуға мүмкіндік беретін программа. Бүл программа екі
компоненттен тұрады: клиент-компьютерінде орындалатын клиент -
программасы, жэне сервер -компьютерінде орындалатын сервер -
программасы.
Клиент - программасы функциялары:
• сервермен байланыс орнату;
• абоненттен кіріс деректерді алу, оларды стандартты форматка
келтіріп серверге жіберу;
• сұраныс нэтижесін стандартты форматта серверден алу жэне
пайдаяанушыға ыңғайлы форматта оны кайта форматтау.
Сервер - программасы функциялары:
• Стардартты түрде сұранысты күту;
• Осы сүранысқа қызмет корсету;
• Клиент - программасына нэтижені жіберу.
Telnet — Интернетпен байланыстың карапайым жэне эмбебаб
қүралы болып табылады.
Ftp файлдарды жіберу программасы. FTP (File Transfer Protocol —
“файлов жіберу протоколы”) протоколының көмегімен Интернеттегі
файлдардың көшірмесін бір жерден екінші жерге ауыстырады.
25
Жалпы пайдалану файлдары бар компьютерлерді, ҒТР-серверлер деп
атайды. Интернетте 10 Терабайттан артық тегін файл дар мен
программалар бар.
Электрондық пошта (Electronic mail, англ. mail — пошта, кыск.
E-mail, “и-мэйл” деп оқылады). Электронды пошта желілері мен
Интернет ішіндегі мэтіндік хабарламаларды жеткізу үшін арналған.
Қәзіргі кездегі электрондык пошталардың мэтінінің ішіне графика-
лык жэне дыбыстык файлдарды, сондай - ак екілік файл - програм-
маларында косып жіберуге болады.
Электронды поштаны қолданатын әрбір абонентке өзіндік дербес
пошталык адрес беріледі. Оның форматы келесі түрде болады:
<пайдаланушы аты> @ < пошталык сервер аты>. Мысалы:
earth@space.com, мүндағы earth — пайдаланушы аты, space.com —
компьютер аты, @ — “коммерциялық эт ” бөлуші символ.
E-Mail аркылы түсетін хабарламалар , компьютерде арнайы
“пошталык” алушыға бөлінген дискілік аймақ жадысында сақталады
(оның “пошталык жэшігі”), оны ол арнайы клиент - программасының
көмегімен оқы алады.
Ал хабар жіберу үшін абоненттің электрондық адресін білу керек.
Сапалы түрде жіберген жағдайда электронды хат дүние жүзінің кез -
кедген жеріне жетеді.
Usenet (от Users Network) телеконференция жүйесі. Бүл жүйе
эртүрлі бағытта колективті талқылаулар жүргізу үшін қолданылады.
Usenet
-тің
қәзіргі
кезде
мыңдаған
дискуссиялық
TonTapbi(NewsGroups)
бар, олардың әрқайсысының тақырыптары
болады. Яғни телеконференциялар бірнеше топтарға бөлінеді:
• news — телеконференция жүйесіне қатысты сұрақтар;
• comp — компьютерлер және программлық қамтама;
• гес — сауықтар, хобби және өнер;
• sci — ғылыми - зерттеу қызтеті және қосымшалар;
• soc — элеументтік сүрақтар;
• talk — эртүрлі талас жүргізілетін сұрақтар дебаты;
• misc —барлык калғандары.
Интернет желісіндегі ақпаратты іздеу жүйесі
Интернетте кез - келген тақырыптағы ақпараттар көрсетіледі.
Бірак одан акпаратты табу оңай жүмыс емес. Содықтан Интернеттен
жаңа акпаратты тез алу үшін ақпаратты іздеи жүиесі өңделген.
Интернеттен акпаратты іздеу жүйесінің барлығы арнайы бөлінген
компьютерлердегі мықты жабдықталған каналдармен жабдықталуы
26
керек. Олар бір минут ішінде тегін мыңдаған клиенттерге кызмет
көрсетеді.
Іздеу жүйелерін екі топқа бөлуге болады:
• адам — редакторлармен қалыптастырылатын пэндік каталогтар;
• аДам көмегінсіз компьютердің арнайы программаларымен қа-
лыптастырылатын автоматты индекстер.
Пэндік
каталогқа
негізделген
жүйелер.
Деректер
корын
колданатын, ақпаратты таңдайтын, деректер қорымен байланыс
жасайтын,
сілтемелерді
элтүрлі
іздеу
категорияларымен
ұйымдастыратын
және
қамтамасыз
ететін
арнайы
редактор-
мамандармен қалыптастырылатын. Пэндік каталогы бар компаниялар
WWW-серверлер мен басқа да желілік ресурстарды каталогтарға
орналастыра алады және дүние жүзіне тарата алады. Мүнын
аркасында клиент ақпараттарын жаңалай отырып өзінің каталогтар
тармагын құра алады. Ол тармақтың жоғарғы деңгейінде “бизнес”,
ғылым ,
өнер ’сияқты
элементтер
болуы
мүмкін.
Осындай
жүмыстың барысында олар үлкен көлемдегі деректер корымен
жүмыс істей алады.
Автоматты индекстер. Оларды айта кетпеуге болмайды. Кілттік
сөз арқылы бір деректер қорынан бірнеше секунд ішінде Интернет
желісінің WWW- парақтарының барлығын карап шығуға, іздеу
жүргізуге мүмкіндік береді.
Автоматты индекс үш бөліктен тұрады:
• робот - программалары;
• осы роботпен жиналатын деректер қоры;
• пайдаланушы жұмыс істейтін осы базадағы іздеу интерфейсі.
Бүл барлық компонентгер адам комегінсіз жұмыс жасайды.
Дәріс №5
Тақырыбы:
Мәліметтерді тасымалдау протоколдары мен
кіру әдістері
Түрлі торабтарда
мәліметтермен торабта алмасудың түрлі
процедуралары болады. Бүл процедуралар мәліметтердің торабты
каналдарына кіру әдістерін анықтайтын мәліметтерді тасымалдаудың
протоколдары деп аталады.
Ethernet, Arcnet жэне Token-Ring секілді кіру әдістерінің нақты
іске асырулары ең кең таралған.
27
Достарыңызбен бөлісу: | 
