-
Саналылық және белсенділік қағидасы.
-
Жүйелілік қағидасы.
-
Біртіндеушілік қағидасы.
-
Реттілік қағидасы
-
Даралық қағидасы
-
Көрнекілік қағидасы.
-
Қимыл-әрекетіне үйретудің кезеңдерін атаңыз.
-
Қимыл әрекетіне таныстыру кезеңін сипаттаңыз.
-
Қимыл әрекетіне үйрету кезеңін сипаттаңыз.
-
Үйрету кезеңінде кезігетін қателер.
-
Қимыл әрекетін жетілдіру кезеңін сипаттаңыз.
-
Жоғары қимыл ептілігі.
-
Қимыл-әрекетіне үйрету кезеңдерінде қолданылатын әдістерді
атаңыз.
Дене қуаты қасиеттері, оны дамыту әдістемесі
Дәріс мақсаты: дене қуаты қасиеттерін зерттеу, оларды дамыту
әдістерін, амалдарын білу, ұғыну.
Тақырып бойынша сұрақтар:
-
Дене қуаты қасиеттері, анықтамасы, түрлері
-
Күш және оны дамыту әдістемесі
-
Жылдамдық және оны дамыту әдістемесі
-
Төзімділік және оны дамыту әдістемесі
-
Ептілік және оны дамыту әдістемесі
-
Икемділік және оны дамыту әдістемесі.
Тақырыптың қысқаша мазмұны
Адамның денесінде, санасында белгілі бір деңгейде сақталып тұрып,
ол қозғалғанда, әрекет жасағанда пайда болатын қасиеттерді дене қуаты
қасиеттері дейміз.
Күш және оны дамыту әдістемесі. Сыртқы қарсылықты жеңу немесе
бұлшық, ет көмегі арқылы оған қарсылық көрсетуді күш дейміз. Күштің
пайда болу түрлері: өз күш мүмкіншілігі статикалык кезде (дене қалыбын
ұстау) және ақырын қозғалыс кезінде, күш жылдамдығының мүмкіншілігі
тез, жылдам қозғалыста пайда болады (секіру, лақтыру т.б.). Бұл жағдайда
спортшы күшіне жылдамдық қосу арқылы, жаттығуды тез орындау
арқылы жоғарғы нәтижеге жетеді. Күшті дамыту үшін жоғарғы қарсылық
жаттығулары қолданылады. Олар екі топқа бөлінеді: 1 Сыртқы қарсылық
жаттығулары. Сыртқы қарсылықтарға: әр түрлі спорт кұралдарының
салмағы (штанга, гирлер, гантельдер т.б.), серігінің қарсы әрекеті (қосақ
жаттығулар), сыртқы ортаньң қарсылығы (құмда, қарда, суда жүгірулер
12
т.б.) жатады. 2 Өз салмағының ауырлығын басқару жаттығулары (аспа
темірде тартылу, еденнен итерілу, отырып тұрулар, секірулер т.б.). Дене
тәрбиесі тәжірибесінде мынандай көп тараған күш дамыту әдістері бар:
Жоғарғы күш салу әдісі. Қайталап күш салу әдісі. Статикалық
(қозғалмайтын) күш салу әдісі.
Жылдамдық және оны дамыту әдістемесі. Жылдамдық дегеніміз -
адамның белгілі бір уақыт аралығында кеңістікте жылдам қозғалған
әрекеті. Жылдамдық үш түрде пайда болады: 1 Қарапайым және күрделі
қозғалыс әрекеті жылдамдығы. 2 Жалғыз қимыл жылдамдығы. 3 Қимыл
жиілігі. Жылдамдық жаттығулары аздаған мөлшерде сабақтың негізгі
бөлімінде, орталық жүйке жүйесі қалыпты жағдайда тұрған кезде беріледі.
Қимыл жиілігі жылдамдығын дамыту үшін қайталау, өзгермелі орындау,
ойын, жарыс әдістері қолданылады.
Төзімділік және оны дамыту әдістемесі. Төзімділік, анықтау әдістері,
түрлері. Адамның жұмысты ұзақ, қарқынын азайтпай орындай алу
қабілетін төзімділік дейміз. Төзімділікті анықтаудың тузу және жанама
деген екі әдісі бар. Төзімділіктің екі түрі бар: жалпы және арнайы.
Спортшы ағзасын жаттығу жасап жатқан кезде энергиямен қамтамасыз
ету жағынан төзімділік: аэробты, анаэробты және аралас (аэробты-
анаэробты) деп үшке бөлінеді. Төзімділікті дамытқанда ұзақ және қатты
қарқында орындалатын қозғалмалы ойындар, біртіндеп ұзаратын
қашықтыққа 300, 500, 700, 1000 метрге жүгіру, 2000 метрді жүгіру мен
жүруді алмастыра өту т.с.с. Ақырын және орта қарқында журуді
алмастырып 2-3 шақырымға жүгіру, шаңғымен 3-5 шақырымға жүгіру
т.с.с. Жоғары мектеп оқушыларына кросс дайындықтары, 3-5 шақырымға
жугіру, шаңғымен 5 шақырымға жүгіру, өзгермелі және қайталап жүгіру
жаттығулары қолданылады.
Ептілік және оны дамыту әдістемесі. Адамның кеңістікте үйлесімді
қозғала алуын, жаңа күрделі қозғалысты тез меңгере алуын, өзгерген
жағдайға байланысты өз әрекетін тез басқаша құра алу қабілеттілігін
ептілік деп атаймыз. Ептілікті тәрбиелеудің негізгі амалдары: жаңа немесе
жаңадан пайда болған элементттері бар спорттық, қозғалмалы ойындар,
гимнастика, акробатика жаттығулары. Жақсы үйренген жаттығуларды
қайталау ептілікті дамытпайды. Сондықтан мұғалім әрбір дене тәрбиесі
сабағында 1-2 жаңа жаттығу немесе бұрын үйренген жаттығудың
элементтерін жаңалап үйретіп отыруы қажет. Ептілікті дамыту
жаттығуларын сабақтың бірінші жартысында өткізген дұрыс, өйткені
оқушы ағзасы болдыра бастағанда ол жаттығулар аз нәтиже береді.
Ептілікті дамыту әдістері: қайталау, ойын, жарыс әдістері.
Икемділік және оны дамыту әдістемесі. Адамның жаттығуды үлкен
амплитудамен орындай алу қабілеттілігін икемділік дейміз. Икемділік
белсенді және енжар болады. Икемділікті дамытудың негізгі амалы
13
созылу жаттығулары. Ол жаттығулар мынандай түрлерде орындалады:
қарапайым созылу, серіппелі созылу, сермеу, дене қалпын ұстау, сыртқы
көмектің әсерімен созылу т.с.с. Икемділікті дамытудың негізгі жолы
қайталау әдісі. Сонымен бірге ойын, жарыс, шеңберлі орындау әдістері
қолданылады.
Өзін-өзі бағалауға арналған тапсырмалар:
-
Дене қуаты қасиеттері. Анықтама.
-
Күш, күштің түрлері.
-
Күшті дамыту амалдары мен әдістері.
-
Жылдамдық, оның түрлері.
-
Қарапайым қозғалыс жылдамдығы, оны дамыту.
-
Күрделі қозғалыс жылдамдығы, оны дамыту.
-
Жалғыз қимыл жылдамдығы мен қимыл жиілігі.
-
Жас ерекшеліктеріне байланысты жылдамдықты дамыту.
-
Төзімділік, оның түрлері.
-
Аэробты төзімділік, дамыту амалдары мен әдістері.
-
Анаэробты, аралас төзімділік, дамыту амалдары мен әдістері.
-
Ептілік және оны дамыту әдістемесі.
-
Икемділік, оның түрлері.
-
Икемділікті дамыту амалдары мен әдістері.
Мектеп жасындағы оқушылардың
дене тәрбиесінің негіздері
Дәрістің мақсаты: мектеп жасындағы оқушылардың дене тәрбиесінің
негіздерін білу.
Тақырып бойынша сұрақтар:
-
Мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесінің маңызы мен
міндеттері.
-
Мектеп жасындағы балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты
дене дамуы мен дене қуаты дайындығы
Тақырыптың қысқаша мазмұны:
Мектеп жасындағы балалардың денсаулығына, дене қуаты
дайындығына, өмірге қажет әр түрлі қозғалыс шебердігі мен дағдысының
қалыптасуына дене тәрбиесінің маңызы өте зор. Мектеп жасындағы
оқушылардың дене тәрбиесінің міндеттері: сауықтыру міндеттері, білім
беру міндеттері, тәрбие беру міндеттері.
1. Өмірге қажетті қозғалыс шеберлігі мен дағдысын қалыптастыру
және жетілдіру. Оқушылардың қалыптастыру керек қозғалыс шеберлігі
мен дағдылары мынандай бес топқа бөлінеді (З.И.Кузнецов, 1968):
14
Достарыңызбен бөлісу: | 
